«بایدن» و آسیای مرکزی؛ تبعات، تحولات، تنش‌ها

به گزارش خبرگزاری رسا،

«گئورگ میرزایان» کارشناس اقتصادی روسیه در تحلیلی نوشت: «جو بایدن» هنوز رسماً به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا معرفی نشده اما بسیاری از کارشناسان مسائل سیاسی و اقتصادی در حال بحث و گفت‌وگو در مورد تغییرات احتمالی با روی کار آمدن وی هستند.

روی کار آمدن دموکرات‌ها در آمریکا برای کشورهای آسیای مرکزی هم امکانات جدید و هم خطراتی را به همراه خواهد داشت که به نظر خطرات آن بیشتر است.

اگر «دونالد ترامپ» رئیس جمهور فعلی آمریکا نتواند ثابت نکند در نتایج انتخابات ریاست جمهوری تقلب شده آن وقت وی مجبور می‌شود در ماه ژانویه سال آینده کاخ سفید را ترک کند.

«جوزف بایدن» به عنوان رئیس جمهور از 20 ژانویه وارد کاخ سفید می‌شود.

رسانه‌های جهانی و سیاستمداران حدس می‌زنند دولت جدید دموکراتیک برای کشورهای آنها چه برنامه‌هایی خواهد داشت.

با وجود آنکه تیم رئیس جمهور جدید دولت آمریکا به ویژه وزیر دفاع، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی هنوز مشخص نشده اما می‌توان به جنبه‌های سیاست دفتر کاخ سفید در قبال آسیای مرکزی در آینده گمانه زنی کرد.

حمایت از حقوق بشر یکی از مهم‌ترین موضوعات است. اکنون در آمریکا دموکرات‌های چپ لیبرال قدرت را بدست گرفتند، آنان قصد دارند ارزش‌های خود را به تمام گوشه و کنار جهان برسانند.

بنابراین باید منتظر دخالت فعال و خصمانه «واشنگتن» در امور داخلی کشورهای آسیای مرکزی باشیم. این کشورها در حال حاضر کم و بیش در برابر فشار آسیب پذیر هستند.

انتقال قدرت در قزاقستان هنوز به طور کامل به پایان نرسیده و در تاجیکستان نیز تغییرات انجام شده است. قدرت در قرقیزستان به طور مداوم در حال تغییر است، علاوه بر این، در این کشور تعداد زیادی سازمان‌های غیر دولتی آمریکایی فعالیت می‌کنند.

در ازبکستان انتقال قدرت انجام شده اما در حال حاضر «تاشکند» تلاش می‌کند اصلاحات اقتصادی ساختاری را انجام دهد. این همان موضوعی است که آمریکا معتقد دارد؛ تغییرات سیاسی همزمان با تغییرات اقتصادی انجام شود.

اما سوال اینجاست؛ آیا کشوری که انتخاباتش سوال برانگیز است، می‌تواند به دیگران یاد بدهد که چه کسی و چگونه رئیس جمهورشان را انتخاب کنند؟

دیگر جنبه‌های اقدامات آمریکا در خاک آسیای مرکزی، به سیاست‌های این کشور با چین، روسیه و ترکیه ارتباط خواهد داشت. تیم بایدن در نظر دارد سیاست را در مقابل همه کشورها تغییر دهد و در نتیجه این امر بر منطقه آسیای مرکزی تأثیر خواهد داشت.

بنابراین، آمریکا به احتمال زیاد، سطح اختلافات در روابط با چین کاهش می‌دهد یا حداقل روابط خود را به یک مسیر متمدن سوق می‌دهد و در همین راستا با پایان جنگ‌های تجاری، از رویارویی آشکار جلوگیری می‌کند.

این خبر برای کشورهای منطقه که می‌خواهند از طریق برقراری روابط با آمریکا، به عقیده خودشان، نفوذ بیش از حد چین را متعادل کنند، خوشایند نیست.

سیاست دولت جدید امریکا با روسیه نیز در این منطقه موثر است. بایدن از «مسکو» به عنوان «دشمن» نام برد و قصد دارد نشان دهد که بازنده واقعی تحریم‌ها کیست. آمریکا سیاست ضد روسیه را در تمام  فضای پساشوروی تشدید خواهد کرد و این موضوع تنها شامل قسمت‌های اروپایی یا قفقازی نمی‌شود، بلکه این سیاست در آسیای مرکزی نیز دنبال خواهد شد.

آمریکا با استفاده از سازمان‌های غیرتجاری آمریکایی سعی می‌کند اتحادیه‌های دفاعی و اقتصادی روسیه در منطقه را از بین ببرد، با جوانان محلی کار کند و آنان را با روحیه خصومت یا حتی تحقیر نسبت به روسیه پرورش دهد. باید گفت بایدن برخلاف ترامپ به ابزارهای «قدرت نرم» توجه بیشتری خواهد داشت.

این مورد نه تنها برای روسیه، بلکه برای خود کشورهای آسیای مرکزی که به دلیل موقعیت جغرافیایی نمی‌توانند با مسکو نزاع کند، مشکل ساز است.

بالاخره، پیروزی بایدن می‌تواند نفوذ ترکیه را در منطقه کاهش دهد. تصادفی نیست که «کمال کیلیچدار اوغلو» رییس حزب مخالف خلق جمهوری خواه ترکیه با عجله  پیروزی معاون سابق رئیس جمهور در انتخابات ریاست جمهوری را تبریک گفت. کارشناسان پیش بینی می‌کنند روابط واشنگتن و «رجب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه به شدت رو به وخامت است.

دموکرات‌ها به احتمال زیاد، برای تغییر رژیم در «آنکارا» تلاش خواهند کرد (همان کاری را در زمان «اوباما» انجام دادند) و آنها به خوبی می‌دانند که بهترین روش برای پایین آوردن اعتبار اردوغان، جلوگیری از دستیابی وی به امتیازات سیاسی داخلی از طریق پیروزی‌های سیاست خارجی و گام‌های اجرای طرح «جهان ترک» است.

به این دلیل، به احتمال قوی، واشنگتن آغاز به ایجاد اتحادیه‌های ضد ترکی می‌کند که رهبران کشورهای آسیای مرکزی، پیش از هر چیز، قزاقستان را به آن دعوت می‌کنند و همچنین با ابزار قدرت نرم تلاش می‌کنند، اتحاد آنکارا را با ترک‌ها آن سوی دریای خزر تا مرز چین را برهم زند.

آیا چنین سیاست ضد ترکی برای خود آسیای مرکزی سودمند است؟ پاسخ به این سوال منفی است، زیرا آسیای مرکزی برای تعادل نفوذ روسیه و چین ابزار خود را از دست می‌دهد.

ترکها نمی‌توانند با کشورهای دیگر در منطقه مورد علاقه آنکارا به طور مسالمت آمیز همزیستی کنند. بلافاصله رقابت و درگیری آغاز می‌شود که می‌تواند برای کشور میزبان، ترکیه مهلک باشد.