رسالت های نخبگان حوزوی در راستای جهاد و خیزش علمی/ از ارتقای علمی و پژوهشی تا ایجاد گفت‌وگوهای میان رشته‌ای

اشاره: رهبر انقلاب در دیدار جمعی از نخبگان علمی، نفرات برتر المپیاد‌ها و آزمون ورودی دانشگاه‌ها که روز چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳ برگزار شد، با تأکید بر لزوم استفاده حداکثری از نخبگان در بخش‌های مختلف و ایجاد زمینه برای اثرگذاری نخبگان در مسائل کشور، ایجاد نهضت و خیزش جدید علمی را از مهمترین جهاد نخبگان و وظایف آنان دانستند.

رهبر معظم انقلاب، حفظ و تکثیر نخبگان و جلوگیری از فرار و خروج آن‌ها از کشور به امید‌های واهی را در گرو احساس اثرگذاری نخبه برای کشور دانستند و افزودند: نخبه‌ای که با در ِبسته فلان پژوهشگاه یا دستگاه دولتی مواجه شود، احساس بی‌اثری می کند و برای امرار معاش ناگزیر به کار‌هایی می‌شود که دیگر نخبه نخواهد بود.

همچنین ایشان با تأکید بر ضرورت وجود سازوکار مشخص برای مراجعه نخبگان و عرضه توانایی‌های خود گفتند: معاونت علمی در این زمینه نیز می‌تواند حلقه وصل باشد. البته همه دستگاه‌های دولتی و حکومتی باید از نخبگان استفاده و این احساس را در نخبگان ایجاد کنند که وجود آن‌ها مؤثر و مورد استفاده است.

در همین راستا خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام حسین فخر روحانی مدیر دفتر امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه‌های علمیه گفت وگویی انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

رساـ رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با نخبگان کشور بر ضرورت حفظ و تکثیر نخبگان در کشور تأکید کردند. ارزیابی دفتر امور نخبگان حوزه های علمیه از این مسئله چه بوده و چه اقداماتی در این راستا  انجام شده است؟

کلیدواژه جامعه نخبگانی حوزوی از ابداعات مقام معظم رهبری است که پس از سالیان طولانی مطالبه نمودند در میان حوزویان نهادینه شد.

طبق مطالعاتی که ما داشتیم معظم له از سال ۶۸ به صورت میانگین هر دو سال یک بار به لزوم حفظ و تکثیر نخبگان حوزوی تأکید کرده اند؛ به عنوان نمونه در ۱۳ آذرماه سال ۱۳۷۴ در دیداری که با جمعی از فضلای حوزه داشتند به جدّ، پیگیر راه‌اندازی این تشکیلات در ساختار حوزه شدند.

مطالبات ایشان بالاخره جواب داد و ده سال قبل، در حوزه مقدسه تشکیلاتی به نام مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر تشکیل شد و بعد از آن در مراکز مدیریتی قم، مشهد و اصفهان و همچنین خواهران و المصطفی هم دفاتر نخبگانی در ساختار شکل گرفت و متناظر با آن در نهادهای حمایتی مانند مرکز خدمات هم اداره حمایت از جامعه نخبگانی تأسیس شد.

بحمدالله این مهم امروزه در حوزه به صورت جدی در حال پیگیری است و ما همه ساله شاهد شناسایی استعدادهای برتر در زمینه های تدریس، تحصیل، پژوهش و تبلیغ هستیم و امیدواریم در آینده نزدیک، شاهد اضافه شدن عرصه مدیریت هم باشیم.

رساـ راهکارهای شما و وظیفه مسئولان حوزوی در این زمینه چیست؟

از مهم ترین وظایف مسؤولین حوزوی برای رسیدن به این مهم توجه به گوناگونی استعدادهای طلاب است. طبیعتاً همه نه استعداد دارند که فقیه شوند و نه لزوماً وظیفه ایشان است، حوزه نیاز به مجاهد جهاد تبیین هم دارد و کسانی هستند که در این زمینه، استعداد برتر هستند. لزوما هم از طریق منبر و مسجد و تبلیغ سنتی هم نیست، باید به عرصه های نوین هم توجه کرد و از کسانی که در این قالب‌ها فعالیت می‌کنند نیز حمایت ویژه کرد به نحوی که شخص، از این که دارد در عرصه های نو قدم می‌گذارد احساس شرمساری نکند.

پس از شناسایی استعدادهای برتر، باید مسیر رسیدن ایشان به مقصد مقدسشان نیز ترسیم شود و از طریق مرشد، استاد راهنما و به تعبیر امروزی ها «منتور» ایشان را برای رسیدن به آن هدف کمک کرد و موانع احتمالی را از سر راهشان برداشت.

به نظر ما نخبه نیاز به تعیین تکلیف ندارد بلکه باید فقط برای ایشان رفع مانع کرد و کمک کرد تا این دانه که مقتضی را دارد به ثمر بنشیند، اما این که ما بخواهیم بگوییم تو باید حتماً فلان محصول را بدهی صحیح نیست. باید نخبه را باور کنیم و فقط فعالیت های حمایت گرانه داشته باشیم.

رساـ در این دیدار رهبر معظم انقلاب به تحولات سریع علم در جهان اشاره داشته و نخبگان کشور را برای جهاد و خیزش علمی فراخواندند. رسالت نخبگان حوزه های علمیه در این راستا را چه می دانید؟

نخبگان حوزه های علمیه در مواجهه با تحولات سریع علم در جهان وظایف و مسئولیت‌های گسترده‌ای دارند که می‌توان آن‌ها را به صورت مختلف دسته‌بندی کرد:

1. ارتقای علمی و پژوهشی: در این مسئله باید نخبگان حوزه های علمیه به‌طور مداوم به روزرسانی معلومات خود را از منابع معتبر علمی دنبال کنند و نیز باید در همکاری با دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی مرتبط، به تحقیق و توسعه بپردازند.

2. ترجمه و تفسیر دستاوردهای علمی: در این قسم، نخبگان حوزه علمیه می‌توانند با ترجمه و بررسی یافته‌های علمی جدید، آن‌ها را با مبانی اسلامی تطبیق دهند و نتایج را در دسترس جامعه قرار دهند.

 3. آموزش و تربیت: که در این قسمت نیز آموزش نسل جدیدی از محققان و عالمان دینی که با علوم روز آشنا باشند از وظایف مهم نخبگان است. علاوه براین استفاده از تکنولوژی‌های جدید در تدریس هم می‌تواند به روزرسانی و اثربخشی آموزش‌های حوزه علمیه کمک و آن را تضمین کند.

4. انتشار علمی و فرهنگی: در این قسمت نگارش مقالات و کتب علمی و فرهنگی با رویکرد اسلامی و انتشار در مجلات معتبر باید مد نظر باشد و در قسمت راه‌اندازی و مشارکت در رسانه‌های جمعی به منظور انتشار دستاوردهای علمی و دینی نیز باید اقدامات متنوع و گسترده ای درپیش گفته شود.

5. گفت‌وگوهای میان‌رشته‌ای: در این قسمت برقراری تعامل با دانشمندان رشته‌های مختلف به منظور بهره برداری از دیدگاه‌های متنوع و نقد سازنده بسیار قابل اهمیت و موثر خواهد بود؛ علاوه بر این که باید بسترهای گفت‌وگو برای تبادل نظر میان علوم دینی و علوم تجربی را نیز ایجاد کرده و زمینه های آن را فراهم سازیم.

6. ارتقای اخلاق علمی: در این قسمت باید اشاعه فرهنگ و اخلاق علمی در کنار پژوهش‌ها و تلاش‌ها، باید مد نظر ویژه قرار گیرد تا مبانی اخلاقی در تمامی زمینه‌ها رعایت شود. همچنین باید بر مسئولیت‌های اجتماعی و اخلاقی تحقیقات علمی و تکنولوژیک نیز تأکید شود.

در مجموع می توان گفت که این اقدامات می‌تواند منجر به همگامی حوزه‌های علمیه با تحولات سریع علمی شده و به تبیین و توسعه علمی دینی کمک شایانی کند.