بُعد فقهی حوزه علمیه تهران تقویت شود

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام امین اسد پور، مسئول اندیشکده ضحی در جمع خبرنگاران، به تبیین اهداف نشست نخبگانی «خوانش فقهی از حکمرانی امام خمینی(ره)» که به همت مدرسه راهبری علم و عمل و با حضور طلاب و اساتید حوزه علمیه تهران برگزار می شود، پرداخت و اظهار داشت: این نشست که به صورت هفتگی برگزار می شود، شامل دو بخش است؛ یک بخش به سیر شکل گیری و تطور اجتماعی حضرت امام(ره) اشاره دارد که شامل آثار امام از دورانی که تمرکزشان بیشتر روی عرفان، فلسفه و دانش اخلاق بود و در ادامه مطالعات و تمرکز شان روی فقه و اصول می رود و دوره های تاریخی دیگر که دستگاه فقاهتی امام در نجف و قم طی کرده است و بر این اساس دوران امام بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را «فقه تهران» می نامیم.

وی افزود: بخش اول این جلسات تلاش می کند تا سیر شکل گیری و تطور اندیشه اجتماعی امام را در بستر عرفان، فلسفه، اخلاق و فقه و اصول امام پیگیری نمایند و این بخش بیشتر در بستر تئوریک و نظری است.

مسئول اندیشکده ضحی ابراز داشت: بخش دوم که مکمل دوره تئوریک و نظری است، بخش کارگاهی آن است که تمرکز آن بر روی ایده فقه تهران حضرت امام(ره) می باشد. در این کارگاه تلاش می شود یک بار تاریخ مکاتب فقه شیعه را مرور کنیم و بر اساس آن شاخص ها و ویژگی هایی که دوران های پویا شدن فقه شیعه گذرانده است، آن شاخص ها را تجمیع و در دسترس قرار دهیم.

وی ادامه داد: مثلا مکاتب بغداد، حله، جبل عامل، اصفهان، کربلا و نجف متأخر دوره رشد و فراز و فرودهایی داشتند، که در این کارگاه می توان چنین تجربه های تاریخی را بدست آورد و نشان داد که هر موقع فقه شیعه به مسئله های اجتماعی خود اعم از مسائل نظام و حکمرانی و یا مسئله های اجتماعی که کف فرهنگ عمومی جامعه می باشد، پرداخته است؛ در این مقاطع فقه دوره پویایی و نشاط خود را طی کرده است و هر موقع از مسائل اجتماعی دور و منعزل شده، در آن مقاطع دچار افول و ضعف شده است.

حجت الاسلام اسد پور افزود: دستگاه فقهی و اندیشه اجتماعی حضرت امام چه در مرحله فقه قم و چه در نجف که در واقع دوران مبارزات و مدیریت صحنه انقلاب بود و نیز در مرحله فقه تهران، اندیشه فقاهتی امام همیشه مماس با مسئله اجتماعی بوده است.

وی گفت: در مقطع تهران اوج پویایی فقه امام را شاهد هستیم. مقطع فقه تهران که از سال 58 تا سال 68 ادامه دارد متاسفانه به عنوان مدرسه فقهی امام تلقی نمی شود چرا؟ چون در این مقطع امام کرسی درس و بحث فقهی ندارد و یا متن فقهی مصطلحی که به عنوان کتاب فقهی باشد ننوشته است و بیشتر سیره عملی امام را در مدل حکمرانی شاهد هستیم چه در برخورد با دستگاه ها و ساختارهای حاکمیتی و یا در برخورد با امت و توده جامعه که اوج پویایی ادبیات فقهی امام را شاهدیم.

مدرس حوزه علمیه تصریح کرد: این اوج پویایی ادبیات فقهی امام را خود شاگردان فقهی و اصولی مصطلح حضرت امام تجربه نکردند و به جهت همین بود که این پویایی ادبیات فقهی امتداد و بسط پیدا نکرد اما به هرحال یکی از تجارب زیست جامعه است و توفیقات امام در آن مقطع به نوعی پایه گذار اصلی نظام جمهوری اسلامی بود و شرط بقا و امتداد این نظام نیز همین پایگاه اندیشه ای حضرت امام است.

وی ابراز داشت: به نظر ما در این مقطع زمانی نیز مقام معظم رهبری بیش از بقیه مماس با فقه امام بوده و است زیرا در همه مسائل کاملا در حاق موضوع اند و حل کردن فقه امام نسبت به این مسائل را از نزدیک تجریه کرده اند ولی متاسفانه این روند در ادبیات نخبگانی حوزوی و دانشگاهی کشور امتداد پیدا نکرد و تبدیل به تئوری و دانش نشد.

مسئول اندیشکده ضحی افزود: در کارگاهی که با عنوان «خوانش فقهی از حکمرانی امام خمینی؛ بازخوانی صیرورت اندیشه اجتماعی امام خمینی(ره)» به همت مدرسه راهبری علم و عمل برگزار می شود، تلاش بر این است تا نشان دهیم فقه تهران حضرت امام همه آن مزایای اصلی که در دوران پویایی مکاتب فقه شیعه بوده را دارا است به علاوه اضافاتی که مخصوص به همین مقطع زمانی است زیرا در واقع از پایگاه حاکمیت امام مدیریت شده است.

حجت الاسلام اسدپور با بیان اینکه مدارس علمیه تهران با مسائل اجتماعی روز مماس و مواجه نیستند، گفت: هم اکنون مسئله های اصلی اجتماعی در تهران در حال وقوع است و ما هر راهکاری که داریم باید در اینجا ارائه بدهیم تا بتوانیم حل مسئله کنیم در حالی که فقه ما در قم و یا نجف در یک محیط خلأ تئوری پردازی می کنند و با مسئله های عینی اجتماعی یا مسائل اجتماعی مماس نیستند و این موجب شده تا فقه بریده از مسئله اجتماع و حکمرانی باشد و در این میان مردم هم روال عادی زندگی خود را دارند بدون اینکه توجهی به این مسائل داشته باشند.

وی افزود: ما معتقدیم چنانچه تجربه تدوین قانون اساسی و نیز تجربه نهادسازی های امام در دهه 60 و همچنین تجربه سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری، بتوانند به ادبیات فقهی برگردند و به عبارتی زبان فقاهتی پیدا کنند، این موجب خواهد شد تا دانش فقه با مسائل عینی اجتماعی مواجه شوند بنا بر این ما به یکسری حلقه های اتصالی نیاز داریم که در واقع بتواند مسئله های حاکمیتی و یا مسئله های اجتماعی تهران را به سوالات فقهی یا فروعات و عناوین فقهی تبدیل کند تا شاید با این کار فضای نخبگانی فقه مقداری پویاتر شده و به اسن مسائل ورود کنند و راهکار آن هم این است که حوزه فقهی تهران باید تقویت شود.

حجت الاسلام اسدپور در پایان با بیان اینکه تقویت حوزه فقهی تهران امری ضروری است، خاطرنشان کرد: حوزه تهران به شکل تاریخی بیشتر سبقه حکمی و معرفتی دارد و این به تنهایی نمی تواند حل مسئله نماید. البته سبقه حکمی و معرفتی می تواند زیرساخت ها و بیان های معرفتی را تامین کند و تا حدودی در بحث نظام سازی می تواند مبانی نظام سازی را تامین کند اما صرفا با زبان فلسفه و عرفان نمی توان حل مسئله عینی کرد و به تعبیر امام راحل فقه تئوری واقعی اداره حیات انسان از مهد تا لحد است.

وی افزود: با توجه به مطالبی که گفته شد ما الان نیاز داریم تا حوزه فقهی تهران را تقویت کنیم البته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی جا داشت بزرگانی همچون استاد مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح و... در اداره نظام نقش ایفا کنند تا با مسئله اجتماعی و حکمرانی مماس شوند تا توانند عقبه فقهی لازم را تامین کنند اما بعضا با شهادت ایشان و یا با درگیری در لایه اجرا، کم کم لایه فقاهتی ماجرا تضعیف شد و کم کم فقه عملا در قم منزوی شد و با مسائل حکمرانی فاصله گرفت و نتیجه آن صحنه ای است که الان در جامعه شاهدیم و راهکار هم این است که ادبیات فقهی تهران را تقویت کنیم و کارگاه «خوانش فقهی از حکمرانی امام خمینی؛ بازخوانی صیرورت اندیشه اجتماعی امام خمینی(ره)» با همین هدف بصورت هفتگی و با حضور طلاب و اساتید حوزه علمیه تهران در حال برگزاری است.