تفاوت سیستم های نظارتی غربی با اسلامی/ شاخصه های نظارت کاربردی در یگان‌های نیروهای مسلح

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین علی سعیدی، رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا، در اولین همایش معاونین نظارت و ارزشیابی مکتبی نیروهای مسلح، به میزبانی سازمان عقیدتی سیاسی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، با اشاره به لزوم نظارت و بازرسی در ارگان و سازمان ها اظهار داشت: نظارت و بازرسی و ارزشیابی انواع مختلفی دارد و به چند دسته نظارت درونی، بیرونی و نظارت بیرونی هم به نظارت عمومی و سازمانی تقسیم می شود.

دو سیستم نظارتی اسلام

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا، با اشاره به علل و عوامل اخلاق گریزی و انحراف سیاستمداران جوامع بشری در طول تاریخ گفت: یکی از مهم ترین علل تمایز اسلام با غربی ها تفاوت سیستم های نظارتی غربی با اسلامی است و اسلام هم بر خود کنترلی تاکید و کنترل دارد و هم به سیستم های نظارت خارج از انسان هم تاکید کرده است اما سیستم های نظارتی غربی تنها به ساز و کارهای خارج از انسان اکتفا می کنند و اسلام به نظارت درونی تأکیدات زیادی دارد.

وی با اشاره به اینکه خود کنترلی یکی از مهم ترین موضوع در سیره و زندگی انبیاء الهی بوده است، افزود: پیامبراکرم(ص) مأمور به رسالت سنگین گردید و خداوند متعال در قرآن کریم پیش از هر موضوع دیگر به پیامبر اکرم(ص) می فرماید «يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ ﴿۱﴾ اى جامه به خويشتن فرو پيچيده﴿۱﴾ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۲﴾به پا خيز شب را مگر اندكى﴿۲﴾»؛ از سوی دیگر کوچک ترین زاویه را از پیامبران نمی پذیرد و تداوم ۷ سال زندانی شدن حضرت یوسف(ع) و جریان نهنگ و حضرت یونس(ع) و یا داستان حضرت آدم(ع) نشانه این است که با توجه به رسالت مبعوثیت پیامبران خداوند کوچک ترین زاویه و لغزش را قبول نمی کند.

حجت الاسلام والمسلمین سعیدی با بیان اینکه غربی ها فقط سیستم های نظارتی بیرونی را دارند و تنها به نظارت سیستمی اکتفا می کنند اما اسلام هم سیستم و ابزار درونی و هم سیستم و ابزار بیرونی برای کنترل دارد، تصریح کرد:  اگر چه برای همه مردم و جامعه خود کنترلی لازم است، بر نیروهای مسلح واجب تر و ضروری تر می باشد و اگر چه خودکنترلی بر نیروهای مسلح واجب است بر روحانیون واجب ترو ضروری تر است؛ فرماندهی معظّم کل قوا حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای(مدظله العالی) همواره در جلسات و دیدارها و برنامه های مختلف به ذی طلبگی و شئونات آخوندی تأکید داشته و دارند و به همین جهت است که از ما انتظارات دیگر دارند.

وی با اشاره به شیوه و اهمیت نظارت فردی و مستقیم در سیره پیامبر  اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) گفت: الإمامُ الباقرُ عليه السلام در روایتی می فرمایند: مَرَّ النبيُّ صلى الله عليه و آله فِي سُوقِ المَدينةِ بطَعامٍ فقالَ لِصاحِبِهِ : ما أرَى طَعامَكَ إلاّ طَيِّبا ، و سَألَهُ عن سِعرِهِ، فَأوحَى اللّه ُ عَزَّ و جلَّ إلَيهِ أن يَدُسَّ يَدَيهِ فِي الطَّعامِ فَفَعَلَ فَأخرَجَ طَعاما رَدِيّا ، فقال لِصاحِبِهِ : ما أراكَ إلاّ و قد جَمَعتَ خِيانَةً و غِشّا لِلمُسلِمينَ. امام باقر عليه السلام: پيامبر صلى الله عليه و آله در بازار مدينه از كنار بار گندمى عبور كرد. به صاحب آن فرمود:مى بينم گندم خوب و مرغوبى دارى. و از قيمت آن پرسيد. پس، خداوند عزّ و جلّ به آن حضرت وحى فرمود كه دستت را داخل ظرف فرو بَر. پيامبر صلى الله عليه و آله اين كار را كرد و گندمِ نا مرغوبى بيرون آورد. پس، به صاحب آن فرمود: مى بينم كه با مسلمانان غلّ و غش مى كنى.

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا با بیان اینکه نظارت مستقیم و فردی در جوامع گسترده امکان پذیر نیست، گفت: امروزه در جوامع بشری نظارت مخفی به شکل دیگری به شدت گسترش پیدا کرده است و با فراگیری سیستم های الکترونیک و ارتباطات نظیر ماهواره، پهپاد و میکروفون گذاری، دوربین و شنود و... نظارت فردی و مخفی گسترش پیدا کرده است که برخی از این ابزارها را دشمنان برای جاسوسی بهره برداری می کنند که انسان باید بسیار مراقبت کند.

وی افزود: منابع انسانی یکی از راه های نظارتی مخفی و آشکار است اما انسان باید مراقبت کند تا گرفتار جاسوس ها و نفوذی های دشمنان نشود.

اهداف نظارت و بازرسی

حجت الاسلام والمسلمین سعیدی با اشاره به اهداف بازرسی های سازمان های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه افزود: نخستین هدف بازرسی و نظارت شناسایی قوت ها، ضعف ها و نقص ها است و در بازرسی ها دنبال این هستیم که هم نقطه قوت ها را شناسایی کنیم و هم ضعف ها و نواقص را شناسایی کنیم و در اینجا منظور از نواقص آنهایی است که دست خود تشکیلات نیست و باید دیگران پشتیبانی می کردند و نکردند و تشکیلات می بایست پیگیری های لازم را داشته باشد.

وی با اشاره به دومین هدف بازرسی گفت: دومین هدف بازرسی ارزیابی و بررسی علل ضعف ها و نقص ها است اینکه بدانیم ضعف ها و نقص ها ناشی از چه مسئله ای است، اگر نظارت ها درست انجام بگیرد و در راستای اهداف پیش برویم موفق خواهیم شد.

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا با اشاره به سومین اهرم بازرسی تصریح کرد: سومین اهرم بازرسی مقایسه و تطبیق عملکردها و برنامه هاست؛ اینکه برنامه ای که ابلاغ شد آیا این برنامه را دستگاه مربوطه عمل کرده است یا عمل نکرده است؟چند درصد موفق بوده است؟ .

وی با اشاره به چهارمین هدف بازرسی گفت: چهارمین هدف بازرسی و نظارت، ارزیابی بازخورد ها و نتیجه بخشی در امور قابل سنجش است،  مقام معظم رهبری مکرراً در دیدارها و جلسات پس از گزارش برگزاری جلسات و برنامه های مختلف از سوی ارگان ها و سازمان ها، دنبال نتیجه امر حاصل شده هستند و آن چیزی که برای معظم له اهمیت دارد نتیجه به دست آمده از اقدامات است.

حجت الاسلام والمسلمین سعیدی ادامه داد: باید ببینیم برنامه ها چه نتیجه ای داشته است، صِرف انجام شدن یا نشدن یک برنامه کافی نیست، باید به دنبال تبدیل کردن کمیت به کیفیت باشیم.

وی با اشاره به پنجمین هدف بازرسی افزود: دستیابی به خلاقیت و ابتکارات، پنجمین هدف بازرسی است، ما به دنبال دستیابی به خلاقیت و ابتکارات هستیم، حضرت آقا نسبت به مسئله خلاقیت و ابتکارات نیز تاکید دارند.

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا با اشاره به ششمین هدف بازرسی گفت: بررسی میزان توجه به سیاست ها و طرح ها و برنامه های دفتر عقیدتی، ششمین هدف بازرسی به شمار می رود؛ باید در بازرسی ها به این نتیجه برسیم که آن سیاست هایی که دفتر ابلاغ می کند، آن طرح ها و برنامه ها چه میزان عملیاتی شده است؟. منظور از عملیاتی کردن سند، صِرف دریافت سند و ابلاغ به زیر مجموعه نیست، این نسخه ای عمومی است؛ وقتی شخصی به پزشک مراجعه می کند و پزشک نسخه ای را تجویز می کند اگر بیمار نسخه را صرفاً در جیب خود نگهداری کند و تبدیل به دارو نشود که بهبودی حاصل نمی شود.

وی با اشاره به هفتمین هدف بازرسی افزود: ارائه نتایج بازرسی هفتمین هدف بازرسی است. یکی از اهداف بازرسی ارائه گزارش به مراجع عالی در ارتباط با نیروهای مسلح می باشد.

ویژگی های نظارت کاربردی

حجت الاسلام والمسلمین سعیدی با اشاره به ویژگی های نظارت کاربردی تصریح کرد: نخستین ویژگی نظارت کاربردی «توجه به اهداف و ماموریت های سازمان» است که چشم انداز و اهداف و مأموریت ها درست پیاده شده است یا نه؟. دومین ویژگی نظارت کاربردی «جامعه نگری و توجه به همه اجزا و ابعاد سازمان» است، باید همه اجزا و ابعاد سازمان مورد توجه قرار گیرد، باید توجه به تفاوت ها و جامعیت ها صورت گیرد و به عنوان مثال در بازرسی ها از سپاه باید پایگاه های مقاومت بسیج مورد توجه قرار بگیرد و باید بدانیم در فلان استان چه تعداد پایگاه وجود دارد و از این تعداد چه تعداد پایگاه فعال و نیمه فعال هستند.

وی با اشاره به سومین ویژگی نظارت کاربردی گفت: سومین ویژگی نظارت کاربردی «توجه به الزامات انجام مأموریت» است و باید متناسب‌ با مأموریت ها بودجه، محیط مناسب، نیروی انسانی و تجهیزات لازم در دسترس باشد، در بازرسی ها نباید کلی نگری صورت بگیرد و باید با دقت بررسی شود.

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا با اشاره به چهارمین ویژگی نظارت کاربردی گفت: چهارمین ویژگی نظارت کاربردی «ایجاد رابطه بین مأموریت ها و نتایج حاصله» است که چه رابطه ای بین مأموریت و نتیجه وجود دارد؟ اصلا این مأموریت نتیجه می دهد یا خیر؟. یکی از ویژگی ناظران و بازرسان صداقت و شجاعت است، باید با صداقت و شجاعت هم خوانی و رابطه بین مأموریت و نتیجه را بررسی کرد.

وی با اشاره به پنجمین ویژگی نظارت کاربردی افزود: پنجمین ویژگی نظارت کاربردی «توجه به اقدامات اصلاحی» است و اینکه چه اقدامات اصلاحی در روبنایی و زیربنایی انجام شده است؟؛ اینها باید بررسی شود.

حجت الاسلام والمسلمین سعیدی با اشاره به ششمین ویژگی نظارت کاربردی تصریح کرد: ششمین ویژگی نظارت کاربردی «اتکا به داده ها و اطلاعات قابل اعتماد» است و یکی از شاخصه های نظارت کاربردی این است که داده ها و اطلاعات باید قابل اعتماد باشد و اطلاعات باید دقیق باشد و باید به اطلاعات مستند اعتماد کرد و با یک مورد و دو مورد نمی شود قضاوت کرد باید اطلاعات و داده ها دقیق و مستند باشد.

وی با اشاره به هفتمین ویژگی نظارت کاربردی گفت: هفتمین ویژگی نظارت کاربردی «تاثیر ناپذیری» است؛ محیط و فضا و رابطه ها نباید در روند بازرسی تأثیر بگذارد و بازرس باید مستقل و امین باشد و بر اساس تکلیف خود عمل کند.

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظّم کل قوا با اشاره به هشتمین ویژگی نظارت کاربردی افزود: هشتمین ویژگی نظارت کاربردی «حقیقت یابی» است و باید دنبال حق و حقیقت باشیم و «بی طرفی» به عنوان نهمین ویژگی نظارت کاربردی نام گرفته است.

وی با اشاره به اینکه نظارت کاربردی باید بتواند جلوی لغزش نیروها را بگیرد، گفت: سازمان های عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه به زیر مجموعه برسند و رسیدگی کنند و افراد را نسبت به خطرات و انحرافات احتمالی کنترل کنند.