آیت الله اعرافی:
تبلیغ امروز نیازمند نوآوری، شبکهسازی و غربشناسی است
مدیر حوزه های علمیه با تأکید بر ضرورت نوآوری در شیوههای تبلیغی گفت: مبلغان امروز باید علاوه بر خلاقیت، شناخت عمیق از غرب و نظریههای واسط داشته باشند.
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیتالله علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه کشور، در اختتامیه چهارمین جشنواره ملی نوآوری های تبلیغی(جنات) که امروز در سالن همایش های غدیر برگزار شد، ضمن تقدیر از برگزارکنندگان و داوران جشنواره تبلیغ، بهویژه دفتر تبلیغات اسلامی، با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب و بیانات مراجع عظام تقلید، تصریح کرد: حوزه نهادی برونگراست و خروجی آن باید در خدمت فکر و فرهنگ جامعه قرار گیرد. حوزه موظف به بلاغ مبین است و این رسالت گسترهای عظیم از معارف توحیدی تا سبک زندگی، محیط زیست و مسائل اجتماعی را در بر میگیرد.
وی با بیان اینکه حوزه در بخش شناخت فضای فکری جامعه و ایجاد تناسب میان تولیدات علمی با نیازهای مردم، بهویژه جوانان، با چالشهایی مواجه است، افزود: صدها مقاله و گفتار در برابر سیل شبهات و القائات کافی نیست و باید به سمت بلاغ نوین حرکت کرد.
آیتالله اعرافی با اشاره به نخستین نکته از محورهای مورد تأکید خود در حوزه تبلیغ، گفت: ابتکار و خلاقیت در تبلیغ ضرورت اجتنابناپذیر است. ضمن حفظ و صیانت از روشهای آزموده و سنتی، باید شیوههای نو را بهکار گرفت؛ همانگونه که در سیره معصومان(ع) شاهد نوآوریهای تبلیغی هستیم.
وی افزود: زندگی کوتاه اما سرنوشتساز حضرت فاطمه زهرا(س) پس از رحلت پیامبر(ص)، نمونهای درخشان از یک رهبر تبلیغی مبتکر است. ایشان در برابر فضای دشوار مدینه، شیوههایی تازه برای دفاع از ولایت و ماندگارسازی پیام دین ارائه کرد.
ضرورت خلاقیت، شبکهسازی و غربشناسی در تبلیغ امروز
آیتالله اعرافی با اشاره به سیره حضرت فاطمه زهرا(س)، خطبه فدکیه و رخدادهای پس از رحلت رسول خدا(ص)، تأکید کرد: در دو تا سه ماه پایانی عمر شریف حضرت زهرا(س)، نمونههای کمنظیری از خلاقیت، ابتکار و نوآوری تبلیغی دیده میشود؛ از خطبه فدکیه و حضور ایشان در مسجد گرفته تا گفتوگوهای ایشان با زنان مدینه. این شیوهها همه روشهای اثرگذار، عمیق و ماندگار در تأثیرگذاری بر روح و روان جامعه بودند.
وی افزود: امروز نیز در تبلیغ دینی باید به همین منطق نوآوری پایبند بود. امام خمینی(ره) سال ها پیش در قم با ابتکارات بزرگ، شیوههای جدیدی در تبلیغ و راهبری نهضت دینی بنا گذاشتند. بازخوانی سخنرانیهای آن دوران نشان میدهد که امام، با جسارت و نگاه راهبردی، طرحهایی نو در حوزه تبلیغ ارائه کرد.
ضرورت نوآوری همراه با ضابطه
مدیر حوزههای علمیه با بیان اینکه نوآوری یک اصل پیشرفت است اما همواره در معرض لغزشها قرار دارد، تأکید کرد: در فضای امروز، بسیاری در شبکههای اجتماعی کارهای خلاقانه انجام میدهند، اما گاهی مشاهده میشود که برخی از مرزهای هویت تاریخی حوزه عبور میکنند. حوزه، علیرغم فاصله گرفتن از برخی قالبهای سنتی، همچنان شئون و ضوابطی دارد که باید رعایت شود.
راهـبری تبلیغ؛ از مدیران تا صف اول مبلغان
آیتالله اعرافی دومین نکته مهم خود را راهیاری و راهبری تبلیغ دانست و گفت: راهبری اختصاص به ستادهای کلان ندارد؛ از سطوح مدیریتی تا مبلغان در روستاها مصداق دارد. هنر مبلغ امروز این است که دیگران را پای کار بیاورد؛ معلمان، جوانان خلاق، فعالان محلی و گروههای تأثیرگذار را همافزا کند و شبکهسازی انجام دهد.
وی افزود: در طرحهای تبلیغی مانند طرح امین یا طرح هجرت، مهم این است که مبلغ بتواند مجموعهای همراه و همدل ایجاد کند تا پیام اسلام و انقلاب از زبان افراد مختلف به مردم برسد.
ضرورت غربشناسی در تبلیغ امروز
مدیر حوزههای علمیه در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر اهمیت غربشناسی، غربشناسی را یکی از ارکان ضروری تبلیغ دانست و افزود: شناخت تحولات سریع فرهنگی، اجتماعی و فکری، لازمه تبلیغ مؤثر در دنیای امروز است. روزگار ما پرشتاب است و گاه یک هفته آن به اندازه دهها سال گذشته تغییر ایجاد میکند؛ بنابراین مبلغان باید با بصیرت و آگاهی، ارتباطات جهانی و روایتهای غربی را تحلیل کرده و پاسخگو باشند.
آیتالله اعرافی با تأکید بر ضرورت تحول تبلیغ دینی، به تحول چندقرنه اندیشه غرب و تأثیر عمیق آن بر زندگی امروز بشر اشاره کرد و گفت: اندیشه غربی، با وجود مزایایی که دارد، دارای خطاهای ریشهای و تمدنی است و این خطاها در همه عرصههای زندگی بشر نفوذ کرده است؛ از فلسفه و علوم انسانی تا فناوری، سبک زندگی و روابط اجتماعی.
وی تأکید کرد: در عصر انقلاب اسلامی، غرب نمیتواند تحمل کند که یک منطق و مدل بدیل در برابرش مطرح شود. اصل نزاع جهانی امروز، همین ارائه مدل جدیدی از زندگی و حکمرانی است؛ نه موضوعاتی مانند انرژی هستهای. این پیام بدیل اگر در جهان جا بیفتد، بسیاری از ساختارهای موجود را دگرگون میکند.
شناخت دشمن و رقبا برای طراحی تبلیغ کارآمد
مدیر حوزههای علمیه گفت: ما در یک کارزار بزرگ فرهنگی هستیم. شناخت دقیق رقبا و دشمنان، تأثیر مستقیم بر طراحی برنامههای تبلیغی دارد؛ بهویژه در عرصههای نخبگانی مانند دانشگاهها و آموزش و پرورش.
آیتالله اعرافی با اشاره به شبکه تبلیغی عظیم غرب و تأثیر آن بر فکر و معیشت انسان معاصر افزود: مبلغان باید بدانند که ریشه بسیاری از آسیبها، در همین اندیشه مسلط غربی است و تبلیغ مؤثر بدون فهم این زمینه ممکن نیست.
هشدار نسبت به موج جدید فناوریهای شناختی و هوش مصنوعی
مدیر حوزههای علمیه در ادامه سخنان خود با اشاره به تحولات شتابان علوم شناختی و فناوریهای آینده اظهار داشت: فناوریهای جدید دیگر ابزار صرف نیستند؛ شریک انساناند، خلاقاند، تولیدکنندهاند و در تصمیمسازی نقش دارند. آینده بسیار متفاوتتر خواهد بود. امروز بحثهای جدی درباره الهیات هوش مصنوعی، اخلاق آن، تأثیرش بر ادیان و سبک زندگی مطرح است و ما باید پیشاپیش این تحولات را بشناسیم.
ضرورت نظریههای واسط برای اقناع جوانان
آیتالله اعرافی با طرح ایده نظریههای واسط گفت: برای اقناع جامعه، بهویژه جوانان و تحصیلکردگان، نیازمند نظریههای واسط هستیم؛ یعنی پردازشهای علمی، جذاب، دقیق و اصیل که بتواند میان سرمایههای بزرگ حوزوی—فقه، کلام، فلسفه و تفسیر—و نیازهای فکری جامعه امروز پیوند برقرار کند.
مدیر حوزههای علمیه افزود: شهید مطهری این هنر را داشت که مسائل زمانه را خوب بشناسد و با زبان قابلفهم برای مردم و نخبگان تبیین کند. امروز نیز به چنین الگوهایی نیازمندیم.
وی با اشاره به ظرفیتهای غنی علوم اسلامی، بر ضرورت تولید نظریههای میدانی و واسط تأکید کرد و گفت: تبلیغ امروز نیازمند نظریهپردازیهای کاربردی است؛ بهگونهای که بتوان از دل متون اصیل اسلامی، الگوهایی عملی برای مواجهه با مسائل عفاف، حجاب و دیگر حوزههای اجتماعی استخراج کرد.
مدیر حوزههای علمیه در ادامه با یادکرد از روش خاص مرحوم امام موسی صدر در سخنرانیها، بیان کرد: ایشان یک بحث فلسفی را از دکارت و کانت آغاز میکرد و در نقطه حساس، با طرح دو نکته عمیق دینی، فضا را نورانی و مخاطب را آماده دریافت پیام توحیدی میکرد. این مهارت در پیوندزدن جهان ذهنی مخاطب با پیام دین، امروز یکی از ضرورتهای تبلیغ است.
آیتالله اعرافی، تنظیم سلیقه و ساماندهی محتوا برای اقناع مخاطب را از نکات مهم تبلیغ دانست و افزود: تبلیغ موفق، نیازمند پردازش هنرمندانه و سنجیده پیام است تا بتواند با جهان درونی مخاطب ارتباط واقعی برقرار کند.
وی سپس در بیان نکته ششم خود، به چالشهای تبلیغ مخزن و گستره نیازهای فرهنگی اشاره کرد و گفت: تهاجم فکری دشمنان بسیار وسیع است و فعالیتهای تبلیغی موجود -اگر چند برابر هم شود- باز هم کم خواهد بود. گستردگی پیام انقلاب، نیازهای نسل جدید و موانع پیشرو ایجاب میکند که هیچگاه به وضعیت فعلی راضی نباشیم.
آیتالله اعرافی در نکته هفتم، تفاوت تبلیغ اسلامی با تبلیغ در علوم انسانی امروز مورد توجه قرار داد و گفت: تبلیغ در منطق اسلام، تربیتمحور است؛ یعنی ایجاد تغییر پایدار در رفتار و اندیشه. رسولان الهی مربیاند، نه صرفاً پیامرسان. سنت روحانیت نیز همین بوده است؛ امام جماعتی که پنجاه سال در منطقه حضور دارد، نقشه تربیتی را در آن جامعه اجرا میکند.
وی افزود: در نظام تبلیغی اسلام، استاد و محقق حوزه باید با میدان ارتباط داشته باشد. جدایی پژوهش از میدان تبلیغ، پذیرفتنی نیست.
آیتالله اعرافی تأکید کرد: تبلیغ حقیقی یعنی ایجاد عمق در فکر مخاطب. اعزامهای موردی لازم است، اما کافی نیست؛ باید با مخاطب ارتباط مستمر داشت تا فرآیند تربیت تکمیل شود.
مدیر حوزه های علمیه در بخش پایانی، با اشاره به پیچیدگیهای عرصه جهانی تبلیغ تصریح کرد: تبلیغ امروز(حتی در یک روستا) از فضای جهانی جدا نیست. هجمههای اخیر علیه گفتمان انقلاب اسلامی ناشی از آن است که دشمن در میدان فکر کم آورده است؛ زیرا اگر منطق در صحنه باشد، پیام اسلام و انقلاب در هر نقطه جهان شنونده دارد.
وی خاطرنشان کرد: در کنار تهدیدها، پشتوانه عظیمی چون انقلاب شکوهمند اسلامی، صدها هزار شهید و سرمایه فکری حوزه و روحانیت وجود دارد. این ظرفیتها باید با تلاش پیوسته و برنامهریزی عمیق در میدان به کار گرفته شود.
ارسال نظرات