شماره 66 فصلنامه علمی «مطالعات انقلاب اسلامی» منتشر شد
شصت و ششمین فصلنامه علمی «مطالعات انقلاب اسلامی» با 10 مقاله منتشر شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، شصت و ششمین فصلنامه علمی «مطالعات انقلاب اسلامی» به صاحب امتیازی دانشگاه معارف اسلامی منتشر شد.
این فصلنامه در 10 مقاله و 230 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:
بهینه سازی توان سیاسی، راهبرد نیل وضعیت موجود به وضع مطلوب دولت اسلامی
حسین حسینی نژادی، مجید گلپرور، مهدی حسنی باقری
چکیده: درحال حاضر بین وضعیت موجود و مطلوب تمدن اسلامی شکافی است که متفکران، رهبران و کنشگران سیاسی را برآن داشته است تا تمامی تلاش خود را برای ایجاد تمدن نوین اسلامی و دولت‌سازی لازمه آنکه در بیانیه گام ترسیم شده است به‌کار گیرند. برای دستیابی به این مهم راهبردهای متعددی ممکن است به‌کار گرفته شود. این پژوهش تلاشی است برای پاسخ دادن به این پرسش: چه راهبردی می‌تواند سریع‌تر، وضع موجود دولت اسلامی را به وضع مطلوب نزدیک سازد؟ و آزمون این ادعا که با اتخاذ راهبرد بهینه‌سازی توان سیاسی فرصت‌هایی در اختیار قرار می‌گیرد که می‌تواند نیل به وضعیت مطلوب را تسریع نماید.این پژوهش به روش سوات (swot) انجام شده و یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بهینه‌سازی توان سیاسی ناشی از بکارگیری مجموعه‌ای از توانمندی‌های بومی می‌تواند شرایط دگرگونی وضع موجود و دستیابی به بسترهای دولت‌سازی مطلوب اسلامی را فراهم آورد.
جریان شناسی تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآن کریم در انقلاب اسلامی
علیرضا دانشیار، ولی‌الله نقی پورفر، نجف لکزایی، حسین ارجینی
چکیده: موضوع این پژوهش، جریان‌شناسی تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآن کریم در انقلاب اسلامی است که با هدف صورت‌بندی، شناسایی و آشنایی روشمند با تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآنِ جریان‌های دخیل و تأثیرگذار در انقلاب اسلامی صورت گرفته است. در این پژوهش، از روش قرائت متن و زمینه برای تحلیل جریان‌ها استفاده‌شده است. در یک دسته‌بندی کلی نگرش‌ها و رهیافت‌ها نسبت به تفسیر سیاسی قرآن به چهار دسته دیدگاه حداکثری جریان اجتهادی اصولی، رویکردهای روایت‌گرا، رویکرد قرآن بسنده و رویکردهای تجددگرای حداقلی متأثر از فلسفه و معرفت‌شناسی غربی تقسیم‌شده است. اکثر جریان‌های سیاسی دخیل در انقلاب اسلامی به قرآن، به‌عنوان یک متن «تفسیرپذیر» که می‌تواند در جامعه و سیاست اثرگذار باشد، نگاه کرده‌اند. تفسیر سیاسی قرآن نشان می‌دهد که ظرفیت ذاتی تولید نظریه‌های سیاسی در دل مباحث قرآنی وجود دارد که می‌تواند جهت‌گیری‌های عرصه‌های نظری، رفتاری و کاربردی را در علوم انسانی تغییر دهد.
تبیین مبانی و شیوه‌های علامه طباطبایی در مواجهه با مارکسیسم به‌عنوان گفتمان رقیب انقلاب اسلامی
حسین شاهوردلو، حمید احمدی حاجیکلائی
چکیده: بحث درباره شیوه مواجهه اندیشمندان و صاحب‌نظران مسلمان با گفتمان‌های رقیب انقلاب اسلامی همچون مارکسیسم، از مباحث مهم تاریخ معاصرایران و جهان اسلام می‌باشد. علامه سید محمدحسین طباطبایی از جمله متفکران جامع و برجسته معاصر جهان اسلام است که می‌توان مواجهه ایشان با گفتمان مارکسیسم را در دو حوزه «عمل و نظر» کشف و ارائه نمود. تحقیق حاضر براساس روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای و با توجه به مبانی نظری (هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی) علامه طباطبایی؛ مواجهه ایشان را در دو حوزه «عمل و نظر» کشف و تبیین می‌نماید.
علامه طباطبایی در حوزه نظر از طریق بحث در مبانی و ادبیاتی که برای مطالبات سیاسی و اجتماعی تولید کرده بودند، و در حوزه عمل با تشکیل حلقه‌های فکری همچون: اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ هانری کربن، تفسیر المیزان و تبیین ابعاد اجتماعی و سیاسی اسلام در آن حلقات، با گفتمان مارکسیسم به مقابله پرداخته است.
رهبری و دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران
محمدعلی صادق زاده، سید جلال دهقانی فیروزآبادی، محمد ستوده
چکیده: دیپلماسی عمومی به‌عنوان ابزاری مؤثر جهت نیل به اهداف سیاست خارجی محسوب می‌شود. در ایران نیز از این مؤلفه بهره‌برداری می‌گردد. آنچه محور این پژوهش قرار گرفته بررسی جایگاه و نقش مقام معظم رهبری در جهت‌دهی به افکار عمومی سایر ملت‌ها به منظور صیانت از ارزش‌های اسلام و انقلاب است. یافته تحقیق مبتنی بر روش توصیفی ـ تحلیلی گویای آن است که مقام معظم رهبری با توجه به جایگاه خود در ساختار سیاسی ـ حقوقی کشور، مرجعیت دینی و برخورداری از شأن ولایت فقیه با بهره‌گیری از شیوه‌های گفتمان‌سازی، اعتباربخشی، اقناع‌سازی و مدیریت تصویر و از طریق ابزارهای ارتباطی، ارسال پیام و نامه به مخاطبین، نقش تعیین کننده‌ای در جهت تأمین منافع کشور و جهان اسلام گام برداشته است.
بررسی و تحلیل پیشران‌های حاکم بر ساختار سیاسی رژیم صهیونیستی
مهرعلی لطفی، یعقوب توکلی، عیسی مولوی وردنجانی، مجتبی رحماندوست
چکیده: یکی از مهمترین کارویژه‌های سیاست، فهم ادبیات حاکم بر ساختار سیاسی دولت‌ها می‌باشد. همچنان‌که بازشناسی مؤلفه‌های حاکم بر سیاست‌گذاری حکومت‌ها در روابط بین‌الملل، اهمیت این مسئله را دوچندان می‌سازد. از این رهیافت، پژوهش حاضر با تمرکز بر رفتار سیاسی رژیم صهیونیستی، واقعیت‌های حاکم بر ساختار سیاسی دولت اسرائیل را بررسی و تحلیل کرده است. با این توجه، سؤال اصلی مقاله حاضر، تبیین پیشران‌های حاکم بر ساختار سیاسی رژیم صهیونیستی است که با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. یافته‌های تحقیق حاضر، گویای آن است که اسرائیل با در نظرداشت اهدافی چون: حفظ قدرت و هژمونی در منطقه، امنیت رژیم صهیونیستی و همچنین رفاه اجتماعی جامعه اسرائیل، پیشران‌هایی را مدنظر قرار داده است. این پیشران‌ها عبارت‌اند از: به‌کارگیری صهیونیسم‌محوری، بهره‌برداری ابزاری از دین، کارکردگرایی اسرائیل، خشونت‌گرایی در منطقه و اتحاد با دولت‌ها در روابط بین‌الملل، که درواقع با این پیشران‌ها، بسترها و زمینه‌های لازم برای تحصیل اهداف و آرمان‌هایشان را فراهم می‌آوردند.
ارکان جهت‌ساز در نظام برنامه‌ریزی کشور براساس گفتمان ولایت‌فقیه
محمدباقر نوبخت حقیقی، رضا معصومی‌راد، غلامرضا سعیدی
چکیده: نظام برنامه‌ریزی کشور، باید ملهم از ارزش‌ها، ارکان و عناصر برنامه‌ریزی و در نتیجه جهت‌دهنده و هدایت‌گر مسیر حرکت جامعه باشد. هدف پژوهش، تبیین مانی و ارکان نظام برنامه‌ریزی کشور است که برمبنای گفتمان ولایت فقیه ـ اندیشه‌های حضرت امام خمینی+ و مقام معظم رهبری ـ و در سه سطح اهداف ـ ارزش‌ها، دکترین و سیاست‌ها صورت پذیرفته است. در انجام مطالعه، از روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و سپس مراجعه به متخصصان استفاده شد. به کمک تحلیل محتوای کیفی کلیه بیانات امام خمینی+ و مقام معظم رهبری در خصوص نظام برنامه‌ریزی و توسعه و پیشرفت کشور، تجزیه و تحلیل شد و سپس با مراجعه به متخصصان، الگوی استخراج شده، مورد ارزیابی و اعتبارسنجی قرار گرفت. براساس نتایج تحقیق، مهمترین ارکان جهت‌ساز نظام برنامه‌ریزی کشور در سه بعد اهداف، دکترین و سیاست‌ها تبیین و پیشنهادات اصلاح نظام برنامه‌ریزی کشور ارائه گردید.
راهکارهای همگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان
سید ابراهیم معصومی، مصطفی ملکوتیان، امیر سیاهپوش
چکیده: رابطه ایران و آذربایجان، فراز و نشیب‌های گوناگونی را تجربه کرده است، دوره‌ای به همگرایی نزدیک شده و دوره‌ای نیز واگرا بوده است، در چنین فضایی، گفتمان‌های متفاوت در کشور آذربایجان شکل گرفته که باعث ایجاد محیط مستعدی برای رشد گروه‌های ضد جمهوری اسلامی ایران شده است همین امر باعث ایجاد فضای غبارآلود بین این دو کشور شده است، حال چه راهکارهایی در راستای همگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد؟ در این سپهر، مقاله حاضر با تحلیل و تبیین عوامل و موانع همگرایی بین دو کشور تلاش کرده با بهره گیری از چارچوب نظری همگرایی با روش کتابخانه‌ای و میدانی، راهکارهایی برای همگرایی در روابط سیاسی دو کشور ارائه کند در نهایت در حوزه سیاسی راهکاره‌های تأسیس کمیته مشترک سیاسی، تأسیس مجمع سیاسی اکو، پیمان امنیتی، حمایت از تمامیت ارضی یکدیگر، ایجاد تعادل میان کشور آذربایجان و ارمنستان با حفظ رویکرد مثبت آذربایجان به ایران و خنثی کردن عملکرد ترکیه، عربستان و اسرائیل در آذربایجان را ارائه کرده است.
نقش و جایگاه رهبر در پیشرفت سیاسی عدالت‌محور
مسعود معینی‌پور
چکیده: برای تولید نظریه پیشرفت سیاسی عدالت‌محور، باید به چهار عنصر مکتب، مردم، رهبر و دولت توجه نمود. تبیین جایگاه هر یک از این چهار عنصر و نوع روابط میان آنها کمک می‌کند تا این الگو، بر پایه‌ای مستحکم بنا شود و سپس می‌توان درخصوص انواع پیشرفت سخن گفت و راهکار مناسب را تجویز نمود. سوال نوشتار این است که تعریف، نقش و جایگاه رهبر در فرآیند دستیابی به پیشرفت سیاسی عدالت‌محور چیست؟ رهبر در فرآیند پیشرفت سیاسی عدالت‌محور در دو مرحله انقلاب و تاسیس نظام سیاسی و سپس بقاء و ادامه نظام سیاسی دارای نقش و جایگاه است. تربیت جامعه اسلامی، جهت‌دهی به امیال و اغراض و جهت‌گیری‌های سیاسی اجتماعی، سیاست‌گذاری برای پیشرفت، مدیریت و راهبری پیشرفت در سطوح مختلف و بالاخره نظارت و بازخوردگیری مدام از وظایف نهاد رهبری در فرآیند پیشرفت سیاسی عدالت محور است که در تمام این وظایف ملکه عدالت فردی و اجتماعی در سطوح نظری و عملی بایستی در نهاد و شخص رهبر استوار و جاری باشد. برای دستیابی به پیشرفت. برای پاسخ به سوال با روش تحلیل درون‌متنی تلاش شد به استنباطی برآمده از استنطاق متون اسلامی و متفکران اصیل انقلاب اسلامی پرداخته شود.
تبیینِ ظرفیت‌های فقه مقاصدی در پشتیبانی از نظام قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران
محمدرضا ملایی، احمد رهدار، منصور میراحمدی
چکیده: مهمترین نرم‌افزارِ قانون‌گذاری در نظام‌های سیاسی‌اسلامی، دانش فقه است. تجربه قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران، حاکی از وجود چالش‌های متعدد در ابتنای قانون‌گذاری بر فقه می‌باشد که اگر راه‌حلی برای رفع این چالش‌ها، ارائه نشود با بن‌بست‌های نظری در قانون‌گذاری مواجه خواهیم شد. برای رفع این چالش‌ها، راه‌حل‌های متعددی همچون استفاده از احکام ثانوی و مجمع تشخیص مصلحت‌نظام و احکام حکومتی پیشنهاد و تجربه شده است. فرضیه مقاله پیش‌رو آن است که یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین راه‌حل‌ها، استفاده از رویکرد مقاصدی در فقه است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد فقهی اصولی، به بررسی این فرضیه پرداخته و با بررسی چگونگی تأثیر فقه مقاصدی در عرصه قانون‌گذاری به این نتیجه می‌رسیم که رویکرد مقاصدی در فقه، هم در عرصه احکام منصوص و هم در عرصه موضوعات نوظهور، ظرفیت غیرقابل‌انکاری در پشتیبانی از نظام قانون‌گذاری اسلامی خواهد‌داشت. یکی از مهمترین نتایج این نوشتار، تبیینِ نقش رویکرد مقاصدی در تأمین سازوکارِ منطقی برای تطابق بیشتر قوانین با شریعت اسلام در حوزه احکامِ غیرمنصوص است.
واکاوی مفهومی عنصر «مقاومت در برابر نظام سلطه» در گفتمان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در فرایند انقلاب اسلامی
محمدرضا مولائی
چکیده: بررسی جایگاه عنصر مقاومت در برابر نظام سلطه و واکاوی مفهومی آن در گفتمان جامعه مدرسین، در طی چهار دهه گذشته از پیروزی انقلاب، مسئله اصلی این پژوهش بود که با کاربست روش تحلیل گفتمان لاکلا وموف انجام گردید. یافته‌ها نشان داد عنصر مقابله با نظام سلطه، از دهه اول، به‌عنوان یکی از دال‌های مورد تأکید، در گفتمان جامعه مدرسین تثبیت شده و این تشکل طی سال‌های دهه دوم تا چهارم، علاوه بر اهتمام به جلوگیری از اشاعه برخی لغزش‌های معنایی در فضاهای تصمیم‌گیری سیاسی و رسانه‌ای، این عنصر را بدون کاهش دامنه و با برجستگی بیشتر، در ساختار گفتمان خود حفظ نموده است. همچنین بخش فرامحیطی گفتمان جامعه مدرسین، معطوف به گسترش و تقویت گفتمان مقاومت در جهان اسلام و مقابله با اقدامات مخرب نظام سلطه در این کشورها بوده است. این یافته‌ها مؤید اهتمام فزاینده جامعه مدرسین به حفظ اصالت گفتمان انقلاب اسلامی و ظرفیت‌های انقلابی آن می‌باشد.
علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی «مطالعات انقلاب اسلامی» می توانند به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس enghelab.maaref.ac.ir مراجعه کنند و با تلفن: 02532110622 تماس بگیرند.
ارسال نظرات