سه اثر جدید از محمدرضا سرشار منتشر می‌شود
به گزارش خبرگزاری رسا، سه اثر جدید از محمدرضا سرشار، عضو هیأت علمی گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با نام‌های «پیشینه، نقش و اهمیت داستان در زندگی»، «انواع نقد ادبی» و «نقد ادبی: کارکردها، آفات» به زودی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد.
کتاب «پیشینه، نقش و اهمیت داستان در زندگی» دارای 4 فصل با عناوین «علاقه شاهان به داستان»، «علاقه توده مردم به داستان»، «داستان در ادبیات کلاسیک ما و جهان» و «نقش و اهمیت داستان در دوران معاصر» است.
در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «داستان و داستانگویی پدیده‌ای است که پیشینه آن، به قدمت پیدایش زبان و گویایی آدمیزاد است. آن‌چنان که، تقریباً هیچ قوم و ملت کهنی را نمی‌توان یافت که دارای داستانها و حکایتهای مذهبی، حماسی، اجتماعی، و امثال آنها نباشد.
گروهی، قصه را بر تفکر، مقدم می‌دانند؛ و به عبارت بهتر، قصه‌گویی را مرحله ابتدایی تفکر انتزاعی می‌شمارند و می‌گویند: اولین اقوام انسانی، تفکر را نه با کمک مفاهیم و تصورات، بلکه با تصاویر شاعرانه انجام می‌دادند. مطالب خود را به صورت داستان نقل می‌کردند؛ و با خط هیروگلیف می‌نوشتند.
گفته می‌شود: یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های نخستین قصه‌ها، اعتقادات دینی و مذهبی بشر است. بیشتر قصه‌ها و افسانه‌های دوران باستان، ریشه در باور‌های دینی بشر دارد. حتی در قصه‌های سرگرم‌کننده و غیردینی، رنگ و صبغه اعتقادات مابعدالطبیعی بشر، در قالب خدایان افسانه‌‌ای، نمودار شده است.
اما دومین کتاب با نام «انواع نقد ادبی» دارای فصل‌های «پیشینه نقد ادبی»، «انواع نقد ادبی»، «نقد اخلاقی ـ فلسفی»، «نقد ارسطویی»، «نقد اسطوره‌ای یا کهن الگویی»، «نقد اصالت زن یا فمینیستی»،«نقد انتظامی»، «نقد بر اساس انواع ادبی»، «نقد پدیدارشناختی»، «نقد تأثرگرا یا امپرسیونیستی»، «نقد تأویلگرا یا هرمنوتیک»، «نقد تاریخی ـ تذکره‌ای»، «نقد تطبیقی»، «نقد تفسیری»، «نقد تکوینی»، «نقد توصیفی»، «نقد جامعه‌شناختی»، «نقد خلاق»، «نقد خواننده‌محور»، «نقد روانشناختی»، «نقد زبانشناختی»، «نقد ساختارگرا»، «نقد ساختارشکن»، «نقد شکل یا صورت، قالب، فرم‌گرا»، «نقد عملی»، «نقد عینی»، «نقد کثرتگرا یا آزاد»، «نقد کنشی»، «نقد متون»، «نقد محاکاتی»، «نقد نمودگرایی»، «نقد نو» و «پایان سخن: «نقد سیاسی» یا«نقد غیرسیاسی»» است.
در مقدمه این کتاب می‌خوانیم:«از یک دیدگاه می‌توان گفت: شروع غیررسمی نقد ادبی، همزمان با آغاز آفرینش نخستین اثر ادبی است. به عبارت دیگر، پیش از پیدایش تاریخ رسمی ادبیات، نقد ادبی نیز پدید آمده است، زیرا تاریخ رسمی ادبیات، تنها از زمانی شکل گرفته و تدوین یافته است که اولاً، ادبیات نوشتاری شکل گرفته است».
در ادامه این مقدمه آمده است: «تعداد و حجم این آثار به حدی رسیده، که موضوع ادبیات، به عنوان یک پدیدة مستقل هنری، مورد توجه ویژة اندیشمندان و متولیان رسمی و غیرِرسمیِ فرهنگیِ جوامع مختلف انسانی، قرار گرفته است. ضمن آنکه می‌دانیم شروع واقعی ادبیات، با ادبیات «گفتاری» است. که این نیز، عمری به درازایِ پیدایش زبان و گویایی در نوع آدمیزاد دارد».
این مقدمه می‌افزاید: «نخستین هنرمندی که اولین اثر ادبی را خلق کرد، پایه‌گذار نخستین شالوده‌های نقد ادبی نیز شد. هر آفرینش ادبی یک فعالیت ذوقی و نوعی گزینش و ترکیب ویژه، در عرصه کلام است. بنابراین، همین گزینش اولیه کلامی بر کلام دیگر یا گونه‌ای خاص از ترکیب بر ترکیب‌های دیگر، پیرایش نهایی اثر از زواید، و دخالت‌هایی آگاهانه از این است، خود، گونه‌ای از نقد عملی و کاربردی است».
اما آخرین کتاب «نقد ادبی: کارکردها، آفات» است. این کتاب از 3 فصل با عناوین «نقد ادبی چیست؟»، «آفات و تبعاتِ منفی نقد» و «نکته‌هایی کلیدی، برای نقد یک داستان» تشکیل شده است.
در مقدمه این کتاب آمده است: «منتقدان، برای نویسندگان تازه کار، حکم یک معلم و مربیِ با تجربه را دارند. آنان در وادی ناشناخته یا کم‌شناخته نویسندگی برای این گروه، همچون بلدها و راهنماهایی با تجربه، به این قبیل نویسندگانْ کمک می‌کنند، تا با پی بردن به نقاط ضعف و قوت‌هایشان، به رفع ناتوانیها و افزایش تواناییهای خود در آثار آتی‌ای که پدید می‌آورند، بپردازند؛ و کوتاه‌ترین راه را برای رسیدن به مقصد انتخاب کنند».
در بخش دیگری از مقدمه کتاب نقد ادبی: کارکردها، آفت‌ها تصریح شده است: «اما نویسندگان با تجربه نیز از نقد آثار خود توسط منتفدانِ با صلاحیت، بی‌نیاز نیستند. آنانْ هر چند ممکن است با فوت و فن‌های نوشتنْ آشنایی لازم را داشته باشند؛ اما دست کم، دچار دو مشکل‌اند: نخست این‌که به خلاف آنچه تصور می‌شود، این گروه لزوماً بر همه روش‌ها، شگردها و ریزه‌کاری‌های نوشتن اشراف و تسلط ندارند. بلکه در این زمینه، چه بسا منتقدان خبره و با مطالعه، از آنان آگاه‌تر و مشرف‌تر باشند».
گفتنی است، کتاب‌های «پیشینه، نقش و اهمیت داستان در زندگی»، «انواع نقد ادبی» و «نقد ادبی: کارکردها، آفات» سه اثر از محمدرضا سرشار، در فصل پاییز از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد. /920/د102/ع