نحوه محاسبه و پرداخت خسارت خودروی متعارف چگونه است؟

بر اساس قانون بیمه اجباری، اگر به دلیل تصادف وسایل نقلیه به شخص دیگری خسارت وارد شود، فرد زیان‌دیده برای جبران خسارت خود می‌تواند از دو روش «رجوع به دارنده وسیله نقلیه» و «رجوع به راننده وسیله نقلیه» استفاده کند. تکلیف دارنده خودرو به انعقاد قراداد بیمه در دو مقوله «نسبت به اشخاص ثالث» و «نسبت به راننده مسبب حادثه» قابل بررسی است. 

بر اساس ماده هشت قانون بیمه اجباری، نسبت به اشخاص ثالث (تمامی زیان دیدگان غیر از راننده مسبب حادثه) حداقل مبلغ بیمه در بخش خسارات بدنی معادل ریالی دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام است. 

همچنین در ماده سه قانون بیمه اجباری عنوان شده است که نسبت به راننده مسبب حادثه، علاوه بر بیمه خسارات وارد به ثالث، دارنده وسیله نقلیه مکلف است برای پوشش خسارت‌های بدنی وارد شده به راننده مسبب حادثه، حداقل به میزان دیه مرد مسلمان در ماه غیرحرام، بیمه حوادث اخذ کند. 

مبنای محاسبه میزان خسارت قابل پرداخت به راننده مسبب حادثه، معادل دیه فوت یا دیه جرح یا ارش در فرض ورود خسارت بدنی به مرد مسلمان در ماه غیرحرام و هزینه معالجه آن است. البته پرداخت خسارت به راننده منوط به آن است که وی گواهینامه معتبر رانندگی داشته باشد. حتی اگر خودرو بیمه حادثه ویژه راننده هم داشته باشد، دیه و خسارت شرکت بیمه به آن راننده فاقد گواهی نامه تعلق نمی گیرد. 

تکلیف بیمه خسارات مالی اشخاص ثالث 

بر اساس ماده هشت قانون بیمه اجباری، حداقل مبلغ بیمه خسارات مالی اشخاص ثالث در بخش خسارات مالی معادل 2/5 درصد تعهدات بدنی است. برای مثال اگر دیه مرد مسلمان در ماه حرام 600 میلیون تومان باشد، حداقل خسارات مالی موضوع بیمه، 15 میلیون تومان می شود. 

البته باید توجه داشت که صرفا خسارات مالی وارده به اشخاص ثالث مشمول این قانون است، نه خسارات مالی وارده به راننده مسبب حادثه. 

خسارات بدنی مشمول قانون 

خسارات بدنی مشمول قانون بیمه اجباری مشمول موارد زیر است: 

1. حداقل بیمه در بخش خسارات بدنی معادل ریالی دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام است. 

2. در صورت افزایش میزان دیه  در جریان قرارداد بیمه، قرارداد بیمه مبلغ دیه جدید را نیز در بر می گیرد و بیمه گذار موظف به پرداخت محدد حق بیمه و اخدالحاقیه نیست. 

3. اگر در یک حادثه، مسئول آن به پرداخت بیش از یک دیه به هر یک از زیان دیدگان محکوم شود، یعنی آنکه به زیان دیده چند صدمه بدنی وارد شده باشد، بیمه‌گر مکلف به پرداخت کل خسارات بدنی است، اعم از اینکه مبلغ مازاد بر دیه، کمتر از یک دیه کامل یا بیشتر از آن باشد. 

4. بر اساس ماده 10 قانون بیمه اجباری، بیمه‌گر مکلف است خسارات بدنی را بدون لحاظ جنسیت و دین تا سقف تعهدات بیمه نامه پرداخت کند. مراجع قضائی موظف‌اند در انشای حکم پرداخت دیه، مبلغ مازاد بر دیه موضوع این ماده را به عنوان بیمه حوادث درج کنند. بنابراین مبلغ مازاد حکم دیه را ندارد و تابع احکام خاص دیه نیست.

تعهد بیمه‌گر در برابر زیان‌دیدگان داخل و خارج از وسیله نقلیه 

بر اساس ماده 12 قانون بیمه اجباری، تعهد بیمه گر در قبال زیان دیدگان داخل وسیله نقلیه مسبب حادثه، برابر حاصل ضرب ظرفیت مجاز وسیله نقلیه در سقف تعهدات بدنی بیمه‌نامه است. در این خصوص باید توجه داشت که در مواردی که به‌علت عدم رعایت ظرفیت مجاز وسیله نقلیه، مجموع خسارات بدنی زیان‌دیدگان وسیله نقلیه مقصر حادثه بیش از سقف مذکور باشد، مبلغ خسارت مورد تعهد بیمه‌گر به نسبت خسارت وارده به هر یک از زیان دیدگان توسط صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت و از مسبب حادثه دریافت می‌شود. 

در هر صورت تعداد جنین و اطفال زیر دو داخل وسیله نقلیه به‌ظرفیت مجاز خودرو اضافه می‌شود. 

تعهد بیمه گر در قبال زیان‌دیدگان خارج از وسیله نقلیه مسبب حادثه 10 برابر سقف تعهدات بدنی بیمه است. در این خصوص باید توجه داشت که بر اساس ماده 12 قانون بیمه اجباری، در مواردی که مجموع خسارات بدنی زیان‌دیدگان خارج از وسیله نقلیه مسبب حادثه بیش از سقف مذکور باشد، مبلغ خسارات بدنی زیان‌دیدگان بین آنان تقسیم می‌شود و ما به‌التفاوت خسارت بدنی هر یک از زیان‌دیدگان توسط صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود.

بر اساس ماده 13 قانون بیمه اجباری، بیمه‌گر یا صندوق تأمین خسارت بدنی حسب مورد مکلف‌اند خسارت‌بدنی تعلق گرفته به شخص ثالث به شخص ثالث را به قیمت یو الداء، یعنی به نرخ دیه زمان پرداخت بپردازد.  

خسارات مالی مشمول قانون 

بر اساس ماده هشت قانون بیمه اجباری، حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارات مالی معادل 2/5 درصد تعهدات بدنی است. بیمه‌گذار می‌تواند برای جبران خسارت‌های مالی بیش از حداقل مزبور، در زمان صدور بیمه‌نامه یا بعد از آن، بیمه تکمیلی کند و در این صورت، بیمه گر مکلف به انعقاد قرارداد بیمه تکمیلی با بیمه‌گذار است. 

متعارف بودن خسارات مالی 

در قانون بیمه اجباری شخص ثالث، خسارات مالی وارد به خودروها را فقط تا سقف خسارات وارد به یک خودروی متعارف قابل جبران دانسته است. برای مثال، اگر شخصی خودرویی گران قیمت داشته باشد و بر اثر تقصیر خودروی دیگری در حوادث رانندگی به این خودروی گران قیمت خسارت وارد شود، بخشی از این خسارت جبران نشده باقی می ماند. در این خصوص باید توجه داشت که خسارت مالی ناشی از حوادث رانندگی صرفا به آن اندازه جبران شود که همین خسارت (خسارت متناظر) به گران ترین خودروی متعارف وارد شود. 

به طور مثال اگر آینه گران ترین  خودروی متعارف، از مالک بنز جبران خسارت می شود، به اندازه آینه بنز. جبران خسارت چه توسط شرکت بیمه از طریق بیمه نامه شخص ثالث به عمل آید و چه توسط شخص مقصر حادثه به عمل آید، مشمول این مقرره است. 

منظور از خودروی متعارف خودرویی است که قیمت آن کمتر از نصف سقف تعهدات بدنی باشد که در ابتدای هر سال مشخص می‌شود؛ یعنی قیمت آن خودرو کمتر از نصف دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام باشد. برای مثال، اگر دیه مرد مسلمان در ماه حرام 600 میلیون تومان باشد، خودروی متعارف خودرویی است که قیمت آن نهایتا تا 300 میلیون تومان باشد.