از حل چالش‌های تربیتی در عصر رسانه با کنون های تبلیغی تا لزوم توجه جدی به احیای اصول تربیتی گذشته

به گزاش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، جلسه مشترک فارغ التحصیلان و دانش پژوهان رشته «تربیت اسلامی کودک و نوجوان» با همکاری مرکز آموزش های کاربردی و با حضور حجج اسلام سعید روستاآزاد معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی و محمدتقی سبحانی، رئیس قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی در سالن شیخ طوسی ستاد دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

حجت‌الاسلام روستاآزاد در ابتدا مطالب خود به نقش و اهمیت تربیت اسلامی در جامعه اشاره کرد و افزود: دفتر تبلیغات اسلامی، با برگزاری دوره‌های مختلف تربیتی و آموزشی، تلاش دارد نسل جدید را با اصول تربیت اسلامی آشنا سازد.

معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی با یادآوری خدمات مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین راستگو، افزود: برگزاری دوره‌های تربیت مربی کودک و نوجوان، به‌عنوان یکی از ارکان اصلی فعالیت‌های تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی، اکنون وارد مرحله جدیدی شده است. دوره‌های جدید، تحت عنوان «تربیت اسلامی کودک و نوجوان» در کنار برگزاری دوره های تربیت مربی کودک و نوجوان، محتوای جدیدی ارائه می‌دهند و تلاش دارند نقش مربیان را در این مسیر تقویت نماید.

حجت‌الاسلام روستاآزاد با اشاره به روایت امام علی (ع) «مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً، فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ؛ وَ لْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ؛ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا، أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ‏»، آموزش و تربیت مؤثر را نیازمند الگوهای عملی دانست و بیان کرد: یکی از اصول بنیادین در موضوع تربیت این است که مربیان، پیش از آنکه بتوانند بر دیگران تأثیرگذار باشند، باید خود را به کمال و شایستگی تربیتی برسانند. این مسئله نه تنها به اعتبار و تأثیر کلام آن‌ها بستگی دارد، بلکه به عمق ارتباط میان گفتار و رفتار نیز مرتبط است. زمانی که مربی خود را به‌درستی تربیت کرده باشد، می‌تواند با اطمینان و اقتدار، ارزش‌های اخلاقی و دینی را به دیگران منتقل کند.

وی در ادامه به نقل مقام معظم رهبری در دیدار با مبلغین و حوزویان در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و تأکید داشت: تشکیل کانون‌های تبلیغی با سه مأموریت اصلی «تربیت مبلغ»، «تولید محتوا» و «تولید روش»، باید به‌عنوان اولویت اصلی در دستور کار قرار گیرد. این کانون‌ها باید بتوانند با استفاده از قالب‌های نوین همچون بازی، قصه‌گویی، مباحثه و حلقه‌های معرفتی، مفاهیم دینی را به نسل نوجوان منتقل کنند.

وی چالش‌های تربیت نوجوانان امروز را مورد بررسی قرار داده و اظهار داشت: نوجوان امروزی تحت تأثیر فضای مجازی و رسانه‌ها، با چالش هایی چون فردیت، بی‌خیالی و اهمال کاری روبروست. این وضعیت، وظیفه مربیان و فعالان تربیتی را سنگین‌تر کرده است و نیازمند تفکر و طراحی روش‌های نوین برای جلب توجه و تقویت مسئولیت‌پذیری در آنان است.

حجت‌الاسلام روستاآزاد در بخش دیگری از سخنان خود، به حدیثی از امام کاظم (ع) اشاره کرد و گفت: امام کاظم علیه السلام می فرمایند: «یا هِشامُ ، ما بَعَثَ اللّه ُ أنبیاءَهُ و رُسُلَهُ إلی عِبادِهِ إلاّ لِیَعقِلوا عَنِ اللّه ِ» (خدای متعال انبیا را فرستاد تا بندگان درباره خدا تعقل کنند.) باید توجه داشت هدف اصلی تربیت، رساندن متربی به حجت است؛ حجتی که در تعالیم دینی، به دو بخش ظاهری و باطنی تقسیم می‌شود. حجت ظاهری شامل قرآن، اهل‌بیت و شریعت است و حجت باطنی عقل انسان را دربرمی‌گیرد. مربیان باید نوجوانان را به تفکر و تعقل و همچنین تعهد به ولی خدا دعوت کنند و این امر باید به‌صورت مستمر و پایدار انجام شود.

وی در بخش پایانی سخنان خود، با تقدیر از تلاش‌های برگزار کنندگان «تربیت اسلامی کودک و نوجوان»، در طراحی و اجرای دوره‌های تربیتی در شهرهایی نظیر مشهد، اصفهان و قم، خاطرنشان کرد: برگزاری این دوره‌ها، همراه با کارگاه‌ها و تلاش‌های گسترده برای تعریف الگوهای کارآمد تربیتی، نقش مهمی در تقویت باورهای دینی و تربیت نسل متعهد دارد.

بازگشت به اصول بنیادین قرآنی و دینی در عرصه تربیت

همچنین حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی رئیس قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی در جمع فارغ‌التحصیلان و دانش‌پژوهان رشته «تربیت اسلامی کودک و نوجوان»، در ابتدای سخنان خود با تاکید بر رسالت تاریخی حوزه‌های علمیه در انسان‌سازی، اظهار داشت: عرصه تربیت یکی از مهم‌ترین کارها و مأموریت‌های حوزه علمیه است که در طول تاریخ، علمای بزرگ ما آن را به‌عنوان مسئولیتی اساسی و تاریخی بر عهده گرفته‌اند. اما متأسفانه، امروز این رسالت مهم به دلایل مختلف دچار افول شده و در میان فعالیت‌های دینی کم‌اهمیت‌تر جلوه می‌کند.

رئیس قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی با تقدیر از تلاش‌های جمعی از نسل جوان حوزه‌های علمیه که در راستای احیای تربیت اسلامی گام برداشته‌اند، افزود: در زمانی که بسیاری به مسائل فردی و شخصی خود مشغول هستند، این اقدام جمعی در راستای بهبود وضعیت دینی جامعه، حرکتی مبارک و ارزشمند است که باید به‌طور جدی مورد حمایت قرار گیرد.

وی با انتقاد از تأثیر نظام آموزشی مدرن غربی، اظهار کرد: نظام‌های آموزشی مدرن، با فلسفه و اهداف خاص خود شکل گرفته‌اند و امروز متأسفانه ما نیز از این الگوها تأثیر پذیرفته‌ایم. این روند به تدریج باعث شده است که یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های تربیتی دینی یعنی توجه به رشد انسانی و معنوی جای خود را به معیارهایی سطحی نظیر نمرات و حضور در کلاس داده باشد.

حجت الاسلام والمسلمین سبحانی افزود: نگرش‌های ناسالم و معیوب این نظام آموزشی به‌شکل گسترده‌ای بر تربیت نسل آینده جامعه اسلامی تاثیر گذاشته است. حذف تدریجی تربیت قرآنی از سیستم آموزشی، خسارت‌هایی جبران‌ناپذیر برای جامعه دینی به همراه خواهد داشت.

رئیس قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی با تاکید بر ضرورت بازگشت به اصول تربیتی قرآنی و دینی، اظهار داشت: توجه به انسان به‌عنوان محور آموزش و تربیت، یکی از شاخصه‌های اصلی تربیت قرآنی و دینی است که در نظام‌های تربیتی مدرن به‌طور کامل نادیده گرفته شده است. در حالی که نگاه مکاتب تربیتی مدرن غالباً بر اهداف ابزاری و اقتصادی متمرکز است، تربیت قرآنی، انسان را به‌عنوان غایت حرکت و نقطه تمرکز قرار می‌دهد.

حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با اشاره به یکی از سنت‌های مهم گذشته حوزه‌های علمیه یعنی نظام مربی‌محوری، گفت: در نظام تربیتی گذشته شاگردان با اتصال به یک عالم دینی نه تنها از نظر علمی بلکه از نظر معنوی و اجتماعی رشد می‌کردند. این نظام تربیتی بر پیوند معنوی و اخلاقی میان استاد و شاگرد استوار بود و نقش مهمی در رشد و تعالی شاگردان ایفا می‌کرد. اما امروز این اصول به‌تدریج از بین رفته‌اند و جای خود را به شاخص‌های سطحی و ظاهری داده‌اند.

وی با استناد به روایات متعدد از اهل بیت علیهم‌السلام به اهمیت تربیت نسل آینده اشاره کرد و تصریح کرد: در بیانات اهل بیت(ع) تربیت دینی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین محورهای رشد و بقای جامعه اسلامی مطرح شده است. هشدارهایی که اهل بیت درباره بحران هویت و از دست رفتن میراث معنوی ارائه کرده‌اند، امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

رئیس قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی افزود: اهل بیت تأکید دارند که اگر جامعه اسلامی نتواند نسل آینده خود را بر اساس ارزش‌ها و اصول دینی تربیت کند، تمامی میراث معنوی و علمی خود را از دست خواهد داد. فاصله نسلی ایجادشده می‌تواند موجب نابودی فرهنگ‌ها و تمدن‌های اسلامی شود و خسارت‌های آن در بلندمدت غیرقابل جبران خواهد بود.

حجت الاسلام والمسلمین سبحانی خواستار توجه جدی به احیای اصول تربیتی گذشته شد و گفت: احیای نظام مربی‌محوری، توجه به رشد معنوی و اخلاقی شاگردان، و تأثیرگذاری اجتماعی، از مهم‌ترین گام‌هایی است که باید در این مسیر برداشته شود. این حرکت باید به یک جریان گسترده و پایدار تبدیل شود که نه تنها هویت دینی جامعه را حفظ کند، بلکه زمینه‌ساز تربیت نسل‌های آینده بر اساس آموزه‌های قرآنی باشد.