شماره 14 پژوهش نامه روان شناسی اسلامی منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، چهاردهمین شماره پژوهش نامه روان شناسی اسلامی به صاحب امتیازی پژوهشگاه قرآن و حدیث با مدیر مسؤولی رضا برنجکار و سردبیری عباس پسندیده منتشر شد.

این فصلنامه در 7 مقاله و در 115 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است

روان‌شناسی اسلامی؛ پیرو یا پیشرو؟

چکیده:

مرگ بانشاط؛ نگرشی نو به مسئله اضطراب مرگ با تکیه بر آموزه‌های اسلامی

مرضیه عبدالکریمی نطنزی؛ حبیب ‏الله یوسفی

چکیده: اضطراب مرگ، اصطلاحی برای مفهوم‌سازی ترس ناشی از آگاهی از مرگ است که در سطوح مختلف تجربه می‌شود. ازاین‌رو ارائه پاسخی اصیل و جامع مبتنی بر دغدغه اصلی انسان یعنی «جاودانگی»، مهم و ضروری به نظر می‌رسد. مقاله حاضر با هدف ارائه راهکارهای مواجهه با مرگ در عین حفظ آرامش و نشاط زندگی و سعادت اخروی به ‌روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از نرم‌افزارهای جامع‌الاحادیث و جامع التفاسیر انجام شد. یافته‌ها نشان داد آموزه‌های اسلامی با شناخت صحیح از خدا، انسان، مبدأ و معاد، علاوه بر تبیین عوامل مرگ ناخوشایند، ماهیت خوشایندی نیز از مرگ مانند مرگ راحت ارائه می‌کنند که با عنوان «مرگ بانشاط» از آن یاد می‌شود. مرگ بانشاط، پیامد سلامت معنوی است و به نسبت میزان اتصال با خالق و عمل به دستورات او محقق می‌شود و می‌تواند جایگزین اضطراب مرگ باشد. عوامل مرگ بانشاط شامل «هوشیاری نسبت به مرگ»، «تقوا»، «قصر امل»، «خلوص عمل» و «انس با مرگ» است. «گناه»، «طول امل» و «غفلت از توبه‌پذیری خداوند» نیز از عوامل وقوع مرگ ناخوشایند و اضطراب مرگ است. همچنین یافته‌ها نشان داد رویکرد تدارک مرگ بانشاط برخلاف اضطراب مرگ که تلاش بر کاهش ترس از مرگ دارد، بر پویایی ترسی ارزشی آمیخته با امید به رحمت الهی و تلاش بر اصلاح خطاهای شناختی درباره انسان و مبدأ و مقصدش تمرکز دارد.

رابطه بین ارزش‌های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی در نهج‌البلاغه با راهبردهای مقابله با استرس در دختران شهر اصفهان

محمدباقر کجباف؛ سیده راضیه طبائیان؛ فرزانه نوری

چکیده: هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ارزش‌های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی علیه السلام در نهج‌البلاغه با راهبردهای مقابله با استرس در دختران شهر اصفهان بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دختران شهر اصفهان بود که از بین آن‌ها 150 نفر دختر 17-20 سال با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و داده‌ها به‌وسیله پرسش‌نامه محقق ساخته ارزش‌های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی در نهج‌البلاغه و همچنین پرسشنامه مقابله با شرایط استرس‌زا گردآوری شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شد. یافته‌ها نشان‌دهنده این موضوع‌اند که بین ارزش‌های اخلاقی و راهبردهای مقابله با استرس رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که زیرمقیاس‌های ارزش‌های اخلاقی به‌صورت کلی قادرند 12/0 از راهبردهای مقابله با استرس را پیش‌بینی کنند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، بین ارزش‌های اخلاقی و راهبردهای مقابله با استرس رابطه مثبت و معناداری وجود دارد که می‌تواند بیانگر این موضوع باشد که ارزش‌های اخلاقی را می‌توان به‌عنوان راهبردی مقابله‌ای در برابر عوامل استرس‌زا در نظر گرفت و ارزش‌های اخلاقی توانایی پیش‌بینی راهبردهای مقابله با استرس را دارند.

مقایسه اعتماد بین ‏شخصی و احساس مثبت به همسر بر اساس جهت‌گیری دینی کارمندان متأهل دانشگاه علوم پزشکی کرمان

محبوبه عسکری پور؛ مینا محسنی

چکیده: هدف این پژوهش، مقایسه اعتماد بین شخصی و احساس مثبت به همسر بر اساس جهت‌گیری دینی کارمندان متأهل دانشگاه علوم پزشکی کرمان بود. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و ازنظر هدف، کاربردی بود. ۲۰۰ نفر از کارمندان دانشگاه علوم پزشکی کرمان به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های احساس مثبت به همسر، جهت‌گیری دینی و اعتماد بین شخصی، جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج نشان داد احساس عاطفی مثبت به همسر در زوجینی که هر دو ناپایبند بودند با زوجینی که یکی پایبند و دیگری ناپایبند بود تفاوت داشت. میزان احساسات جنسی مثبت نسبت به همسر در زوجینی که هر دو ناپایبند بودند بیشتر از زوجینی بود که یکی پایبند و دیگری ناپایبند بود. همچنین میزان اعتماد متقابل در زوجینی که هر دو ناپایبند بودند بیشتر از زوجینی بود که یکی پایبند و دیگری ناپایبند بود. همچنین میزان اعتماد متقابل در زوجینی که هر دو پایبند بودند بیشتر از زوجینی بود که هر دو ناپایبند بودند. در کل نتایج این پژوهش نشان داد شباهت زوجین ازلحاظ پایبندی به دین، در اعتماد بین شخصی زوجین و احساسات مثبت نسبت به همسر نقش مهمی دارد.

 عناصر دینی و روان‌شناختی کارآمد در فرایند پیش‌گیری از بیماری کرونا

علی احمد پناهی

چکیده: بیماری کرونا، بیماری همه‌گیر، نگران‌کننده و خطرناکی است که تمامی جوامع را درگیر کرده است. پژوهش پیش‌رو، با هدف بررسی عناصر دینی و روان‌شناختی سودمند در فرایند پیش‌گیری از بیماری کرونا انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی و اجتهادی بود. در این پژوهش، به بررسی و تبیین عناصر روان‌شناختی و معنوی مؤثر در پیش‌گیری و بهبود بیماری کرونا، پرداخته شده است. از تتبع و ژرف‌اندیشی در آموزه‌های روان‌شناختی و اسلامی می‌توان نتیجه گرفت که عوامل مختلفی می‌تواند در پیش‌گیری، بهبود و تسهیل فرایند درمان کرونا مؤثر باشد. مهم‌ترین عوامل روان‌شناختی و معنوی تأثیرگذار در پیش‌گیری و تسهیل فرایند درمان کرونا عبارت‌اند از:

1. برنامه‌های ورزشی متناسب با شرایط زیستی؛ 2. حمایت اجتماعی؛ 3. افزایش صمیمیت و همدلی؛ ۴. ایجاد امیدواری و مثبت اندیشی؛ ۵. تقویت تاب‌آوری و افزایش آستانه تحمّل؛ ۶. تقویت باورهای معرفتی و شناختی؛ 7. افزایش ارتباط معنوی خداسو.

مقایسه رابطه هدفمندی اسلامی و ویژگی‌های شخصیتی با رضایت از زندگی در طلاب و دانشجویان

محمدحسن حسینی؛ محمدرضا بنیانی؛ جواد مرادی دهنوی؛ عبداللّه رحیمی

چکیده: رضایت از زندگی ازجمله سازه‌های مهم روان‌شناسی است و متغیرهایی همچون هدفمندی و ویژگی‌های شخصیتی بر این سازه اثرگذارند. هدف از پژوهش حاضر مقایسه رابطه هدفمندی اسلامی و ویژگی‌های شخصیتی با رضایت از زندگی در دو گروه طلاب و دانشجویان است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش، حوزه‌های علمیه قم و دانشگاه‌های تهران در سال 139۶ - 1397 بود که تعداد ۲۵۴ طلبه و دانشجو به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه‌های هدفمندی با رویکرد اسلامی، پنج عامل بزرگ شخصیت و رضایت از زندگی بود. داده‌ها بر اساس ضریب همبستگی پیرسون تجزیه‌وتحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان داد رابطه بین هدفمندی اسلامی و ویژگی‌های شخصیت با رضایت از زندگی در دو گروه طلاب و دانشجویان، برابر است و به‌عبارت‌دیگر جهت و شدت همبستگی در دو گروه یادشده، تفاوت معناداری ندارد.

نقش ابعاد هوش معنوی در سلامت روان دانشجویان دانشگاه پیام نور لامرد

مهدی امیری؛ زهره قائدی

چکیده: هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش ابعاد هوش معنوی در سلامت روان دانشجویان دانشگاه پیام نور لامرد بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش شامل تمام دانشجویان دانشگاه پیام نور لامرد و نمونه آماری شامل 23۴ نفر از دانشجویان مشغول به تحصیل در این دانشگاه، در سال تحصیلی 1399 - 1۴00 بود. ابزار پژوهش، پرسشنامه هوش معنوی آمرام و درایر و پرسش‌نامه سلامت عمومی بود. یافته‌های پژوهش نشان داد بین هوش معنوی و سلامت روان دانشجویان ارتباط معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد ابعاد «خودآگاهی و عشق و علاقه»، «سجایای اخلاقی» و «جامع‌نگری و بُعد اعتقادی» بیشترین ضریب همبستگی را با سلامت روان دانشجویان داشته و 8۵ درصد از واریانس سلامت روان را پیش‌بینی کرده‌اند.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره پژوهش نامه «روان شناسی اسلامی» می توانند به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس http://psychology.riqh.ac.ir/ مراجعه کنند.