۱۷۲ سال قبل، انتشار اولین خبر از حرم رضوی در روزنامه‌ها
خراسان رضوی - در مجموعه‌ای از قدیمی‌ترین روزنامه‌ها و نشریات ایران، در آرشیو مطبوعات آستان قدس می‌توان قدیمی‌ترین خبرهای منتشر شده از حرم مطهر امام رضا(ع) را مطالعه کرد.
به گزارش خبرگزاری رسا در خراسان رضوی، آرشیو مطبوعات مرکز اسناد آستان قدس رضوی، آنقدر گسترده است و محتوای خواندنی دارد که هر چه صفحات خاطرات‌انگیز آن را تورق کنیم، باز هم مطلب تازه‌ای می‌یابیم و از مرور آن لذت می‌بریم.
در گزارش امروز به سراغ این آرشیو غنی رفته‌ایم و اولین خبرهایی از حرم مطهر امام رضا(ع) و آستان قدس رضوی که در روزنامه های کشور منتشر شده را مرور کرده‌ایم.
تورق روزنامه‌های این گنجینه نشان می‌دهد اولین و دومین خبر چاپ شده درباره آستان قدس رضوی در روزنامه وقایع اتفاقیه منتشر شده و روزنامه دولت علّیه هم سومین و روزنامه ایران چهارمین خبر این آستان را منتشر کرده‌اند. اما بیشترین خبر در مورد آستان مقدس رضوی در روزنامه ایران درج شده است.
انتشار نخستین خبر از حرم در روزنامه وقایع اتفاقیه
شماره ۲۲۰ روزنامه وقایع اتفاقیه، که در تاریخ دوم شعبان ۱۲۷۱ هجری قمری منتشر شده، خبری از آستان مقدس رضویه دارد درباره عید نیمه شعبان(عید سلطانی): «... هر ساله معمول بوده است که چند روز قبل از عید سلطانی، فرش‌های آستانه مقدسه رضویه را بیرون آورده، در میان صحن، گرد و خاک آنها را می‌افشاندند. همچنین طبق یک وقف نامه، ده روز به عید مانده فرش‌های آستانه مقدسه را با علم‌های حضرت رضویه و نقاره‌خانه و جمعیت خدام و غیره به منزل طرق برده و خدام را در آنجا ضیافت نموده، فرش‌ها را در آنجا افشانده و از گرد و غبار پاک نموده به روضه مقدسه بیاورند. مقرب‌الخاقان وزیر نظام هم امسال از قرار همان وقفنامه معمول داشته و تمامی خدام را شام و نهار داده‌اند و فرش‌ها را تکانده با علم و نقاره و احترام به روضۀ مقدسه آورده‌اند».
دومین خبر؛ خدمت ویژه برای خادمان
دومین خبر انتشار یافته از آستان قدس در روزنامه‌های کشور هم، در شماره ۳۶۵ روزنامه وقایع اتفاقیه، به تاریخ ۱۲ جمادی‌الثانی ۱۲۷۴ منتشر شده که از دغدغه متولی باشی این آستان برای خدمت به زائران و تدبیری برای عدم ترک پست خادمان در زمان صرف ناهار حکایت دارد.
در این خبر آمده است: «از قراری که مقرب‌الخاقان میرزا محمدحسین عضدالملک متولی‌باشی سرکار فیض آثار امام ثامن علی ابن موسی‌الرضا علیه و علی آبائه و ابنائه آلاف التحیه و الثنا نوشته بود، مرحوم حاجی میرزا موسی خان متولی‌باشی سابق سرکار فیض آثار برای خدام آستانه مقدسه قرار شامی داده بود که خدام آستانه مبارکه در شب کشیک از خدمت بازنمانند اما روزها اغلب به بهانه صرف نهار از خدمت بازمی‌ماندند یا گرسنه به سر می‌بردند. مقرب‌الخاقان مشارٌالیه برای رفاه حال آنها و شکوه آستانه ملایک پاسبان، از پانزدهم شهر جمادی‌الاول روزی پنجاه مجموعه نهار خدام آستانه متبرکه و سه خوانچه که هر یک مشتمل بر دوازده پارچه ظروف باشد برای اهالی دفترخانه متبرکه برقرار کرده است و از این جهت خیلی بر شکوه آستانه مقدسه افزوده و همه خدام صبح و شام در سر خدمت خود هستند».
در بخش دیگری از این خبر به احیاء موقوفه سرکار فیض آثار اشاره داشته است که منافع آن صرف زائران و عزاداران ایام محرم شود. خبر بدین شرح است:«....دیگر مزرعۀ چارطاقی مخروبه که فیمابین املاک موقوفه سرکار فیض آثار واقع بوده، آن را هم مقرب‌الخاقان مشارٌالیه ابتیاع کرده، وقف و مسمی به حسین‌آباد نموده که محصول آن در روز عاشورا و روز شهادت حضرت علیه‌السلام درب حرم حضرت صرف تعزیه‌داری شود و در کشیکخانه هم شام و نهار بدهند. چهار شمع هم در بالای ضریح مطهر هر شب تا صبح بسوزانند و هرچه علاوه بر اینها باشد در روز عید غدیر به رسم انعام به فقرای سادات خدام قسمت نمایند.»
تامین یخ سقاخانه در تابستان‌های سوزان مشهد
بخش دیگری از این خبر به تامین آب سرد برای زوار در تابستان اشاره دارد: «... در مشهد مقدس در تابستان‌ها یخ کمیاب بوده و برای عامۀ مردم تنگی دست می‌داد. چهار باب یخچال هم که بوده و به واسطۀ شرکاء ناموافق بایر افتاده بوده است مقرب‌الخاقان مشارٌالیه چهارصد تومان داده، دو سهم از آن چهار یخچال را خریده، تعمیر کرده است که همه ساله یخ آن را به سقاخانه‌های صحن مقدس بیاورند و به عامۀ خلق برسد و در شام و نهار خدام ذوی‌الاحترام صرف شود.»
ماجرای بازداشت چند سارق در حرم
اما سومین خبر منتشر شده درباره آستان مقدس رضوی در شماره ۵۱۶ روزنامه دولت علّیه و به تاریخ ۱۰ ذیقعده ۱۲۸۴ به چاپ رسیده است و از دفع حضور اشراری خبر می‌دهد که با فرار از حبس، وارد حرم مطهر رضوی شده بودند: «... به فضل الله المتعال و یمن اقبال بی‌زوال همایون، امور سرحدات خراسان، قرین انتظام است. نورمحمد خان سرتیپ، که به سرکشی امور سرحدات مأمور بود، خدمات محوله به خود را انجام و امور سرحدات را انتظام داده و مراجعت نمود. چند نفر از اشرار در مقام هرزگی و اضرار مردم برآمده بودند و آنها را گرفته به داروغه سپرده بودند که بعد ذلک معلوم شد اموال چند خانه را نیز به دزدی برده‌اند. از جانب حکومت، اموال مسروقه از آنها مسترد و به صاحبانش رد گردیده، بعضی از آنها داروغه را مطمئن ساخته، از حبس بیرون آمدند و چند تن دیگر که در اطاقی محبوس بودند، درب اطاق را شکسته و با حربه گریخته، خود را به بست حرم محترم انداخته بودند، چند روزی گذشت و بر علمای اعلام و خدام با احترام آستانه مقدسه ثابت و معلوم گشت و حکم نوشتند که دفع و طرد آنها از آستان عرش بنیان لازم و واجبست. لهذا مجدالملک به هر طریقی که بود بیک محمد و تقی نام را که رئیس آن اشرار بودند از بست خارج ساخته، فراشان شاهنشاهزاده جلال‌الدوله که در بیرون بست برای گرفتن آنها آماده بودند آن دو نفر را گرفته و محبوس نمودند»./933/د101/
ارسال نظرات