فیک نیوزها در کمین بی سوادها

ترابی ادامه می‌دهد: یونسکو در مقدمه سلسله مباحث خود در زمینه تعریف سواد رسانه‌ای، استاندارد‌ها و دستورالعمل‌ها، آموزش و شرح آن بر این نکته توجه و تأکید می‌کند که دسترسی آزادانه به اطلاعات و دریافت آن‌ها و به دست آوردن عقیده‌ها و دیدگاه‌های مختلف بدون مداخله دیگران، از اصول اولیه حقوق بشر محسوب می‌شود.

پژوهشگر سواد رسانه‌ای معتقد است: مخاطب باید بتواند در مواجهه با مطالب (عکس، فیلم، خبر و متن) از سطح و پوسته نمایش داده شده، جدا شده و مفهوم و عمق موضوع را مورد کنکاش قرار دهد. در برخی از موارد مخاطب باید بتواند درستی یا نادرستی هر مطلب را به واسطه میزان مطالعه و کنکاش خود مورد سنجش قرار دهد و از برخورد‌های احساسی و بعضاً اشتباه جلوگیری کند. در فضای با وسعت نامحدود امکان غربال‌گری و نظارت بسیار کم و حتی می‌توان گفت ناممکن وجود دارد، به همین دلیل هر خبر یا نکته حتی بعضاً اشتباه به سرعت به تیتر اول موضوعات تبدیل می‌شود و می‌تواند یک موج ناامنی یا حاشیه‌ای و تنش‌زا را در جامعه ایجاد کند.

ترابی با اشاره به استفاده ابزاری دولت‌های متخاصم از فضاسازی رسانه‌ای می‌گوید: با پیشرفت‌های امروزی رسانه و در دسترس بودن آن شکی در این نیست که دولت‌های متخاصم می‌توانند از آن به عنوان سلاح ارزشمند پراکندن شایعه و اخبار کذب در کشور‌های دیگر استفاده کنند که شواهد نیز چنین استفاده مخربی را در طول گسترش این رسانه‌ها در کشور‌های مختلف نشان داده است و کشور‌های مرتبط سلاح رسانه را بسیار مخرب‌تر و زیانبارتر با گستره وسیع‌تر و از طرفی به‌صرفه‌تر از نظر اقتصادی معرفی کردند.

وی ادامه می‌دهد: در کشور‌های پیشرفته و مدرنی، چون کانادا و ژاپن سال‌هاست که دوره‌ها، برنامه‌ها، همایش‌ها و کلاس‌های مختلفی در جهت آموزش، شناخت و استفاده صحیح مخاطب از رسانه‌ها برگزار می‌شود و دیگر کشور‌ها نیز به الگوبرداری از روش‌ها و تجربیات این دو کشور روی آورده و آموزش را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند.

پژوهشگر علوم اجتماعی در ادامه می‌گوید: نکته مهم نهفته در موضوع این است که مخاطب باید بتواند به همه اطلاعات دسترسی داشته باشد، اما باید از طرفی قدرت تجزیه و تحلیل و درک را در خود به میزان کافی پرورش داده باشد که این مهم فقط در زیر سایه آموزش صحیح و روشن‌بینانه به اجرا درمی‌آید.

امید است با توجه به مطالب و نکات گفته شده تا حدود زیادی اهمیت سواد رسانه‌ای، آموزش و محدوده وسیع قابل استفاده آن برای همه عزیزان روشن‌تر شده باشد.

در ادامه سعی می‌شود نکاتی دیگر از زوایای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

ترابی با اشاره به اینکه تنها هدف رسانه‌ها سرگرمی، دسترسی به اطلاعات، اخبار و آموزش نیست، می‌گوید: رسانه‌ها امروز به عنصری فعال در زمینه اقتصاد بدل شده‌اند. تبلیغات متنوع و پُرزرق و برق و تهییج‌کننده مصرف‌گرایی را می‌توان به عنوان بهترین و مهم‌ترین این نمونه‌ها بیان کرد.

اما یک کاربرد دیگر نیز در زمینه اقتصاد و رسانه می‌توان در نظر گرفت و آن کارآفرینی است. شخصی که با تکیه بر دانش و مهارت دست‌های خود بدون سرمایه هنگفت به خلق یک اثر یا یک محصول تجاری کاربردی خوراکی یا پوشاک می‌پردازد، می‌تواند در شبکه‌های مختلف مجازی به تبلیغ آن بدون صرف هیچ هزینه‌ای (صرف‌نظر از هزینه اینترنت) بپردازد و بعضاً خریدارانی نیز پیدا کرده و اینگونه با گسترش و معروفیت در همین دنیای مجازی کسب و کار خود را رونق بخشیده و مقدار زیادی سود را نصیب خود کند.

وی تأکید می‌کند: باید این موضوع را نیز بیان کرد که راه سوءاستفاده در این دنیا گسترده است و متأسفانه هستند افراد سودجویی که جز برداشتن کلاه دیگران حرفه دیگری را نیاموخته‌اند، اینجاست که سواد رسانه‌ای بار دیگر رخ نشان داده و توجه مخاطب را به این موضوع سوق می‌دهد که آیا تبلیغات موجود می‌تواند واقعی یا نوعی شیادی و کلاهبرداری باشد.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه هر آنچه از عرف و واقعیت دنیای واقعی دور باشد مسلماً در دنیای مجازی هم واقعی نیست، می‌گوید: باید به این نکته نیز توجه کرد که در دنیای واقعی شما در خرید اجناس آن‌ها را با دست لمس و با قدرت تفکر مورد سنجش و خرید قرار می‌دهید، اما در دنیای مجازی شما نمی‌توانید با تکیه بر دانسته‌های خود از یک محصول به خرید آن بپردازید و ریسک این کار را نپذیرید.

ترابی در پایان تأکید می‌کند: هر تجارت، مهارت، موسیقی، خبر، عکس و متن در فضای مجازی می‌تواند تبدیل به یک دروازه ورودی شود و روزانه هزاران نفر به راحتی و تنها با یک تلفن هوشمند از آن عبور کرده و وارد این دنیای بیکران طراحی‌شده شوند. در واقع می‌توان این طور بیان کرد که این دنیا فقط محدود به دنبال‌کننده‌ها و دنبال‌شونده‌ها و نمایش‌های مرتبط با آن‌ها نیست بلکه امروزه به صورت یک بازار بورس فعال، مشغول کار و فعالیت است.