رابطه بحث حقیقت شرعیه با واژه فقهی و حقوقی بینه، بررسی شد

به گزارش  سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، و به نقل از روابط عمومی حوزه علمیه خراسان، حجت‌الاسلام دکتر احد گوهری در نشست علمی  که درمدرسه علمیه ولیعصر کرمانی ها(عج) برگزار شد به ، « بررسی رابطه بحث حقیقت شرعیه با واژه فقهی و حقوقی بینه» پرداخت.
وی با اشاره به اینکه یکی از الفاظ پرکاربرد در فقه و قانون و حقوق (حقوق مدنی، جزایی و بین‌الملل) کلمه بینه است، گفت: بینه در لغت به معنای دلیل واضح و روشن آمده و در قرآن به همین لفظ، بینه و اشتقاقات مختلف واردشده (مفردات الفاظ قران ص 156) و در اصطلاح بینه به معنای قول عدلین است.

استاد این نشست علمی بابیان اینکه حقیقت شرعیه از مباحث الفاظ و وضع الفاظ است، افزود: در وضع الفاظ، بحث حقیقت و مجاز مطرح می‌باشد و گفته‌شده است که گاهی معنای مجازی تبدیل به معنای حقیقی یک‌لفظ می‌شود به‌ نحوی‌ که برای استعمال و اراده آن معنا، دیگر نیازی به قرینه نیست و حتی گاهی به مرحله‌ای می‌رسد که معنای مجازی جای معنای حقیقی را می‌گیرد به‌ طوری که استعمال لفظ در معنای حقیقی‌اش نیاز به قرینه دارد. اگر آن واضع شارع باشد که شخص قانون‌گذار شرعی است، حقیقت سازی کند به آن حقیقت شرعیه گفته می‌شود.

وی به سه نظریه در این خصوص اشاره کرد و گفت: قائلین به معنای لغوی این دلیل را رد می‌کنند و میگویند استعمال لفظ بینه در معنای اصطلاحی باید آن‌قدر زیاد باشد تا اصلاً معنای لغوی به ذهن نیاید و درباره لفظ بینه این نحوه از استعمال صورت نگرفته و دلیل قائلین به حقیقت شرعیه این است که این لفظ در روایات در قول عدلین آمده فلذا مراد از بینه قول عدلین است.

حجت‌الاسلام گوهری در ادامه تصریح کرد: اگر بینه را حقیقت شرعیه بدانیم و معنای اصطلاحی آن را اراده کنیم این لفظ منحصر در قول عدلین می‌شود اما اگر معنای لغوی آن را پذیرفته باشیم هر چیزی که دلیل روشنی باشد شامل می‌شود که به آن امارات قانونی و قضائی گفته می‌شود مثل سند، قولنامه، فیلم، صوت، گزارش ضابط قضایی، امضاء، اثرانگشت و ... این‌ها بینه به معنای لغوی یعنی اماره قانونی و قضائی است که در حال حاضر این امارات در محاکم پذیرفته می‌شود.

استاد این نشست علمی به فرق امارات قانونی با امارات شرعی اشاره کرد و افزود: اماره شرعی مُحصی می باشد و مشخصا قول عدلین است اما اماره قانونی غیر محصی است و فراوان هستند.

وی ادامه داد: حجیت اماره شرعی تعبدی است اما حجیت امارات قضایی به تشخیص قاضی است و همچنین اماره قانونی وارد بر اماره شرعی است یعنی اماره قانونی بر اماره شرعی مقدم می‌شود.

حجت‌الاسلام گوهری با طرح این سؤال که « مدعی باید برای ادعای خودش حتماً بینه شرعی یعنی عدلین را اقامه کند یا اینکه ارائه دلیل واضح و روشن یا به‌عبارت‌دیگر امارات قانونی کفایت می‌کند ؟» در پایان گفت: اگر حقیقت شرعی بودن واژه بینه را بپذیریم در این صورت واژه بینه را در معنای عدلین می‌دانند، اما اگر حقیقت شرعیه را انکار کنیم مثل مرحوم آیت‌الله‌العظمی خویی(ره)، در این حال، بینه به معنای لغوی می باشد که در این صورت استعمال لفظ بینه اعم از عدلین و سایر اماراتی که مفید علم قاضی است.