تولید علم بر اساس معیارهای غربی پاسخ‌گوی نیازهای جامعه نیست
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمود نوذری، استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، یکشنبه شب در نشست علمی«اسلامی‌سازی علوم تربیتی، پیشینه، وضعیت موجود، چشم‌انداز» که در سالن همایش‌های انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد، گفت: اسلامی‌سازی علوم تربیتی عنوانی است که به نیازهای علمی جوامع اسلامی در حوزه تعلیم و تربیت پس از مواجهه با تمدن غرب اشاره دارد.
وی افزود: متفکران مسلمان با مشاهده نتایج دانش تربیتی سنتی، اندیشه بازسازی دانش تربیت اسلامی و نهادهای تربیتی را به منظور تربیت فرد مسلمان و بنای اجتماع اسلامی پیشرفته مطرح کردند.
علوم اسلامی بر مبنای تفسیر اسلام از جهان و انسان شکل می‌گیرد
نویسنده و پژوهشگر حوزوی با اشاره به این‌که موضوع اسلامی‌سازی نهادهای تربیتی در جوامع مسلمان ناکام مانده است، خاطرنشان کرد: کسانی که در این مراکز تربیت یافتند، بر اساس تربیت غرب پیش رفتند و جنبه‌های تمدنی اسلام را دنبال نکردند.
وی ادامه داد: درون‌مایه اسلامی‌سازی علوم تربیتی بر مبنای تفسیر اسلام از جهان و انسان با کارکرد علوم تربیتی غرب شکل می‌گیرد.
حجت‌الاسلام نوذری گفت: اولین کارکرد علوم تربیتی فراهم کردن بنیان‌های علمی برای بازسازی نهادهای تربیتی است، ساختار مدرسه، دانشگاه بر اساس علوم تربیتی شکل می‌گیرد، از این رو اسلامی‌سازی آن اهمیت می‌یابد.
وی ابراز داشت: در نهادهای تربیتی گرفته شده از غرب اثر و ارزش‌های غربی به صورت پنهان وجود دارد، دومین کارکرد علوم تربیتی برآوردن نیازهای مراکز آموزشی به متون درسی است.
وظیفه علوم تربیتی جبران ضعف‌های این علوم در نظریه‌پردازی است
استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان این‌که در واقع علوم تربیتی اسلامی، باید جایگزین دانش تربیت اسلام سابق شود، گفت: وظیفه دیگر علوم تربیتی اسلامی جبران ضعف‌های علوم تربیتی در نظریه‌پردازی در حوزه‌های مختلف است.
وی ادامه داد: علوم تربیتی اسلامی باید بنیان‌های علمی لازم را برای بازسازی نهادهای تربیتی فراهم کند تا در نتیجه تربیت فرد مسلمان و اجتماع اسلامی پیشرفته تحقق پیدا کند.
حجت‌الاسلام نوذری خاطرنشان کرد: از زمان طرح اسلامی‌سازی علوم تربیتی برای تحقق این اندیشه در کشورهای اسلامی 34 سال می‌گذرد، مراکز متعدد آموزشی و پژوهشی بدین منظور تأسیس شده است.
وی گفت: این مراکز کتاب‌ها، مقاله‌ها و مجلات فراوانی را منتشر کرده‌اند، همایش‌ها و کارگاه‌های زیادی را برگزار کرده‌اند و دانشجویان زیادی را در گرایش‌های مختلف علوم تربیتی تربیت کرده‌اند.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: وضعیت ابتدای انقلاب با شرایط کنونی قابل مقایسه نیست و پیشرفت‌های بسیاری در این زمینه رخ داده است، اما این آمار بسیار کمتر از فعالان عرصه تربیتی در غرب است.
علوم تربیتی در شش بخش تقسیم‌بندی می‌شود
وی گفت: علوم تربیتی در شش بخش تاریخی، فلسفه تعلیم و تربیت، علوم با موضوع نظام تربیتی اسلام، علوم تربیتی تجربی، علوم تربیتی تجویزی و روش‌شناسی تقسیم می‌شوند.
حجت‌الاسلام نوذری ادامه داد: در بخش‌های علوم تربیتی تجربی، تجویزی و روش‌شناسی کار بسیار کمی انجام شده است، در سال‌های گذشته بیشتر به علوم تربیتی از جنبه تاریخی، فلسفه تعلیم و تربیت، علوم با موضوع نظام تربیتی اسلام پرداخته‌ایم و اگر این روند ادامه یابد انباشتی از علوم در این زمینه‌ها را دارا می‌شویم.
وی افزود: اما باید توجه داشت که پرداختن به این علوم تا به مرحله اجرایی نرسد، بهره‌ای در برندارد، زیرا همچنان نهادهای تربیتی بر اساس بنیان‌های علوم تربیتی غرب شکل می‌گیرند.
استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان این‌که بنیان‌های علمی اسلامی برای تهیه سند چشم‌انداز آموزش و پروش فراهم نشده بود، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین کاری که در زمینه علوم تربیتی باید انجام شود، کار هدفمند و در واقع هموار ساختن راه اجرایی کردن نتایج حاصل از پژوهش پژوهشگران است.
وی گفت: غفلت از هدف و ماهیت علوم تربیتی یکی از عوامل ضعف‌هایی است که اکنون در علوم تربیتی داریم، پیش از بررسی سؤال و نیاز به پژوهش روی آورده شد.
غرب بر اساس نیاز و سؤال علوم تربیتی خود را طراحی کرده است
حجت‌الاسلام نوذری با اشاره به این‌که هر رشته علمی پدیده‌ای اجتماعی است، بیان داشت: هر رشته علمی قوانین ویژه خود را دارد و رشد و افول آن تابع آن قوانین است، در واقع در جوامع اسلامی پژوهش‌های علوم تربیتی بر اساس قوانین رشته‌های علمی مدیریت نشد و این عامل دیگری برای پیشرفت نکردن در اسلامی‌سازی علوم تربیتی بود.
وی اظهار داشت: عالم غربی به سراغ نیاز و سؤال رفته است و سپس ایده تربیتی را ارائه کرده و پس از بازخوردگیری از اجرای آن ایده اشکالات آن را برطرف و ایده جدیدی را طرح می‌کند، این تعامل واقعی و عینی سبب پیشرفت علوم تربیتی غرب شد.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که در جوامع اسلامی تولید علم به شکل غربی پاسخ‌گوی نیاز جامعه اسلامی نخواهد بود، زیرا جامعه اسلامی با نهادهایی مانند آموزش و پرورش که از غرب آمده، مواجه است در واقع پژوهشگران ما به دنبال مسلمان کردن این نهادها هستند نه بنای آن بر اساس اسلام، اما با ادامه این حرکت به جایی نخواهیم رسید و غرب همچنان میدان‌دار خواهد بود.
وی ابراز داشت: مسأله‌یابی در نهادهای آموزشی نیازمند تخصص است، پژوهشگر باید با مسأله‌یابی زمینه حرکت کردن پژوهش‌های تربیتی بر محور سؤال و نیاز روز را دنبال کند./914/پ201/ن