شاخصه های بسیج تراز انقلاب اسلامی در اندیشه رهبر معظم انقلاب

اشاره: بسیج در اندیشه امامین انقلاب، ستونی استوار و نگهبانی همیشه بیدار برای صیانت از دستاوردهای انقلاب اسلامی است. این نهاد مردمی و برخاسته از متن جامعه، تبلور عینی "ما می‌توانیم" و روحیه خودباوری در مکتب امام خمینی(ره) است که آن را "مایه افتخار ملت و کشور" می‌دانستند. در منظومه فکری مقام معظم رهبری نیز بسیج، "مظهر حضور ملت" و "نماد وحدت ملی" در عرصه‌های مختلف است. این تشکل عظیم، نه تنها در دوران دفاع مقدس سدی مستحکم در برابر متجاوزان بود، بلکه امروز نیز به فرموده ایشان، "قدرت نرم" و "بنیان اقتدار نظام" در مواجهه با تهدیدهای نرم و سخت دشمنان محسوب می‌شود. بسیج با روحیه جهادی و ایثارگرانه خود، پیشقراول در عرصه‌های علم، اقتصاد و فرهنگ است و به عنوان مدرسه‌ای بزرگ، نسلی انقلابی، متعهد و کارآمد برای ساختن ایران اسلامی تربیت می‌کند. بنابراین، بسیج در نگاه بنیانگذار و رهبر انقلاب، حلقه اتصال ملت و حکومت و تضمین‌کننده پویایی و استمرار حرکت انقلاب در مسیر آرمان‌های بلندش است.

در همین راستا خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام رضا جلیلی پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی ، گفت‌وگویی داشته است که ادامه تقدیم خوانندگان گرامی خواهد شد:

رسا- جایگاه بسیج و اهمیت آن در اندیشه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری چگونه تبیین شده است؟

امام خمینی(ره) بسیج را لشکر مخلص خدا معرفی می‌کنند. مقام معظم رهبری در تشریح این کلام، فرمایش امام را در دو بخش تبیین می‌کنند: در بخش اول، "بسیج" را به معنای "رزمنده" معنا می‌کنند و می فرمایند رزمنده یعنی قدرت مادی، روحی و فکری و لشکر مخلص خدا را به معنای ذخیره عظیمی می‌دانند که باید آن را غنیمت شمرد برای تجمیع قدرت در راستای اهداف الهی. اینجا دیگر بحث از فرد و شخص خاصی نیست و از همین جا، مردمی بودن بسیج خودش را نشان می‌دهد. ایشان تأکید دارند که بسیج مردمی باید در همه جا حضور داشته باشد و خود را محدود به میدان رزم نکند. یعنی وقتی بسیج، مردمی شد، باید در همه عرصه‌های مختلف انقلاب ورود کند و حضور فعال داشته باشد.

رسا- کارکرد ویژه بسیج در اندیشه امامین انقلاب چیست و در راستای تمدن نویسن اسلامی بسیج چه نقش تمدنی را ایفا می کند؟

رهبر معظم انقلاب بیاناتی در مورد تمدن‌سازی دارند که قابل تطبیق بر بسیج است. ایشان هدف انقلاب اسلامی را ایجاد تمدن نوین اسلامی معرفی می‌کنند. این تمدن دو بخش دارد: بخش نرم‌افزاری و بخش سخت‌افزاری یا ابزاری. در بخش ابزاری، ایشان بر ارزش‌هایی مانند علم، صنعت، اقتدار سیاسی نظامی، اقتصاد و اعتبار بین‌المللی که مایه پیشرفت کشور است، تأکید دارند. بسیج از ابتدای تأسیس که مصادف با جنگ تحمیلی بود، در بخش‌های مختلف نقش آفرینی کرد. پس از جنگ نیز در عرصه سازندگی و محرومیت‌زدایی ایفای نقش نمود. اما حضرت آقا می‌فرمایند عرصه کاری بسیج بسیار وسیع است. بسیج در عرصه‌های مختلف درخشید، اما "تفکر بسیج" در هنر به معنای عام کلمه، با همان شاخص‌ها و روحیه‌اش، امروز جایگاهش خالی است و باید بیاید و بن‌مایه خود را در هنر نشان دهد. چرا که ایشان هنر را از مهم‌ترین ابزارهای انتقال مفاهیم به مخاطبان مختلف می‌دانند. مصداق بارز این عرصه، در بخشی از مفهوم هنر، شهید آوینی است. هنر نیز مختص یک مخاطب خاص نیست، بلکه همه با آن مانوس می‌شوند و نیاز به استدلال پیچیده ندارد.

رسا- شاخص‌ها و هویت بسیجی تراز انقلاب در اندیشه امامین انقلاب اسلامی چیست و فاصله ما با این ایده‌آل‌ها چقدر است؟

از اندیشه‌های رهبر معظم انقلاب، چهار شاخص کلان را می‌توان استخراج کرد. اولین شاخص، «حضور به موقع در میدان» است. ایشان تأکید دارند که ما با زبان هنر می‌توانیم برای نسل جدید بسیاری از مفاهیم را منتقل کنیم. به طور مثال، در بحث غزه، هیچ کشوری مثل ایران در وسط میدان نیست و این را باید به نسل‌های جدید با روش‌های مختلف انتقال داد.

شاخص دوم، «عقلانیت‌محوری» است. ایشان تأکید دارند بر عمل‌گرایی همراه با آرمان‌گرایی و اینکه افق دید را بالا ببریم و به دور دست‌ها توجه کنیم. مانند بحث انرژی هسته‌ای یا مسائل جدیدی مانند هوش مصنوعی. زیربنای این عقلانیت، حرکت با مبنای مستحکم فکری و آگاهی است؛ یعنی برای هر عمل، مبانی فکری و فلسفی داریم و با آگاهی حرکت می‌کنیم. در نهایت، ایشان می‌فرمایند این عقلانیت باید به احساس توجه شود. اگر این توجه را داشته باشیم در جذب مخاطب موفق‌تریم، چرا که مردم ما مردمی هستند که با احساسات بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند و این دو باید در کنار هم باشند.

شاخص سوم،«حمایت و دفاع از اصول مسلم اسلامی» است. این از اصولی‌ترین کارهایی است که به بسیج نسبت داده می‌شود. دریافت درونی هویت بسیجی، یعنی همان مغز و محتوا و شاخص درونی بسیج، همین بحث حمایت و دفاع از اصول مسلم اسلامی است که باید سرلوحه کارش قرار دهد. این هم در بیانات امام خمینی(ره) و هم مقام معظم رهبری مورد تأکید بوده است. نمود خارجی این دفاع به این شکل است که هر جا انحراف از این اصول دیده شد، بسیج باید نقش خود را ایفا کند و با ابزار علم و هر ابزار قابل دفاع دیگری، مانع شود. همچنین باید مراقبت و دیده‌بانی داشته باشد که انحراف رخ ندهد و اگر رخ داد، با دفاعی عقلانی وارد میدان شود.

شاخص چهارم،«پایبندی به قوانین و مقررات» است. حضرت آقا در اینجا به برخی که توهم می‌کنند بسیجی بودن به معنای بی‌نظمی است، پاسخ می‌دهند و تصریح می‌کنند که بسیجی بودن به معنای بی‌نظمی نیست و این تصور، کاملاً اشتباه است. بسیجی بودن یعنی کار کردن از روی نظم و مقررات، در چارچوب همان مقررات و ضوابط، برای دفاع از اصول مسلم. این به معنای آن نیست که شخص، کار بی‌نظمی انجام دهد. مصداق کلام ایشان در بحث «مدیریت جهادی» خود را نشان می‌دهد. مدیریت جهادی در مقابل دیوان‌سالاری صرف قرار دارد. یعنی شما می‌توانید کارتان را به موقع و با سرعت بالا انجام دهید، بدون اینکه گرفتار تشریفات زائد اداری شوید. این نمود خارجی تفکر بسیجی در عرصه مدیریت است و مدیریت جهادی چیزی جز همان مبانی بسیج نیست.