یکی برای همه

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، همزمان با خبر اعدام یکی از اغتشاشگران به نام محسن شکاری پروپاگاندای رسانه ای غربی و همچنین برخی از عناصر داخلیشان شروع به هجمه به دستگاه قضایی و جمهوری اسلامی ایران کردند. و نقدهای مختلف در ارتباط با محارب و معنای محاربه و اقوال آن داشته اند.

اما طنز تلخ ماجرا آنجاست که کسانی امروز درباره محاربه و قانون مجازات اسلامی صحبت می کنند و اقوال علمای مختلف را مورد بررسی قرار می دهند که تا دیروز هیچ اعتقادی به اسلام و احکام اسلامی نداشته و همواره با اصل اسلام در تضاد بودند.

اما بی شک اجرای دقیق و قاطعانه و به دور از مماشات قوانین اسلامی ضامن امنیت و آرامش برای آحاد جامعه خواهد بود.

امنیت در سایۀ اجرای حدود الهی

مهمترین رکن هر جامعه و حکومتی امنیت آن است در حکومت اسلامی نیز اجرای شریعت مبتنی بر داشتن امنیت است از این رو خدای متعال بعد از بیان داستان برادركشى فرزندان آدم و تشریع حكم قتل برای بنی اسرائیل، حدّ شرعى مُفسدان و دزدان را نیز بر اساس ارتباطی كه بین آنهاست، مطرح میكند. (المیزان فى تفسیر القرآن،چاپ پنجم‏، ج‏5، ص326)

هدف از تشریع دین اسلام، اجراى عدالت و برابر بودن همه مردم از حیث انسانیت (سياه و سفيد، عرب و عجم، فقير و غني و...) و راحتی جامعه بشری است که با اجراى كامل حدود الهی، اموال، ناموس و جان مردم از هر خطری محفوظ میماند؛ حتی امنیت بیگانگان نیز در سایه ی همین احکام تأمین میشود. افراد جنایتكارى كه امنیت و آرامش عمومى را سلب كنند و اموال و ناموس مردم را تهدید نمایند و مردم را در معرض خطر قتل و غارت خود قرار دهند، باید سخت مجازات شوند که قرآن در مجازات آنان می‌فرماید:

«إِنَّما جَزاءُ الَّذِینَ یُحارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَسْعَوْنَ فِیالْأَرْضِ فَساداً أَنْیقَتَّلُوا أو...»

«كیفر آنها كه با خدا و پیامبر به جنگ بر مى‏خیزند و در روى زمین دست به فساد مى‏زنند (و با تهدید به اسلحه به جان و مال و ناموس مردم حمله مى‏برند)، این است كه إعدام شوند، یا...»

آیه محاربه درقرآن

به آيه 33 سوره مائده «آيه محاربه» مى‌گويند:((إِنَّما جَزاءُ الَّذِينَ يُحارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَساداً أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيا وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ) ؛ «كيفر آنها كه با خدا و پيامبر به جنگ بر مى‌خيزند و در روى زمين دست به فساد مى‌زنند (و با تهديد به اسلحه به جان و مال و ناموس مردم حمله مى‌برند) اين است كه اعدام شوند يا به دار آويخته گردند يا (چهار انگشت از) دست راست و پاى چپ آنها بريده شود و يا از سرزمين خود تبعيد گردند، اين رسوايى آنها در دنياست و در آخرت مجازات بزرگى دارند». )

شأن نزول آیه محاربه

در شان نزول اين آيه چنين نقل كرده‌اند كه: جمعى از مشركان خدمت پيامبر آمدند و مسلمان شدند اما آب و هواى مدينه به آنها نساخت، رنگ آنها زرد و بدنشان بيمار شد، پيامبر (ص) براى بهبودى آنها دستور داد به خارج مدينه در نقطه خوش آب و هوايى از صحرا كه شتران زكات را در آنجا به چرا مى‌بردند بروند و ضمن استفاده از آب و هواى آنجا از شير تازه شتران به حد كافى استفاده كنند، آنها چنين كردند و بهبودى يافتند اما به جاى تشكر از پيامبر (ص) چوپانهاى مسلمان را دست و پا بريده و چشمان آنها را از بين بردند و سپس دست به كشتار آنها زدند و شتران زكات را غارت كرده و از اسلام بيرون رفتند. پيامبر (ص) دستور داد آنها را دستگير كردند و همان كارى كه با چوپانها انجام داده بودند به عنوان مجازات در باره آنها انجام يافت، يعنى چشم آنها را كور كردند و دست و پاى آنها را بريدند و كشتند تا ديگران عبرت بگيرند و مرتكب اين اعمال ضد انسانى نشوند، آيه فوق در باره اين گونه اشخاص نازل گرديد و قانون اسلام را در مورد آنها شرح داد.

منظور از «محاربه با خدا و پيامبر» آن چنان كه در احاديث اهل بيت (ع) وارد شده و شان نزول آيه نيز كم و بيش به آن گواهى مى‌دهد اين است كه كسى با تهديد به اسلحه به جان يا مال مردم تجاوز كند، اعم از اينكه به صورت دزدان گردنه‌ها در بيرون شهرها چنين كارى كند و يا در داخل شهر، بنا بر اين افراد چاقوكشى كه حمله به جان و مال و نواميس مردم مى‌كنند نيز مشمول آن هستند.( مجمع البیان، ج‌ 3، ص‌ 291)

معنای محاربه

محاربه عبارت است از کشیدن سلاح به ‌قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ترساندن آنها؛-حتی اگر آن‌را به کار نگیرد- به ‌نحوی که موجب ناامنی در جامعه گردد.( قانون مجازات اسلامی، مادّه 699)

معنای محاربه با خدا و رسول خدا

ممکن است این سوال و اشکال در ذهن شکل بگیرد که در قرآن فرموده کسانی که با خدا و رسول پیکار کنند محارب خواهند بود، پس چطور فقها پیکار با مسلمانان را هم شامل آن میدانند؟

در جواب به این سوال باید گفت با توجه به این‌که اراده معناى حقیقى «محاربة الله» در این‌جا محال است و به ناچار باید معناى مجازى آن مراد باشد، این کلمه معناى گسترده‌اى پیدا خواهد کرد و مخالفت با هر حکمى از احکام شرعى و اقدام به هرگونه ظلمى و اسرافى مصداق آن خواهد بود. ولى ضمیمه شدن رسول به آن (یُحٰارِبُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ) ما را بدین نکته راهنمایى می‌کند که باید معنایى از «محاربة الله» اراده شود که به پیامبر نیز ربطى داشته باشد. بر این اساس تقریباً متعیّن است که مراد از «محاربة الله»، آن عملى است که نتیجه آن، باطل شدن یکى از امورى باشد که پیامبر از جانب خداوند بر آنها ولایت دارد، همانند محاربه کافران با پیامبر و اخلال رهزنان در امنیّت عمومى که پیامبر با ولایت خود آن‌را در زمین گسترش داد. دنبال شدن جمله «إِنَّمٰا جَزٰاءُ الَّذِینَ یُحٰارِبُونَ الله» با جمله «وَ یَسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَسٰاداً»، مشخّص می‌کند که مراد از محاربه همانا فساد در زمین است از طریق اخلال در امنیّت عمومى و رهزنى، نه مطلق محاربه با مسلمانان. بنابراین، مراد از محاربه با خدا و رسول، محاربه با مسلمانان است ولى به منظور بزرگ جلوه دادن آن و توجّه دادن به اهمّیت امّت اسلامى و این‌که جنگ با امّت اسلام به منزله جنگ با خدا و رسول است، لفظ محاربه در آیه، به خدا و رسول اضافه شده است؛ زیرا امت اسلام منتسب به خدا و پیامبر و تحت ولایت آنهاست. چنین معنایى به منزله مجاز در اسناد است.( کنز العرفان فی فقه القرآن، ج ‏2، ص 351) علاوه بر این، پذیرفتن مجاز اسنادى در این‌جا روان‌تر و رساتر است؛ زیرا منتسب کردن امّت اسلام به خدا و رسول و محاربه با آن‌را محاربه با خدا و رسول دانستن، بیانگر نکته عرفى روشن و رسایى است.( مجله فقه اهل بیت(ع)، شماره 11 و 12، ص 145)

همان‌طور که بیان شد؛ مراد از «محاربه با خدا و رسول» در آیه شریفه، اخلال به امنیت عمومى به‌طور مسلحانه‏ است و قهراً شامل آن چاقوکشى و سلاحی نمی‌شود که به روى فرد معیّن کشیده شود و او را به تنهایى تهدید کند؛ چون امنیت عمومى وقتى خلل می‌پذیرد که خوف عمومى و ناامنى جاى امنیت را بگیرد و بر حسب طبع وقتى محارب می‌تواند چنین خوفى در جامعه پدید آورد که عموم مردم را با اسلحه تهدید به قتل کند.

این‌که محاربه و ستیز با بندگان خدا در این آیه به عنوان محاربه با خدا و رسولش معرفى شده، تأکید فوق العاده اسلام درباره حقوق انسان‌ها و رعایت امنیت آنان را ثابت می‌کند. از این‌رو، محاربه با پیامبر خدا(ص) لازم نیست جنگ مستقیم با خود آن‌حضرت باشد.

به‌علاوه؛ طبق نظریه امامت شیعی و نیز ولایت فقیه، نبرد با حکومت اسلامی نیز مشمول این آیه خواهد بود.

ناگفته پیداست شدت عمل فوق العاده‌اى که اسلام در مورد محاربان به خرج داده براى حفظ خون‌هاى بی‌گناهان و جلوگیرى از حملات و تجاوزهاى افراد زورمند و جانى و چاقوکش و آدمکش به جان و مال و نوامیس مردم بی‌گناه است.( تفسیر نمونه، ج ‏4، ص 36۱)

سخن پایانی

در پایان باید اشاره کرد که برای هر مسلمان منصف و هر آن کس که طالب حقیقت باشد به وضوح آشکار است که اجرای حکم اعدام برای فرد مذکور مطابق با دستور قرآنی و قوانین اسلامی صورت پذیرفته است. و در حقیقت ضامن تحقق امنیت و آرامش برای جامعه اسلامی خواهد بود و همچنین مطالبه جدی مردم و امت اسلامی است.

اما برای کسانی که به راحتی جای جلاد و شهید را با یکدیگر عوض می کنند و به دنبال ایجاد ناامنی و از بین بردن ایران اسلامی هستند، تبیین احکام قرآنی و دستورات اسلامی چیزی نیست جز آب در هاون کوبیدن./823/

علی حاجی آخوند