تفاوت ها و شباهت های اخلاق و شریعت
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در شهرکرد، آیت‌الله محمدحسین احمدی فقیه یزدی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم که این روزها جهت ارائه درس خارج در پنجمین دوره طرح ارتقایی طلاب، میهمان شهرستان فارسان است، عصر امروز در جمع طلاب درس خارج پنجمین دوره طرح ارتقایی طلاب که در شهرستان فارسان برگزار می شود، به موضوع رابطه بین شریعت و اخلاق پرداخت و ابراز داشت: از مطالب مهمی که توجه به آن در بحث شریعت مهم به نظر می‌رسد، آن است که میان شریعت، به معنای احکام و حدود و حقوق الهی و اخلاق رابطه تنگاتنگی وجود دارد،به گونه‌ای که نهایت بسیاری از احکام الهی، اخلاقی است؛ همچنین اوصاف اخلاقی همچون تواضع، عفت، پاکدامنی، صداقت و مانند اینها، تأثیر عمیقی در بهره‌گیری بیشتر از احکام برجای می‌گذارد.
وی همچنین به تفاوت های اخلاق و شریعت نیز اشاره کرد و گفت: میان شریعت و اخلاق از جهاتی نیز مانند موضوع، هدف، قلمرو و ضمانت اجراء تفاوت وجود دارد؛ چرا که اخلاق درباره صفات خوب و بد و به تعبیر دیگر فضیلت ها و رذیلت ها بحث می‌کند و البته این صفات در رفتار و اعمال آشکار می‌شود اما فقه و شریعت درباره وظایف و تکالیف افراد در ابعاد عبادی، اجتماعی، فردی، اقتصادی، سیاسی و بحث می‌نماید.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم به تفاوت موضوعی میان حوزه اخلاق و شریعت نیز اشاره کرد و افزود: تفاوت موضوعی میان حوزه اخلاق و شریعت به این است که در فقه و شریعت فعل و رفتار مکلف، از آن جهت که برای انجام یا ترک آن دستوری رسیده باشد، مورد بحث قرار می‌گیرد؛ به گونه‌ای که اگر فعل خاصی حتی برای یک بار از مکلفی سر بزند، شریعت آن را مورد بررسی قرار می‌دهد و حکم حرمت، اباحه، وجوب و یا استحباب و کراهت نسبت به آن صادر می کند اما در اخلاق رفتاری مورد توجه قرار می‌گیرد که بار ارزشی داشته باشد.
آیت الله احمدی فقیه یزدی با اشاره به تفاوت شریعت و اخلاق در هدف و غایت، تصریح کرد: تفاوت تفاوت در این باب آن است که غرض از اخلاق، اصلاح شخص و جامعه است و توجه زیادی به ثواب و عقاب ندارد اما در فقه و شریعت هم سازندگی فردی در ابعاد مختلف مورد توجه است و هم سامان بخشیدن به جامعه و در عین حال از ثواب و عقاب هم سخن به میان می‌آید؛ به این معنا آن هایی که به وظیفه و مسؤولیت خود به صورت صحیح عمل نمودند، در آخرت به آن ها پاداش داده می‌شود و آن هایی که به وظیفه خود عمل نکردند مواخذه می‌شوند.
وی در ادامه به شباهت‌های اخلاق و فقه و شریعت اشاره کرد و گفت: از جمله این شباهت ها آن است که هر دو جزء حوزه حکمت عملی به حساب می‌آید و تحصیل هر دو برای عمل کردن است، همچنین نیت در اخلاق و فقه و شریعت به عنوان یک اصل است؛ به گونه‌ای که در فقه نیت جزء ارکان است، تا آنجا که بهتر از عمل دانسته شده و هر انسانی براساس شاکله و نیت خود عمل می‌کند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که قوانین و احکام اخلاقی و فقهی دارای سه ویژگی مشترک هستند، افزود: نخستین ویژگی مشترک آن ها «لزوم» است که بر هر مکلّفی که دارای شرایط تکلیف باشد لازم است آن را اجرا کند.
این مقام مسؤول، »اطلاق» را که به معنای انجام قوانین بدون قید و بدون شرط است را دومین ویژگی مشترک احکام اخلاقی و فقهی عنوان کرد و ابراز داشت: «کلیت» به این معنا که احکام اخلاقی و فقهی دستوراتی عمومی است و همه کسانی که دارای شرائط تکلیف و موقعیت یکسان هستند، مسئولند به این قوانین و احکام عمل نمایند نیز سومین ویژگی مشترک اخلاق و شریعت است.
آیت الله احمدی فقیه یزدی در ادامه به 21 تیرماه، روز ملی حجاب و عفاف اشاره کرد و افزود: رعایت حجاب نه تنها برای خود زن ارزش‌آفرین بوده و موجب حفظ کرامت انسانی می‌شود بلکه موجب سلامت روحی و حفظ ارزش‌های انسانی، کاهش چشمگیر آسیب‌های فردی و اجتماعی، آرامش و پایداری و استحکام نهاد مقدس خانواده، تربیت صحیح فرزندان و پاک نگه‌داشتن محیط اجتماع می‌شود.
وی با بیان این که حفظ عفت و پاکدامنی زنان نقش تعیین‌کننده‌ای در سالم‌سازی محیط اجتماعی و حفظ جایگاه و منزلت زن دارد و فلسفه حجاب و ترویج فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه موجب از بین رفتن آسیب‌پذیری‌ها و به تبع آن افزایش امنیت اخلاقی و سلامت جامعه می‌شود، تصریح کرد: گرایش به پوشش و عفاف یک گرایش فطری در میان زنان و مردان است و در این بین ادیان الهی همواره بر پوشش تأکید کرده، البته چگونگی و حدود آن متفاوت بوده اما میزان و شکل آن رابطه مستقیمی با اخلاق و فرهنگ جوامع داشته و دارد.
این استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که برای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه و به تبع آن امنیت و سلامت جامعه باید با آگاهی‌بخشی از آثار بدحجابی و بی‌عفتی و فواید حجاب و عفاف ارزش‌های اخلاقی را در جامعه تقویت کرد و الگوهای حجاب و عفاف را در قالب برنامه‌های مختلف به مردم شناساند، خاطرنشان کرد: وقتی افراد جامعه نسبت به مضرات بدحجابی از جمله سقوط شخصیت زن، فساد و افزایش آسیب‌های فردی و اجتماعی و آثار و فواید حجاب اسلامی شامل آرامش روحی و روانی، حفظ ارزش و کرامت انسانی، شکوفایی و حفظ جایگاه زنان، استحکام بنیاد خانواده، کاهش مفاسد، سلامت نسل آینده جامعه و... آگاه باشند و به حفظ حجاب بیشتر ترغیب خواهند شد.
این مقام مسؤول اضافه کرد: بدون شک سلامت نسل آینده در گرو جامعه‌ای سالم است و رعایت حجاب اسلامی نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ نسل آینده و تأمین سلامت آن‌ها دارد؛ چرا که زنان مربیان اصلی جامعه بوده و زنان با رعایت حجاب و عفاف سلامت فرزندان آینده را تضمین می‌کنند./9457/پ202/ب2