دیدگاه گفتاری بودن متن قرآن نقد و بررسی شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست نقد و بررسی کتاب تحریم و تأویل، تألیف نصر حامد ابو زید و دیدگاه گفتاری بودن متن قرآن عصر جمعه ششم تیرماه با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در باغ موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت برگزار شد.
بر اساس این گزارش در این مراسم حجت‌الاسلام محمد ایازی، استاد حوزه و دانشگاه، گفت: یکی از مباحثی که ابوزید تکیه بسیاری روی آن می‌کند، این است که می‌گوید قرآن طی بیست و اندی سال نازل شده و به‌دلیل این‌که یکجا نازل نشده، نمی‌تواند به‌عنوان یک کتاب تلقی شود، پس باید گفت زبانش گفتاری است.
وی در پاسخ به این ادعا، با اشاره به این‌که ملازمه‌ای بین گفتاری بودن زبان و این‌که حتما باید یکجا نازل شود، وجود ندارد، اظهار داشت: یک نویسنده می‌تواند 114 مقاله داشته باشد و آنها را مرحله به مرحله کنار هم بگذارد، بین این دو هیچ ملازمه‌ای وجود ندارد، نویسنده می‌تواند کتابش را قسمت به قسمت بنویسد.
استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: ادله‌ای که ابوزید برای گفتاری بودن قرآن بیان می‌کند، وافی به مقصود نیست، اگر هم گفتاری باشد، گفتاری بودنی که ابوزید می‌خواهد از آن نتیجه بگیرد، نیست.
در ادامه این نشست جعفر نکونام، استاد دانشگاه در بیان سرتیترهایی که ابو زید راجع به تفاوت‌‌های گفتار و نوشتار طرح می‌کند، ابراز داشت: اسطوره بودن گفتار، تأثیر لحن در گفتار و پریشانی و تشتت در گفتار و انسجام در نوشتار سرتیترهای ابو زید درباره تفاوت‌‌های گفتار و نوشتار است.
وی اظهار داشت: تفاوت دیدگاه من با دیدگاه ابو زید این است که آنها می‌گویند یک متن داریم نمی‌دانیم از غیب آمده یا نه، اما ما می‌گوییم از ظاهر آیات برمی‌آید که از غیب به پیامبر(ص) القا شده است.
سپس حجت‌الاسلام ایازی ابراز داشت: از مباحث بنیادی که ابو زید مطرح می‌کند این است که معتقد است به‌دلیل این‌که قرآن پس از پیامبر(ص) جمع‌آوری شده و توالی تاریخی در این جمع‌آوری رعایت نشده، قهرا به این دلیل شکل گفتار داشته نه نوشتار و نتایج بعدی را گرفته است.
وی در پاسخ به این ادعا، تأکید کرد: این‌که ابو زید می‌گوید قرآن توسط صحابه و پس از پیامبر(ص) جمع‌آوری شده، مورد نظر همه قرآن پژوهان نیست، محققین از قرآن پژوهان در شیعه و اهل تسنن معتقدند قرآن در زمان پیامبر(ص) جمع‌آوری شده است، بنده در کتابی که بیست سال پیش نوشتم، 10 دلیل درباره این مطلب مطرح کردم.
حجت‌الاسلام ایازی در اشکال دیگر این ادعا، اظهار داشت: فرض کنیم که جمع‌آوری قرآن پس از پیامبر(ص) صورت گرفته، آیا واقعا این مسأله دلیل بر گفتاری بودن قرآن است؟ کلیات حافظ و مثنوی مولانا مجلس مجلس بوده است، اما آیا به‌خاطر این می‌شود بگوییم اینها گفتاری بوده‌اند؟.
استاد حوزه و دانشگاه درباره این ادعا که توالی تاریخی این گفتار رعایت نشده است، اظهار داشت: در دوره معاصر 10 تا 12 تفسیر از مفسرین بزرگ براساس ترتیب نزولی نوشته شده است.
وی با اشاره به این‌که ابو زید می‌گوید مسلمانان از ابتدای نزول قرآن تا به امروز آن را به‌عنوان یک متن تلقی کرده‌اند، گفت: حتی ائمه معصومین(ع) نمی‌گفتند این متن برای مسلمانان 150 سال پیش است.
در ادامه این نشست نکونام با اشاره به این‌که پیش فرض‌ها و زمینه‌هایی که سبب شده ابو زید به نظریه گفتاری بودن متن قرآن برسد را می‌توان از بیاناتش استخراج کرد، افزود: گفتار بنیاد بودن جامعه در عصر نزول، شفاهی بودن وحی‌های قرآنی، از بین رفتن سیاق حالی آیات و جمع‌آوری قرآن توسط صحابه مبانی ابو زید در این نظریه است.
وی درباره ادعای از بین فتن سیاق حالی آیات قرآن، گفت: آیات قرآن نسل اندر نسل قرائت شده، فهم شده و به دست ما رسیده است، چارچوب قرآن حفظ شده است و ما می‌توانیم از خود قرآن مفاهیمی را بگیریم.
استاد دانشگاه درباره جمع آوری قرآن توسط صحابه و دخل و تصرف در آن، ابراز داشت: قرآن مانند تورات و انجیل نبوده که فقط علما بخوانند و توده مردم با آن نا آشنا باشند، در زمان پیامبر(ص) در یک نماز(نماز مستحبی) قرآن را از اول تا آخر می‌خواندند به همین دلیل امکان دخل و تصرف در آن نمی‌تواند باشد.
سپس حجت‌الاسلام ایازی گفت: یکی از مباحثی که ابو زید برای اثبات گفتاری بودن قرآن بر آن تأکید می‌کند، این است که می‌گوید قرآن صامت است نه ناطق، برای این‌که این معنا را نشان دهد، می‌گوید شخصیتی مانند حضرت علی(ع) در صدر اسلام از قرآن به‌عنوان متن صامت استفاده کرده است نه ناطق.
وی در پاسخ به این ادعا، تأکید کرد: ناطق و صامت بودن به چه معناست؟ یک معنا را ابو زید استفاده کرده و یک معنا را شارحین نهج‌البلاغه استفاده کرده‌اند.
استاد حوزه و دانشگاه همچنین ابراز داشت: اگر گفتیم قرآن صامت است، چه ربطی به گفتاری بودن به معنایی که ابو زید می‌خواهد استفاده کند، دارد؟./956/پ202/ب4