هویت بخشی دینی، حرف نو انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگارگروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجت الاسلام اسدالله فتحی نیا استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در نشست «راز ماندگاری انقلاب اسلامی در اندیشه امامین انقلاب» که در سالن شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد، ضمن تبریک ایام سالگرد انقلاب اسلامی ایران اظهار داشت: انقلاب اسلامی ایران، انقلابی است که مردمی-دینی شکل گرفته و جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است و اکنون سوال مهمی که باید در ابتدای این نشست پرسیده شده و راجع آن بحث و گفتگو شود این است که حرف نو انقلاب اسلامی چه چیزی بود؟ و امام خمینی(ره) چه حرف جدیدی برای جهان داشت؟

وی در ادامه افزود: حرف نو انقلاب اسلامی که توسط امام راحل به منصه ظهور رسیده و منجر به پیروزی انقلاب اسلامی نیز شد، هویت‌بخشی دینی به نهادهای مختلف بود که در واژگان امام راحل و رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز این هویت ها را بسیار می‌توانیم مشاهده کنیم و مردم سالاری دینی و تجمیع جمهوریت و اسلامیت یکی از آن موارد است.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم بیان داشت: هویت بخشی دینی مسئله‌ای بود که وقتی انقلاب اسلامی آن را از ابتدا شروع کرد، عوامل خارجی و داخلی در تقابل این نگاه ایستادند که در عوامل داخلی آن ۲ عامل وجود داشت که در تقابل جدی با این مسئله بودند.

حجت‌الاسلام فتحی نیا در ادامه توضیح داد: یکی از عوامل داخلی، نگاه جریان لیبرال و غربگرا بود که نگاه آنان به مسائل کاملاً  نگاه دنیایی است و نگاه دیگر نیز نگاه تحجری، تحجرگرا و واپس‌گرا می‌باشد که مسائل را عموماً با نگاه دینی دانسته و دنیای مردم را دخیل نمی داند.

اندیشه امامین انقلاب، نگاه حاکم بر جمهوری اسلامی

وی در ادامه افزود: انقلاب اسلامی از ابتدایی که به پیروزی شکوهمند خود دست پیدا کرد در تقابل این دو نگاه در داخل بوده است که البته در برخی از موارد بیشتر با جریان غرب گرا و واپس گرا مواجه شده است و در برخی از موضوعات نیز با جریان متحجر مواجه بوده است؛ اما همیشه نگاه حاکمی که بر انقلاب اسلامی بوده است، دیدگاه دینی، اصلی و برگرفته از اندیشه‌های امامین انقلاب است که البته بر نگاه‌های دیگر قالب بوده است.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در ادامه با اشاره به هویت‌بخشی دینی در جامعه توسط انقلاب اسلامی ایران اظهار داشت: بحث هویت‌بخشی دینی یکی از مسائل مهمی است که به نهادهای دینی، نهاد قدرت و سیاست به درستی انجام پذیرفت؛ اما اگر بخواهیم بحث دین و نگاه توحیدی را در جای‌جای کشور تقویت کنیم، باید در نهادهای گوناگون هویت‌بخشی دینی را گسترش دهیم.

وی در ادامه با ذکر مثالی جهت تبیین بیشتر افزود: به عنوان مثال در نهاد علم نیز باید هویت دینی گسترش پیدا کند؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بر اسلامی شدن علوم انسانی تاکید داشتند که معنای آن هویت دینی بخشیدن به نهاد علم است و باید خمیر مایه علوم دینی و معرفتی گردد.

حجت الاسلام فتحی نیا اظهار داشت: نهاد و ساحت هنر نیز باید هویت دینی پیدا کند و هر چقدر که ساحت هنر، هویت دینی بیشتری پیدا کند (مثل هویت دینی ساختار قدرت و سیاست انقلاب اسلامی) اسلامی‌تر و توحیدی‌تر شده و دینداری مردم بهتر خواهد شد؛ زیرا تاثیرگذاری نهاد علم و هنر بر نخبگان و فضای عمومی جامعه بیشتر از نهادهای دیگر است.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در ادامه بیان داشت: اگر بخواهیم در یک کلام یکی از حرف های نو انقلاب اسلامی را ذکر کرده و بیان کنیم، می توانیم هویت بخشی دینی به ساحت های مختلف را بهترین نوع آن ذکر کنیم.

وی در جواب سوالی که فقه سیاسی شیعه در نظام جمهوری اسلامی ایران چقدر تاثیرگذار بوده و آینده آن را چگونه ارزیابی می کنید؟ ابراز کرد: ما معتقد هستیم که همانگونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود بیان کردند که «ممکن است که باید ها و نباید ها از همدیگر فاصله داشته باشند اما این امر حقایق را تغییر نخواهند داد» واقعیت امر این است که ما برای فقه شیعی کمتر راه باز کردیم و نهادها و ساحت های مختلفی که وجود دارد کمتر به آن پرداخته شده است و این امر نیز به جهت آن است که تنها حکومتی است که بعد از سده های مختلف محقق شده است و لذا در ابعاد مختلف مورد نیاز نبوده است که فقه شیعی پاسخگو باشد.

فقه نظام، پاسخگویی فقه کلان شیعی به جامعه

پژوهشگر فقه نظام افزود: اما درحال حاضر علماء، بزرگان و به خصوص مقام معظم رهبری در حوزه سیاست به خوبی مبانی را تشریح کردند و اندیشه های متعددی را ارائه داده‌اند؛ ولی امروزه نیازهای پاسخگویی نسبت به گذشته متفاوت و مختلف شده است. برای مثال استاد بزرگوار ما آیت الله محسن اراکی در بحث نظام بانکداری اسلامی و یا فقه نظام سیاسی نظریه های مختلفی دارند؛ و یا آقایان دیگری در حوزه علمیه قم این مباحث مرتبط با نظام اسلامی را دنبال می‌کنند.

حجت الاسلام فتحی نیا در ادامه افزود: بعد از سال های متعددی که از عمر انقلاب اسلامی گذشته است، حوزه‌های علمیه ورود خوبی به مسائل نظام سازی در ساحت‌های مختلف از نظام‌های سیاسی، فرهنگی، خانواده و اقتصادی کردند و ان شاءالله در آینده سازمان ها و نهادهای مختلف، از علوم و اندیشه هایی که حوزه های علمیه تولید کردند بیش از پیش بهره‌مند خواهند شد.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم بیان داشت: برای رسیدن به این مرحله باید زمینه های متعددی وجود داشته باشد که یکی از آن زمینه ها وجود اراده کافی برای انجام اینگونه کارها بوده و لازمه دیگر نیز ورود جدی حوزه های علمیه و پاسخگو بودن، چکش کاری و عملی کردن مباحث تولیدی در مسائل گوناگون است؛ چرا که فقه شیعی در رفت و برگشت ها و چکش کاری ها است که ماندگار شده و تاثیرگذاری پیدا می‌کند و در ساحت های متعدد جامعه نمود پیدا خواهد کرد.

چه کسانی اجازه نمی دهند که مباحث فقه نظام سیاسی در جامعه مطرح شود؟

حجت الاسلام اسدالله فتحی نیا گفت: چنان که به آن اشاره کردم تقابلی که به دو نگاه غرب گرا و نگاه متحجر گرایانه وجود دارد، علاوه بر حوزه سیاست، در حوزه های علمیه نیز این نگاه وجود دارد و نگاه غرب گراها این است که دین دخالت حداقلی در عرصه های مختلف نظام داشته باشد و تمام تلاش خود را به کار می بندند که نباید در مباحث فرهنگی، اقتصادی و دیگر ساحت ها، مباحث دینی وارد شود.

وی در ادامه افزود: از طرفی دیگر نگاه تحجر گرایانه و سنتی که در تقابل با انقلاب اسلامی است و اگر وصیت نامه امام راحل را نگاه کنیم می بینیم سراسر تقابلی است که با نگاه غرب گرا و متحجر گرایانه برخی از افراد است که در حوزه و داخل کشور وجود دارند و امام راحل درصدد جواب بر علیه آنان است.

حجت الاسلام فتحی نیا اظهار داشت: یکی از چالش های اساسی انقلاب اسلامی (حتی در حوزه های علمیه) به خاطر نگاه جدیدی است که برای زندگی جدید در دنیای جدید داشته و با آن مواجه شده است، همین چالشی است که در سوال مطرح شد که یکی از مصادیق آن نیز ورود به مبحث فقه نظامات اجتماعی است.

حوزه انقلابی، از شعار و اسم عبور کرده است

وی در ادامه ابراز کرد: به حمدالله امروز حوزه انقلابی بالنده تر از هر زمان دیگر است و ان شاءالله در زمان نه چندان دور شاهد خروجی ها و تحولات بهتری در حوزه علمیه انقلابی خواهیم بود؛ چراکه حوزه انقلابی از شعار و اسم عبور کرده است و صد البته بار سنگینی بر دوش حوزه های علمیه انقلابی است و باید پاسخگو نیازهای اندیشه ایی جامعه اسلامی باشند.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم اظهار داشت: یکی از رازهای استمرار نظام جمهوری اسلامی حاکمیت اخلاق و معنویت است و ما نمی توانیم این امر را انکار کنیم؛ چرا که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در بیانیه گام دوم انقلاب به همین نکته اشاره دارند و در یکی از بیانات خود می‌فرمایند انقلاب های متعددی در دنیا اتفاق افتاده است، اما موفق نشدند؛ زیرا این انقلاب ها از شعارها و آرمان های خود دست کشیدند ولی انقلاب اسلامی به آرمان های خود که یکی از آن آرمان ها اخلاق و معنویت است، استمرار بخشیده است.