ایران پیر می‌شود؛ وقت تنفس به پایان رسیده است

حجت الاسلام محمد تقی شفیعی دبیر میز تخصصی جمعیت شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، در گفت و گو با خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا با اشاره به معضلات و مشکلات تک فرزندی یا کم فرزندی برای خانواده و جامعه در آینده گفت: معضلات و مشکلات موجود را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد:

 

1. معضلاتی که برای حاکمیت ایجاد می‌شود.

2. معضلاتی که برای خود والدین ایجاد می‌شود.

3. آسیب‌ها و چالش‌هایی که در حوزه تربیت فردی فرزندان با آن مواجه خواهیم بود.

 

وی ادامه داد: خانواده ها برخی مشکلاتی که برای حاکمیت ایجاد می‌شود را جدای از مشکلات خودشان می‌دانند، در حالی که حاکمیت جدای از زندگی مردم نیست. چون ما در همین نظام مقدس و در همین کشور عزیز به نام ایران زندگی می‌کنیم. امنیت این کشور، امنیت ماست. وقتی می‌گوییم مشکلاتی برای حاکمیت ایجاد می‌شود در نهایت آن مشکلات به زندگی ما برگشت می کند.

 

حجت الاسلام شفیعی با ذکر چند مثال افزود: در آینده برای تأمین امنیتمان دچار مشکل خواهیم شد. همین الان سربازها و نیروهایی که مرزبانی کنند و حافظ امنیت و مرزهای کشور باشند را به اندازه گذشته نداریم. برخی کشورها وقتی وارد این عرصه شدند، دچار چنین بحران‌هایی شدند و مجبور شدند به برنامه‌هایی مثل سربازی دختران تن دهند؛ کشورهای پیر جهان مثل ژاپن، انگلستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا را ببینید که دخترانشان پا به پای مردان در عرصه‌های نظامی مشارکت می‌کنند.

 

این پژوهشگر حوزه جمعیت در ادامه ابراز داشت: آیا این ساختار فرهنگی در کشور ما وجود دارد؟ آیا این مدل سبک زندگی در آینده وجود خواهد داشت؟ اگر نتوانیم به چنین برنامه‌هایی تن دهیم، برای تأمین امنیتمان چه راهکاری داریم؟ آیا می‌خواهیم پیرمردهای 60-70 ساله بازنشسته را برای تأمین امنیت کشور اعزام کنیم.

 

دبیر میز تخصصی جمعیت شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور گفت: رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: "برای دشمن بهترین چیز این است که ما 30 میلیون جمعیت داشته باشیم که قریب به 50 درصد آن سالمند باشند." پیش‌بینی سازمان ملل در سناریوی رشد پایین نشان می‌دهد ایران در سال 1480 جمعیتی بالغ بر 31 میلیون نفر خواهد داشت که 47 درصد آن سالمند هستند. این آمار واقعاً وحشتناک است و نشان‌دهنده همان بحران هولناک پیری جمعیت است.

 

وی در ادامه به مشکلات اقتصادی ناشی از پیری جمعیت اشاره کرد و اظهار داشت: در حوزه اقتصادی، سازمان‌های تأمین اجتماعی و بازنشستگی ما همین الان حدود ۱۰ سال است که تراز مالیشان منفی است. امروز حدود 9 میلیون و 700 هزار سالمند در کشور داریم که نمی‌توانیم حتی حقوق و مزایای آنها را به خوبی پرداخت کنیم؛ در سال 1400، طبق گزارش بانک مرکزی سازمان تأمین اجتماعی و بازنشستگی کل کشور، بیشترین استقراض را از بانک مرکزی داشته‌اند، یعنی عملاً ورشکسته هستند. این حقوق بازنشستگی از کجا باید تأمین شود؟ بخشی از آن باید از حق بیمه، مالیات‌ها و تولید ناخالص ملی که نتیجه عملکرد نسل جوان است تامین شود. وقتی نیروی کار و نیروی جوان نباشد، این سرمایه از کجا تامین می شود؟

 

حجت الاسلام شفیعی با بیان اینکه اکنون این جمعیت زیاد نسل جوان اقتصاد کشور را می‌چرخاند، ادامه داد: نرخ باروری کل از ۶.۵ فرزند به ازای یک مادر به ۱.۶ فرزند کاهش یافته است و این یعنی نسل فعلی، حتی به اندازه نرخ جایگزینی هم فرزند نمی آورد و در 15-20 سال آینده که وارد عرصه سالمندی می‌شود، هم از حمایت فرزندان محروم است و دولت ها هم در حمایت از آنان ناتوان خواهند بود، چرا که دولت های بعدی نیروی جوان و پیشران برای تولید و درآمدزایی ندارند. براساس پیش بینی ها  تعداد سالمندان در آینده ای نزدیک به 16 الی 20 میلیون نفر افزایش خواهد یافت که این یک فاجعه ملی را رقم خواهد زد.

 

این پژوهشگر حوزه جمعیت هزینه‌های سالمندی در آینده را بسیار سنگین دانست و افزود: ساخت بیمارستان‌های جدید با هزینه های هزاران میلیارد تومانی، هزینه‌های درمانی سنگین، واردات تجهیزات پزشکی، ساخت گسترده خانه های سالمندان، انجام زیرساخت‌های شهری برای ویلچر و واکر از جمله هزینه هایی است که در آینده کمر دولت های بعدی را خواهد شکست.

 

بخش دوم: مشکلات والدین
دبیر میز تخصصی جمعیت شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، پدیده سالمند سرراهی را یک پدیده ای نو در آینده ای نزدیک عنوان کرد و گفت: در کشورهای توسعه‌یافته بعد از انقلاب صنعتی و جنسی، پدیده ای بنام سالمند سرراهی ظهور کرد. با ادامه این روند، تحقق چنین پدیده ای در ایران نیز دور از ذهن نخواهد بود. همین امروز بعضا شاهد موارد محدودی از رها شدن پدران و مادران در جامعه هستیم. وقتی خانواده‌ها فقط یک یا دو فرزند دارند، فشار مراقبت از والدین پیر بر دوش یک نفر می‌افتد. آیا یک نفر می‌تواند تمام مسئولیت های سنگین مراقب از پدر و مادر خود را بپذیرد و یا به تنهایی هزینه خانه سالمندان آنان را پرداخت کند؟