چرخش رویکرد ایران به شرق نشان از شکل گیری نظم نوین جهانی است

اشاره: آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران در صدر هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی و برای دیدار رسمی سه روزه به چین سفر کرد و در این سفر که بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت، با مقامات ارشد از جمله رئیس جمهوری، نخست وزیر و رئیس کنگره خلق چین دیدار و درباره موضوعات راهبردی، روابط دوجانبه، تحولات منطقه ای و بین المللی گفت‌وگو کرد.

همچنین در جریان این سفر، ۲۰ سند همکاری در زمینه‌های کشاورزی، تجارت، گردشگری، حفاظت از محیط زیست، بهداشت، امداد رسانی، فرهنگ، ورزش و غیره در حضور رؤسای جمهور دو کشور امضا شد.

توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین، تعمیق مناسبات اقتصادی، ضدیت با غرب به ویژه آمریکا و نیز همکاری در پیشبرد «ابتکار کمربند و جاده»، چهار دستاورد مهمی است که رسانه های جهان در جریان سفر سه روزه رئیس جمهوری کشورمان به پکن بر آن تمرکز کردند.

از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت الاسلام محمد ملک زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفت تا با وی درباره دستاوردهای سفر آیت الله رئیسی به کشور چین، گفت‌وگو کند.

رسا ـ سفر رئیس جمهور به چین و امضای ۲۰ سند همکاری چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟

با وجود تلاش آمریکا برای حفظ نظام تک قطبی و هژمونی خود بر جهان، هم اکنون دنیا شاهد تحولات نوینی است که در ده‎ه های گذشته بی‌سابقه بوده است. امضای سندهای همکاری ایران و چین بخشی از همین تحولات منطقه ای و نشان از تاثیرات جهانی متعددی است که روابط راهبردی دو کشور را وارد فاز جدیدی کرده است.

از نگاه کارشناسان اقتصادی چرخش رویکرد جمهوری اسلامی ایران به شرق از جمله تقویت رابطه ایران و چین مزایای اقتصادی فراوانی برای دو کشور به همراه خواهد داشت. به ویژه ایران مزیت‌های نسبی غیرقابل انکاری برای تجارت با چین دارد که می توان به موارد متعددی اشاره کرد. یکی از مهمترین مزیت‎های اقتصادی برای ایران، بی اثر نمودن تحریم‎های ظالمانه غرب است. در واقع حمایت چین از ایران در مقابله با تحریم‌ها یکی از مهمترین دلایل چرخش رویکرد دولت سیزدهم از غرب به شرق می باشد. رویکردی که از نظر دولت غرب‎گرای پیشین اهمیت چندانی نداشت. این در حالی است که چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان و در حال تبدیل شدن به اولین اقتصاد دنیا است.

در مقابل ایران نیز دارای منابع مهم انرژی از جمله نفت و گاز و یکی از 5 تامین کننده اصلی انرژی چین به شمار می رود. جمهوری اسلامی ایران در منطقه فوق استراتژیک خلیج فارس و دریای عمان واقع شده است. ایران دارای ۲ هزار و ۲۰۰ کیلومتر ساحل و تامین کننده امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز می باشد. حدود 20 درصد نفت مصرفی جهان از میان این آبراهه باریک عبور می‌کند که امنیت آن توسط ایران تامین می شود. ۶ و نیم میلیون بشکه نفت چین از طریق تنگه هرمز عبور می‌کند. در این صورت رابطه با کشور قدرتمندی مثل جمهوری اسلامی ایران می تواند امنیت انرژی چین را تامین کند.

بدین ترتیب می‌توان رابطه ایران و چین را رابطه میان دو قدرت تاثیرگذار در منطقه و جهان نامید. کشور چین یکی از قدرت‎های بزرگ جهانی است؛ جمهوری اسلامی ایران هم از لحاظ نظامی و اقتصادی و فاکتورهای جغرافیایی یک قدرت بزرگ منطقه‌ای و تاثیرگذار در ابعاد جهانی است. در این شرایط جنگ اقتصادی، توسعه روابط ایران و چین نقش موثری در رشد اقتصادی کشور و بی‌اثر نمودن تحریم‎های ظالمانه غرب علیه ملت ایران خواهد داشت و این مهمترین دلیل وحشت نظام سلطه و دشمنان ملت ایران از توسعه روابط ایران و چین و گسترش تبلیغات علیه آن بوده است.

رسا ـ با توجه به بدعهدی های غرب و غیر قابل اعتماد بودن آنها، چرخش نگاه دولتمردان از غرب به شرق را چطور ارزیابی می کنید؟

ایران و چین دارای پیشینه روابط تاریخی خوبی بوده اند، دو کشور تقریبا هیچ گاه با یکدیگر جنگ یا اختلافات جدی نداشته اند. با این وجود به دلیل رقابت شدید اقتصادی میان آمریکا و چین، برخی غربگرایان داخلی همواره مخالف توسعه روابط جمهوری اسلامی ایران با چین بوده اند.

پس از آشکار شدن بدعهدی های پی در پی کشورهای غربی و اروپایی، دولت سیزدهم سیاست صحیح گرایش به سوی کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین با بهترین سطح روابط را در دستور کار خود قرار داد. در این میان چین به دلیل قدرت و استقلال بیشتر از جایگاه مهمتری برای ایران برخوردار است. این کشور نشان داده که در مواجهه ملت ایران با تحریم های ظالمانه غرب شریک تجاری مطمئنی برای تجارت خارجی کشورمان بوده است. در شرایطی که به دلیل تحریم امکان ورود کالاهای فناورانه مانند رایانه، خودرو و بسیاری از قطعات مهم صنعتی ... به ایران وجود ندارد و یا با محدودیت همراه است، چین یکی از مهم ترین مسیرهای ورود این کالاها به کشور می‌باشد. در مقابل ایران نیز چین را به عنوان شریک اول تجاری در حوزه صادرات کشور -اعم از نفتی یا غیر نفتی- به شمار می آورد. چین به دلیل اقتصاد قوی و رقابت با آمریکا محدودیت های کمتری برای تجارت با ایران در دوران تحریم داشته است. جایگاه چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان آن را تحریم ناپذیر ساخته است و ایران از این فرصت به خوبی می تواند استفاده کند.

در مجموع چرخش رویکرد ایران به شرق نشان از شکل گیری نظم نوین جهانی است. نظم جدیدی در حال شکل گیری است و سازمان‌های منطقه‌ای مثل شانگهای که ایران به عضویت آن درآمده است در حال قدرتمندتر شدن و توسعه یافتن و جذابیت های بیشتر برای کشورهای جهان هستند.

غرب گرایان باید این واقعیت را بپذیرند که جهان به سوی چند قطبی پیش می‌رود و دوره تصمیم گیری چند کشور محدود به رهبری آمریکا برای دنیا تمام شده است.