گزارشی از رونمایی از کتاب تأملات عصر دیجیتال

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، مراسم رونمایی از کتاب دوجلدی تأملات عصر دیجیتال، محصول نشر شناخت پژوه، پنجشنبه در سالن جلسات مؤسسه شناخت برگزار شد. این جلسه با حضور اساتید، پژوهشگران و اصحاب رسانه و در روز میلاد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و روز زن برگزار گردید. این مجموعه که دکتر محمدی‌نیا مدیر پروژه آن بوده است، تلاشی در مسیر تحقق آرمان‌های متعالی کشور و انقلاب اسلامی با تمرکز بر گسترش مطالعات پژوهشی در عرصه شناخت انسانی است.

 

محمدقدوسی منش، مسئول انتشارات ، ضمن تبریک ایام، اظهار داشت که این انتشارات مأموریت خود را بر محورهای توسعه ادبیات جنگ شناختی، تقویت پژوهش در علوم شناختی، تولید محتوا در حوزه رسانه و فضای مجازی، و تلاش برای ترویج فرهنگ گفتمان و اندیشه در جامعه علمی بنا کرده است. وی ابراز امیدواری کرد که این کتاب بتواند سهم مؤثری در ارتقای فهم و تحلیل زیست دیجیتال در جامعه علمی کشور داشته باشد.

 

کتاب تأملات عصر دیجیتال در دو جلد به مخاطبان عرضه شده است. جلد نخست با عنوان فرعی درآمدی بر مطالعات بنیادین فضای مجازی، یک مجموعه تألیفی است که به تحلیل ابعاد شناختی و فرهنگی تحولات فضای سایبر می‌پردازد. این جلد مفاهیم کلیدی همچون واقعیت مجازی، جامعه مجازی، معماری قدرت، امکان تبیین مجازی، هویت مکانیکی سایبرنتیک و امکان الهیات فضای مجازی را مورد بحث قرار می‌دهد. جلد دوم شامل نوشتارهایی در حوزه‌های علوم سیاست و انسان‌شناسی دیجیتال، و مجموعه‌ای از مقالات و ترجمه‌های تخصصی است که تصویری تکمیلی از مفاهیم و چالش‌های عصر دیجیتال ارائه می‌کند. از جمله مباحث مطرح در جلد دوم، الهیات سایبری، ماشین‌آلات محاسبه و هوش، حدود محاسبه، و نقش روشنفکر سایبری در عصر اطلاعات است.

 

دکتر محمدی‌نیا، مدیر پروژه، این مجموعه را نتیجه یک کار تیمی موفق و در عین حال یک پروژه ناتمام توصیف کرد که نیاز به ادامه مسیر پژوهشی دارد. او تصریح کرد که هدف اصلی، فراهم آوردن یک بینش نظری و پیشینه فکری برای پژوهش‌های آتی و سازماندهی مجدد زندگی در عصر اطلاعات است. به اعتقاد وی، نخستین گام، نقشه‌برداری کلی از قلمرو ناشناخته فضای سایبر برای مشخص کردن نقاط استراتژیک و منابع قابل بهره‌برداری بود.

 

دکتر محمدی‌نیا بر ضرورت تفکر درباره عصر دیجیتال تأکید کرد و توضیح داد که استفاده روزافزون از فناوری، حجابی در قبال ساحت‌های نامرئی آن ایجاد می‌کند و تفکر برای جلوگیری از میل به خوش‌بینی یا بدبینی مفرط نسبت به فناوری ضروری است. او بیان کرد که غایت اصلی این پروژه فراتر از افزایش درآمد مؤسسه است، بلکه به اصل بقای جمهوری اسلامی و ایران در این جهان جدید بازمی‌گردد، به ویژه با توجه به محاصره ژئوپولیتیکی و تهاجم ترکیبی به کشور.

 

این پژوهشگر مؤسسه شناخت ضمن نقد وضعیت کنونی، بیان کرد که مطالعات سایبری در ایران با غلبه سنگین آموزش‌های کاربردی و نگاه مصرف‌کننده روبه‌رو است که ناشی از نوعی حس حقارت و عقب‌ماندگی در فناوری و صنعت است. وی افزود که برای تولیدکننده بودن باید برخورد حکیمانه، عالمانه و فعالانه در عرصه اجتماعی وجود داشته باشد و صرفاً تمرکز بر کاربردها، جامعه را از مولد بودن به مصرف‌کننده قهرآمیز تبدیل می‌کند. او تاکید کرد که در حوزه‌های بنیادین که اقتصاد به معنی عام کلمه برای دانشجو وجود ندارد، دولت باید با سرمایه‌گذاری صحیح، امر ملی را زنده نگه دارد.

 

الهیات سایبری: دکتر حمیده امیریزدانی به عنوان پژوهشگر حوزه ادیان و فضای مجازی، به تشریح کار خود در جلد اول پرداخت که به تحلیل الهیات سایبری در ادیان ابراهیمی و شرقی (یهودیت، مسیحیت، هندوئیسم و بودیسم) می‌پردازد. وی اظهار داشت که در سنت آلمانی‌زبان پرسش‌های بنیادی در مورد تحول ایمان‌ورزی در مواجهه با فضای مجازی مطرح است، در حالی که در سنت انگلیسی‌زبان تمرکز بر مطالعات موردی مانند زیارت آنلاین و تغییر در معنای آن است.

 

جامعه مجازی: دکتر فاطمه فلاح‌نژاد در مورد پژوهش خود درباره چیستی جامعه مجازی یا ویرچوال سوسایتی صحبت کرد. او متذکر شد که تحولات عصری روابط انسان‌ها را متحول کرده است. وی هشدار داد که جامعه ایرانی شاهد یک تحول عجیب است که خود را در بحران‌هایی نظیر نسل ضد، مسائل جنسیتی و حجاب نشان می‌دهد و این‌ها متأثر از همین جامعه مجازی هستند. این بستر نه تنها روابط سه یا چند نفر، بلکه یک کل با قوانین، آداب و فرهنگ مختص به خود می‌آفریند.

 

روشنفکری سایبری: دکتر هاجر جعفری به مقاله‌ای از ندیم منصوری و جوهر الجموسی در جلد دوم اشاره کرد که به بررسی نقش روشنفکر سایبری در عصر اطلاعات پرداخته است.

 

این پژوهش چالش‌های روشنفکر کلاسیک در مقابل روشنفکر جدید را بررسی می‌کند و دسته بندی روشنفکران بر اساس شرایط فضای مجازی را شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار و فلسفه مطرح می‌سازد.

 

دکتر رفیع الدین اسماعیلی، مدیر مؤسسه، در انتهای مراسم ضمن تشکر از تیم پژوهشی، بیان کرد که مؤسسه شناخت کار مبنایی را در خلاء انجام نمی‌دهد، بلکه مسائل فضای اجتماعی را رصد کرده و برای حل مسئله، امتداد بحث را تا مبانی نظری پی می‌گیرد تا راه‌حل‌ها موقت نباشند. او تاکید کرد که باید از تجارب جهانی استفاده کرد و بر اساس مبانی فکری خودمان به امور جدید اندیشید، چرا که غرب نیز در طول تاریخ این بازاندیشی فکری را انجام داده است.