کامل‌ترین مراتب ایمان و یقین
خبرگزاری رسا ـ انسان وقتی که با مشکل بزرگی روبه‌رو می‌شود و رفع آن را در توان خود نمی‌بیند، از خدا طلب یاری می‌نماید. در حالی که باید هر چیزی را که طالبیم و بقاء آنچه را که داریم تنها از خدا بخواهیم، زیرا عالم هستی تحت قدرت اوست.
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از رسالت، همه دعاهای وارد شده از سوی ائمه اطهار (ع) وسیله گرانبهایی برای تقرب به خدای متعال هستند، ولی برخی از دعاها مزایای دیگری نیز دارند؛ گنجینه‌هایی از علوم و معارف اهل بیت(ع) در آنها ذخیره شده است، که با دقت در آنها می‌توان به اندازه ظرفیت، فهم، معرفت و دقت خود از معارف بلند و گرانبهای آنها بهره جست. دعای مکارم الاخلاق از جمله آنها است. هر فراز این دعای شریف حاوی پیامها و درسهای مهمی برای انسان است. همان طوری که از نام این دعا پیداست، موضوع این دعا متمرکز در مسائل اخلاقی است و با دقت در مضامین آن می‌توان به نکات بسیار ارزشمند اخلاقی دست یافت. نام این دعا به ما یادآور می‌شود که در مقام درخواست از خدای متعال، نباید تنها به امور مادی و دنیوی توجه داشت. شاید اکثر کسانی که دعا می‌کنند، بیشتر متوجه نیازهای مادی جسمانی، اجتماعی و... خود هستند و کمتر توجه دارند که کسب فضایل اخلاقی نیز نیازمند درخواست از خداست؛ بلکه به همان اندازه که فضایل اخلاقی از امور مادی برتری دارد، باید برای به دست آوردن آن بیشتر و عمیق‌تر دعا کرد.
ما معمولاً زمانی به سراغ دعا می‌رویم و از خدا طلب کمک می‌کنیم که احساس کنیم وسایل مادی برای رفع آن حاجت در اختیار ما نیست "فاذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین" زمانی که در وسط دریا امواج خروشان و سهمگین بلند می‌شود و انسان خود را در معرض غرق شدن می‌بیند، آن‌گاه دست به دعا برمی دارد؛ وقتی که با مشکل بزرگی روبه‌رو می‌شود و رفع آن را در توان خود نمی‌بیند، از خدا طلب یاری می‌نماید. در حالی که باید هر چیزی را که طالبیم و بقاء آنچه را که داریم تنها از خدا بخواهیم، زیرا عالم هستی تحت قدرت اوست؛ سر رشته دار همه اسباب و مسببات اوست و نیز آنچه خدا به ما عطا می‌کند، خود ضمانت بقاء ندارد و بقاء آن به دست خداست. و از این نظر تفاوتی میان احتیاجات پیش پاافتاده و نیازهای معنوی و اساسی انسان وجود ندارد.
یکی از نیازهای اساسی انسان تحصیل مکارم الاخلاق و سجایای انسانی است. درست است که باید با تلاش و کوشش اخلاق سیئه را از خود دور ساخت و فضایل اخلاقی را جانشین آنها نمود، ولی چون اختیار همه اسباب و مسببات تنها به دست خداست، باید توفیق کسب آنها را از خدا خواست. این اسباب و وسایط که در نظام خلقت وجود دارند، همگی مجاری فیض خدایند.
ذکر صلوات بر محمّد و آل محمد نشانه ادب در مقابل پیامبر اکرم (ص) و موجب استجابت دعاست. در بعضی از روایات تصریح شده است که برای استجابت دعا، آن را با صلوات بر محمّد و آل محمّد آغاز کنید، زیرا صلوات بر محمّد و آل محمّد همواره مستجاب است و خدا کریم تر از آن است که دعای اوّل را مستجاب کند و دعای دوّم را مستجاب ننماید(1). و در روایات دیگری آمده است که دعایتان را با صلوات شروع و با آن ختم کنید، تا دعای شما بین دو دعای مقبول واقع شود و مستجاب گردد، زیرا خدا کریم‌تر از آن است که اوّل و آخر دعا را مستجاب کند و وسط آن را مستجاب ننماید(2). در این دعای شریف نیز در ابتدای دعا و در پایان هر چند فرازی از آن، صلوات بر محمّد و آل محمّد ذکر شده است. در بخش آغازین این دعای شریف آمده است: "و بلغ بایمانی اکمل الایمان واجعل یقینی افضل الیقین؛ کامل ترین مراتب ایمان را به من مرحمت کن و یقین من را برترین یقین قرار بده".
وقتی که انسان از خدا امور معنوی را طلب می‌کند، باید بهترین و بالاترین مراتب آن را بخواهد. معمولاً ما در مورد نیازهای مادی و دنیوی خود طالب بهترین‌ها هستیم و از خدا نیز آن را طلب می‌کنیم، ولی برای کسب سجایای انسانی به مرتبه پایین آن اکتفا می‌کنیم؛ اگر بلند همت باشیم سعی می‌کنیم واجبات خود را انجام داده و از محرمات دوری جوییم، تا به آتش جهنم گرفتار نشویم. امّا امام(ع) در این دعا به ما تعلیم می‌دهد که کوتاه همت نباشیم و در دعاهای خود ایمانی مانند ایمان انبیا و یقینی مانند یقین صدّیقین از خدا طلب کنیم، تا اگر لیاقت کسب آن مراتب عالی را نداشتیم، خدا به اندازه ظرفیت ما، آن را به ما عطا کند.
نعمتهای بزرگ مادی همواره با خود آفاتی به همراه دارند؛ هر چه نعمت مادی بیشتر، گرفتاری و دردسر و غصه آن نیز بیشتر است؛ امّا نعمتهای معنوی این گونه نیستند؛ آنها هر چه عالی تر باشند، لذت، سعادت و کمال آنها نیز بیشتر خواهد بود؛ بنابراین، باید در مورد امور معنوی همت خود را متوجه بالاترین مراتب ایمان و یقین نمود و از خدا برای کسب آنها یاری خواست.
ایمان دارای درجاتی است و قابل افزایش و کاهش است. قرآن کریم می‌فرماید: ".... و اذا تلیت علیهم آیاته زادتهم ایمانا؛... و چون آیات خدا را بر آنان تلاوت کنند بر مقام ایمانشان بیفزاید "(انفال: 2)
امام (ع) در این دعا از خداوند بالاترین درجات ایمان را طلب می‌کند که هیچ کاستی نداشته باشد. شاید دلیل اینکه امام (ع) در مورد یقین به "بهترین" تعبیر نموده، این است که حقیقت یقین اعتقاد صد در صد قطعی است که احتمال خلاف آن نمی‌رود؛ بنابراین، نمی‌توان گفت که یقین مراتب یا کم و زیادی دارد، امّا می‌توان برای آن انواعی برشمرد. کیفیت یقین‌ها با هم متفاوت است؛ یک نوع آن یقینی است که از راه استدلال حاصل می‌شود و به آن علم الیقین می‌گویند و نوع دیگر آن یقینی است که با کشف و شهود حاصل می‌شود و به آن عین‌الیقین می‌گویند و نوع سوم آن که با یافتن حقیقت و اتصال به آن حاصل می‌گردد، به آن حق الیقین اطلاق می‌شود.
برای کسب ایمان کامل لازم است انسان اعتقاد خود را تقویت نموده، دلایل متقن تری برای ایمان بیابد و نیز موانع قلبی پذیرش ایمان را برطرف سازد. در روایتی از امام صادق (ع) در خصوص علائم یقین آمده است: "روزی رسول خدا (ص) در مسجد با مردم نماز خواند؛ سپس نگاهش به جوانی افتاد که چرت می‌زد و سرش پایین می‌افتاد؛ رنگش زرد، تنش لاغر و چشمانش گود افتاده بود. رسول خدا (ص) به او فرمود: "حالت چطور است." او گفت: "من به یقین رسیده‌ام." رسول خدا (ص) از گفته او تعجب کرد (خوشش آمد) و فرمود: "هر یقینی را حقیقتی است، حقیقت یقین تو چیست؟ او گفت: "ای رسول خدا (ص)! علامت یقین من این است که من را اندوهگین ساخته و شبها بیدار و روزهای گرم تشنه‌ام نگه می‌دارد و من به دنیا و آنچه در دنیا هست بی‌رغبت شده‌ام و گویا عرش پروردگارم را می‌بینم که برای رسیدگی به حساب خلق بر پا شده و مردم برای حساب گرد آمده‌اند و من نیز در میان آنان هستم و اهل بهشت را می‌بینم که متنعمند و بر صندلی ها تکیه زده، یکدیگر را معرفی می‌کنند و اهل دوزخ را می‌بینم که معذبند و طلب کمک می‌کنند. و اکنون صدای زبانه‌های آتش در گوشم طنین انداخته است". رسول خدا (ص) فرمود: "این جوان بنده‌ای است که خدا دلش را به نور ایمان روشن ساخته است"(3). و نیز از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: "از نشانه‌های صحت یقین مسلمان آن است که به بهای خشم خدا رضایت مردم را به دست نیاورد و آنان را به سبب آنچه خدا به آنان داده است سرزنش نکند"(4)./971/پ202/ج
ارسال نظرات