یکه تازی کرونا در سایه بی توجهی

در چنین وضع و حالی ستاد ملی مقابله با کرونا هم برای نوروز مقرر کرده بود که ممنوعیت سفر تنها شامل معدودی از شهرستان‌های قرمز و نارنجی است و این علی رغم نظری بود که وزیر بهداشت با هیجان و حساسیت همیشگی اش ابراز کرده بود و مسافرت را اصلی‌ترین عامل گردش ویروس دانسته بود.

فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در این دوره کرونا و ایام فترت گردشگری برخلاف انتظار همچنان پر مشغله است و درگیر کار و جلسه و رایزنی و در نتیجه به سختی دسترس پذیر. وقتی هم که در هیاهوی نشست‌های اداری پیاپی فرصت کوتاهی برای مصاحبه با میزان پیدا می‌کند خستگی را بهانه‌ای برای کوتاه سخن گفتنش می‌گیرد. از او درباره آثار سفرهای نوروزی بر گسترش بیماری کرونا می‌پرسیم: شاید نتوان به صورت قطعی درباره تاثیر سفرها بر روی افزایش آمار ابتلا به کرونا سخن گفت. اما واقعیت این است که ویروس کرونا سرعت شیوع بسیار بالایی دارد؛ بنابراین هر گونه ارتباط جمعی می‌تواند روی شیوع کرونا موثر باشد. قاعدتا اگر این امکان وجود داشته باشد که همه مردم را یکباره کنترل و زمینگیر کنیم تا هیچ ارتباطی شکل نگیرد این به مهار کرونا کمک خواهد کرد. اما واقعیت این است که بالاخره بخشی از فعالیت‌ها در قالب پروتکل‌ها و رنگ بندی‌ها مشخص می‌شود و بر این اساس ستاد مقابله با کرونا سیاست گذاری می‌کند تا کدام فعالیت انجام بگیرد یا نگیرد.

الهیاری می‌کوشد فضایی برای مفاهمه ایجاد کند تا بتوان سفرهای عادی و نتایج اسفبارش بر اوج گیری شیوع کرونا را از سفرهای گردشگری تمیز داد: درمورد سفر هم بحثی که وجود دارد به این بر می‌گردد که ما وقتی از سفر صحبت می‌کنیم به خصوص در ایام نوروز یا دیگر ایام تعطیل اگر سفر به معنای جا به جایی افراد از شهرها و استان‌ها باشد دامنه وسیع و گسترده‌ای خواهد داشت که قابل هدایت و کنترل نیست. اما سفر به مفهوم گردشگری و در شبکه گردشگری داستان متفاوتی دارد. چون وقتی سفرها از طریق گردشگری انجام می‌گیرد با تکیه بر سازوکارها و سیستم‌های گردشگری و در چارچوب دقیق پروتکل‌های توافق شده و مورد تفاهم میان وزارت میراث فرهنگی و وزارت بهداشت انجام می‌گیرد. در این نوع سفرها تلاش می‌شود تا حداکثر ایمنی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی محقق بشود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان آمار سفرهای گردشگری نوروز را ناچیز می‌داند. او ضابطه مندی و ایمنی گردشگری را یادآور می‌شود: من درباره نوروز تصور می‌کنم سفرهای گردشگری در مقایسه با سفر به مفهوم جا به جایی افراد از استانی به استانی دیگر یا از شهری به شهر دیگر سهم بسیار اندکی به لحاظ آماری دارد. شاید این نوع سفرها درصد بسیار محدودی را شامل بشود. این درصد بسیار ناچیز هم در چارچوب همان پروتکل‌ها و ضوابط انجام گرفته و سعی شده ایمنی رعایت بشود. ما وقتی آمار تردد در استان‌ها را بررسی می‌کنیم و با آمار اقامت در تاسیسات گردشگری مقایسه می‌کنیم متوجه وجود فاصله و شکاف عمیقی می‌شویم.

در واپسین روزهای سال نود و نه هر چه موج نگرانی مسوولان سلامت برای بالا رفتن درصد مبتلایان فزونی می‌گرفت بر حجم عادی انگاری کرونا از سوی مردم هم افزوده می‌شد و هشدارها برای نرفتن به مسافرت اثری نبخشید تا خیز دوباره این همه گیری به خیرگی همگانی بینجامد. الهیاری، اما دامن نهاد متبوعش را از اتهام دست داشتن در اوج گیری شیوع ویروس کووید ۱۹ پاک می‌داند: خیلی از کسانی که در ایام نوروز به مسافرت رفتند در قالب شبکه گردشگری به سفر نرفته بودند. بدیهی است که این نوع مسافران نه تحت کنترل و نظارت بودند و نه در چارچوب پروتکل مشخصی سفر کرده بودند.

اگر همه این سفرها در قالب گردشگری انجام می‌گرفت حتما کنترل‌ها اعمال می‌شد. چرا که ما از آژانس مسافرتی که شروع کار مسافرت است تا سرویس حمل و نقل و هتل و اقامتگاه را بر اساس پروتکل‌ها و نظارت‌ها و کنترل‌ها اداره می‌کنیم؛ بنابراین در این نوع سفرها رعایت همه ضوابط وجود دارد. ما در ستاد اجرایی خدمات سفر در استان اصفهان از طریق سامانه‌ای که پیش بینی کرده بودیم مقرر کردیم تمام کسانی که به استان اصفهان وارد می‌شوند مشخص باشند که آیا این‌ها در شبکه گردشگری هستند و آیا رزرو هتل دارند تا از طریق سامانه کنترل بشوند. ما این پیش بینی را داشتیم، اما سفرهای فراتر از آن را ما نمی‌توانستیم کنترل کنیم.

شلوغی نگران کننده اصفهان در روزهای نوروز را به یاد مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آن استان می‌آوریم و پیشنهادی که برای پوشش همه سفرها در قالب گردشگی مطرح شده بود را پیش می‌کشیم. او، اما مسوولیتی را به گردن خود و نهاد متبوعش نمی‌بیند: درباره هر موضوعی باید متخصصان و مسوولان همان حوزه وارد بشوند. اما در استان اصفهان در شانزده روزی که ستاد نوروزی استان فعالیت داشت یعنی از بیست و هشتم اسفند تا سیزدهم فروردین در مجموع صد و بیست هزار نفر شب اقامت داشتیم. برای این رقم صد و بیست هزار نفر شب اقامت را اگر مثلا معدل و میانگین اقامت را دو یا دو نیم روز در نظر بگیریم چیزی در حدود پنجاه هزار نفر شاید در آن شانزده روز به اصفهان آمده اند و از تاسیسات گردشگری اصفهان استفاده کرده اند. این عدد را اگر در شانزده روز توزیع کنیم خیلی اندک است و اصلا سهمی در جمعیت استان اصفهان پیدا نمی‌کند.

اما مشکل اصلی مربوط به آن سفرهای مازادی است که خارج از این شبکه اتفاق افتاده است. ما سازوکارهای مربوط به این کار را طراحی کردیم. اما عدم تحقق این کار به این بر می‌گردد که بر اساس رنگ بندی‌ها محدودیت‌هایی در ستاد مقابله با کرونای استان‌ها یا شهرستان‌ها تعریف می‌شود که بر اساس سیاست گذاری‌های کلی است. یعنی محدودیت‌ها بر این اساس تعریف شده است. اما من اطلاعی ندارم که چرا این مساله محقق نشده است.