حاکمیت قانون الهی مهم‌ترین چالش فقهی علمای عصر مشروطه بود
منیره حاجی آقایی کامرانی، مدرس دانشگاه پیام نور واحد عجب شیر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، با بیان این‌که مشروطیت از جمله حرکت‌های سیاسی ملّت ایران بود که با رهبری روحانیت آغاز شد، اظهار داشت: این نهضت از تحولات چندگانه‌ای که سال‌ها پیش شروع‌شده بود سرچشمه می‌گرفت.
حاجی‌آقایی ادامه داد: مشروطه، پدیده‌ای نو بود که شیوه‌ها و برنامه‌های تازه‌ای را برای برآوردن حقوق و آزادی‌های انسان و اداره کشور و اساس و پایه حکومت و دولت و چگونگی نقش مردم در هِرَم قدرت به ارمغان آورد و راه‌ها و راهکارهای نو را برای رسیدن انسان‌ها به حقوق و آزادی‌های انسانی خود و نقش‌آفرینی در سرنوشت و پایه‌ریزی حکومت و دولت فرا روی جامعه آن روز ایران گذاشت.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: هر پدیده نویی در این عرصه، نمی‌تواند بر آورنده حقوق و آزادی‌های انسان و بنیاد گذارنده حکومت و دولتی باشد که بتواند حقوق و آزادی‌های انسان را برآورد. از این‌روی عالمان دین در رویارویی با این پدیده، به‌ویژه از زمانی که قانون اساسی نوشته شد و به مجلس عرضه گردید، یکسان عمل نکردند.
وی تصریح کرد: قانون‌های نوین، روش‌ها و برنامه‌های بنیادین که پاره‌ای از ملت‌ها از موهبت آن‌ها برخوردار شده بودند و نحوه اداره کشور و چگونگی تعیین حاکمان، مسأله مجلس، امور قضایی، اقتصادی، فرهنگی و…که پس از پیروزی نهضت مشروطه، در اوج خود در ایران مجال طرح یافته بودند، عالمان دین را با پرسش‌های جدیدی روبه‌رو کرد و روزبه‌روز بر دامنه پرسش‌ها و دغدغه‌های جدی عالمان حاضر در صحنه افزود.
حاجی‌آقایی افزود: رهبران روحانی مشروطه همه برای حفظ اسلام و ایجاد عدالت اجتماعی به صحنه آمده بودند، اما اختلاف فکری و فقهی بین عالمانی که رهبری مشروطیت را به عهده داشتند، نیز وجود داشت. چراکه نوع نگاه آنان، استباط از مبانی دینی و مسائل فقهی فرق می‌کرد.
وی با بیان این‌که علمای دین، در دوره مشروطیت با مسائل مهم متعددی روبه‌رو شدند، خاطرنشان کرد: قانون‌گذاری و نظام نامه نویسی برای اداره کشور و تعیین حد و مرزهای کاری هر یک از کارگزاران و محدود کردن پادشاه و حاکم، مهار کردن وی با قانون و در یک کلمه حاکمیت اراده مردم، امر جدیدی که علما بایستی با استخراج مبانی دینی و استنباط مسائل فقه شیعی پاسخگوی آن می بودند.
مدرس دانشگاه پیام نور واحد عجب شیر در پایان تأکید کرد: آنچه که مسلم است، روحانیت آگاه، مجاهد و روشنگر در رأس نهضت مشروطه بودند و همواره در جهت بهبود وضع وجود به نفع ملت حرکت کردند، از سوی دیگر در آن دوران برقراری و حاکمیت قانون الهی مهم‌ترین چالش فقهی علمای عصر مشروطه بود./935/پ203/ب4