فقدان جامعه شناسی کلان؛ نقطه ضعف اندیشمندان اسلامی
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، مدرسه معرفتی مهارتی اربعین در روز چهارم خود میزبان حجت‌الاسلام حبیب‌الله بابایی، رییس گروه مطالعات فرهنگ و تمدنی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی بود و وی پیش از ظهر امروز بحث خود را با موضوع «اربعین و شاخصه‌های تمدنی آن» به صورت مجازی ارائه کرد.
حجت‌الاسلام حبیب‌الله بابایی، رییس گروه مطالعات فرهنگ و تمدنی ابتدا به شاخصه‌های تمدن پرداخت و گفت: شاخصه‌های تمدن را از 2 جهت می‌توان شناسایی کرد؛ جهت اول برآورد نیازها است. ما باید از دروازه‌های شرق تا آفریقا نیازهای کلان جامعه اسلام را دریابیم. برای این کار باید محیط و تحولات جهانی را خوب مشاهده کنیم تا بفهمیم انسان مسلمان امروزی چه نیازهایی دارد. در ادامه باید دید که آیا فعالیت‌های ما این نیازها را تأمین می‌کند یا خیر.
وی دومین راه دریافت شاخصه‌های تمدن را رجوع به منابع و کتاب‌های مرجع دانست و ادامه داد: به عنوان مثال، کتاب‌های ایلیاد و ادیسه در یونان مرجعی برای فهم شاخصه‌های تمدنی آن زمان بودند که به آن رجوع می‌شد. ما مسلمانان باید با واسطه قرآن شاخصه‌های تمدنی خویش را استخراج و ذهن پرسشگر خود را فعال کنیم.
این استاد جامعه شناس مشکل امروز اندیشمندان اسلامی را نداشتن جامعه شناسی کلان دانست و عنوان کرد: ما امروز مسائل مشترک را نسنجیده‌ایم و هنوز درک نکرده‌ایم که برای تقویت تمدن و فرهنگ جهان اسلام چه مواردی نیاز است تا پی تأمین آن باشیم.
وی ضمن نقدی بر علوم دانشگاهی تصریح کرد: دانشجو الان نیازمندی‌های انسان غربی و مدرن را در کتاب‌های روانشناسی و جامعه شناسی می‌خواند آن‌وقت توقع داریم نیازهای اسلام و مسلمانان را دریابد. او مجبور است خودش را با نیازهای فرد غربی تنظیم کند و مسائل او را مسائل خود قرار دهد.
حجت‌الاسلام بابایی موضوع اصالت آرامش یا آسایش را مطرح کرد و اظهار داشت: در غرب تلاشی که صورت می‌گیرد، جهت افزایش آسایش و رفاه عمومی است؛ در صورتی که ما می‌بینیم هنوز مردم‌شان دربه‌در دنبال قرص خواب می‌گردند تا شاید شبی را با آرامش خاطر استراحت کنند و از همان زمان که در آن هستند بیشترین استفاده را ببرند.
وی با اشاره به ظرفیت‌های عظیم اسلامی به خصوص در پیاده‌روی اربعین افزود: اسلام به دنبال تأمین آرامش است. به همین خاطر شما می‌بینید که یک نفر تمام آسایش خود را کنار می‌گذارد و در سرما یا گرما آن هم با پای پیاده و حتی پای برهنه به جاده می‌زند. با این وجود می‌بینیم در این سفر و پس از آن آرامشی عمیق بر وجود انسان حاکم می‌شود. نکته جالب این است که هرچقدر بیشتر در این سفر از آسایش خود می‌زنی و سختی بیشتری را تحمل می‌کنی، آرامش بیشتری نصیبت می‌شود.
رییس گروه فرهنگ و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی، اربعین را یک آوردۀ تمدنی برشمرد که می‌تواند نیازهای مسلمین را حل کند و خاطرنشان کرد: انسان مسلمان، امروز دچار بی‌هویتی شده، اربعین تنفس مؤمنانه را در اتمسفر جهان غربی به او می‌دهد. مشکل دیگر، عدم نظم و وحدت بین مردم مسلمان است که به برکت اربعین این مشکل مرتفع شده و کسانی که 8 سال با یکدیگر در جنگ بودند، امروز ندای واحدی را سر می‌دهند.
وی در تبیین جایگاه اربعین گفت: اربعین نه یک حادثه خُرد بلکه حادثه‌ای است که در طول سال برای خدام‌الحسین و در طی چند هفته برای زوارالحسین به وجود آمده است. اربعین برای عراقی‌ها یک فرهنگ است که این واقعه هر ساله رخ می‌دهد. این مراسم، کل جهان تشیع و حتی اسلام را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و بار دیگر نشان می‌دهد که تمدن اسلامی می‌تواند تمدن برتر جهان باشد./پ202/ف