تحلیل رییس مرکز فقهی ائمه اطهار درباره ملاقات پوتین با رهبر معظم انقلاب

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم امروز در ابتدای درس خارج خود با اشاره به ایام اربعین حسینی و اهمیت پیاده روی در این روز بزرگ، اظهار داشت: یکی از مباحث خیلی مهم روایی و اعتقادی ما بحث زیارت امام حسین(ع) است که روایات فراوان و ابواب متعددی را محدثین بزرگ ما برای این زیارت مطرح کرده‌اند.

وی با بیان این‌که اهمیت ندادن و مرور نکردن روایات و احادیث خسارت بزرگی برای ما است، گفت: بر هر طلبه‌ای لازم است یک مرور اجمالی روی این روایات زیارت امام حسین(ع) داشته باشد چون نکات بسیار مهمی را از آن‌ها استفاده می‌شود.

آیت‌الله فاضل لنکرانی ادامه داد: تعابیری که صاحب وسائل در این ابواب به کار برده خود این تعابیر بسیار مهم است، باب تأکّد استحباب زیارت حسین بن علی علیهما السلام و وجوبها کفایةً، یعنی هم استحباب مؤکد را از این روایات استفاده کرده و هم عنوان وجوب کفایی، یعنی در نظر صاحب وسائل زیارت امام حسین(ع) به عنوان یک واجب کفایی است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که خود ائمه اطهار(ع) بر این زیارت تأکید می‌کردند، خاطرنشان کرد: در یک روایتی که در باب 37 حدیث 7 هست معاویة بن وهب می‌گوید استأذنت علی ابی عبدالله علیه السلام، اجازه گرفتم حضرت فرمود ادخل، فدخلت فوجدته فی مصلّاه معلوم می‌شود بین الصلاتین بوده که حضرت اجاره داده داخل شود، در همین حینی که او داخل می‌شده حضرت مشغول نماز بعدی شده، «فجلست حتی قضی صلاته فسمعته یناجی ربه» دعایی که حضرت می‌کرد این بود «اللهم یا من خصنا بالکرامة و وعدنا بالشفاعة و خصنا بالوصیة و اعطانا علم ما مضی و علم ما بقی و جعل افئدة من الناس تهوی الینا» اینها را حضرت فرموده و بعد به خدای تبارک و تعالی عرض می‌کند «اغفرلی و لاخوانی و لزوار قبر ابی الحسین صلوات الله علیه»‌ امام صادق علیه السلام در سجده دعا می‌کند برای زوّار قبر امام حسین علیه السلام، بعد می‌فرماید «الذین انفقوا اموالهم و اشخصوا ابدانهم رغبةً فی برّنا، و رجاءً لما عندک فی صلتنا» اینهایی که اموالشان را انفاق می‌کنند برای زیارت امام حسین علیه السلام، ابدانشان را به زحمت می‌اندازند و به امید این هستند که آنچه در نزد شما خدای تبارک و تعالی برای ارتباط با ما مقدّر کردید به او برسد، «و سروراً ادخلوه علی نبیک صلواتک علیه و آله» اینها به دنبال این هستند که قلب رسول خدا را شاد کنند، یعنی زائر قبر امام حسین یک سروری را در قلب مبارک نبی اکرم ایجاد می‌کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان‌ این‌که زیارت امام حسین(ع) هم عنوان تولّی و هم تبرّی دارد، ابراز کرد: زیارت اربعین غیظی را در قلوب عدوّ ما داخل می‌کنند «ارادوا بذلک رضاک فکافهم عنّا بالرضوان» بعد حضرت دعا می‌کند تا آخر این روایت، در اثناء روایت می‌فرماید «فارحم تلک الوجوه التی غیرتها الشمس» به وجوه این زوّار قبر امام حسین علیه السلام دعا می‌کند «و ارحم تلک الخدود التی تقلب علی حفرة ابی عبد الله الحسین علیه‏السلام» به گونه‌ها و صورتهای زوّار امام حسین علیه السلام دعا می‌کند «و ارحم تلک الاعین التی جرت دموعها رحمةً لنا» به دموعی که از اعین این زوّار امام حسین جاری هست حضرت دعا می‌کند، تا آخر روایت که می‌فرمایند «یا معاویة و من یدعو لزواره فی السماء اکثر ممن یدعو لهم فی الارض» برای زوار امام حسین آن کسی که در آسمان دعا می‌کند بیش از آن کسی است که در زمین است، «یا معاویة لا تدعه فمن ترکه رأی من الحسرة ما یتمنا أن قبره کان عنده» کسی که زیارت را ترک می‌کند روز قیامت یک حسرت بزرگی از این ناحیه گریبان او را می‌گیرد و آرزو می‌کرد که ای کاش قبرش در نزد اباعبدالله الحسین بود، همینطور تا «اما تحب ان تکون ممن ینقلب بالمغفرة لما مضی و یغفر لک ذنوب سبعین سنة» یک زیارت، ذنوب هفتاد سال را از بین می‌برد «اما تحب ان تکون غدا ممن یصافحه الملائکة» ملائکه روز قیامت با زائر امام حسین مصافحه می‌کنند «اما تحب ان تکون ممن یخرج من الدنیا و لیس علیه ذنب تتبع به؟! اما تحب ان تکون غداً ممن یصافحه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم» هر کسی در دنیا زیارت امام حسین علیه السلام می‌رود روز قیامت رسول خدا با او مصافحه می‌کند.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با تأکید بر این‌که زیارت امام حسین(ع) استحباب مؤکد بلکه وجوب کفایی دارد و از طرف دیگر ترک این زیارت هم جزء مکروهات است، گفت: یعنی کسی که بتواند برود و مانعی نداشته باشد و ترک کند این خودش جزء مکروهات است و حتی تعبیر این است اگر کسی تمام عمرش را حج برود اما زیارت امام حسین(ع) نرود یکی از حقوق پیامبر را ترک کرده و در بعضی از روایات دیگر تعبیر به این دارد که این عاق رسول الله خواهد شد.

وی با اشاره به روایات فضایل زیارت امام حسین(ع)، تأکید کرد: یکی از ابوابی که به ویژه در زیارت امام حسین(ع) آمده و جای دیگری ندیدم، تشویق زنان به رفتنِ زیارت امام حسین(ع) است، اسلام که این همه برای حفظ زن و محفوظ بودن زن از نگاه نامحرم و از اینکه بیاید در اجتماع، توصیه می‌کند حتی الامکان نیاید ولی برای زیارت امام حسین(ع) روایات داریم که استحباب دارد.

آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: ام سعید احمصیه زنی است که امام صادق علیه السلام به او فرمود یا ام سعید تزورین قبر الحسین؟ قلت نعم، قالت زوری فإن زیارة الحسین واجبةٌ علی الرجال و النساء، این واجبةٌ به معنای وجوب فقهی نیست یعنی همان استحباب مؤکدی که برای زیارت امام حسین علیه السلام در مورد رجال هست در مورد زن‌ها هم هست، زن که در اسلام معاف از جهاد در راه خداست، جهاد در راه خدا جایی است که انسان می‌رود برای حفظ دین خدا و دفاع از دین خدا، زن که آنجا معاف هست، اما در زیارت امام حسین علیه السلام ترغیب شده که زن‌ها هم بروند و قبر ابی عبدالله علیه السلام را زیارت کنند.

وی از دیگر نکات استحباب این زیارت را مشی عنوان کرد و گفت: بعضی از آقایان این احتمال را می‌دادند که اینکه در روایات وارد شده به کل خطوةٍ خدای تبارک و تعالی یک حسنه‌ای می‌دهد به زائر امام حسین علیه السلام، این برای کسی است که وارد کربلا بشود و در منزلش استقرار پیدا کند، حالا از منزل می‌خواهد به حرم بیاید این چنین است، این حرف کاملاً مخالف با روایات است وقتی ما روایات را می‌بینیم استفاده می‌شود که هر کسی از هر نقطه‌ای ولو هزاران فرسنگ با کربلا فاصله داشته باشد و برای زیارت امام حسین قدم بردارد این چنین است، اینطور نیست که به کربلا برسد، چون در بعضی از این روایات کلمه‌ من منزله دارد، اما این احتمال را دادند که کلمه‌ منزل در آن وجود دارد، مثلاً دارد من خرج من منزله یرید زیارت حسین بن علی بن ابیطالب إن کان ماشیاً کتب الله له بکل خطوةٍ حسنة، درست است که اینجا منزل دارد ولی از ناحیه‌ای که اهلش وجود دارد، از بلاد بعیده و هر جا، این منزل در اینجا یعنی وطن خودش و جایی که زندگی می‌کند نه در جایی که در کربلا استقرار پیدا کرده، همین باب استحباب مشی روایات فراوانی دارد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این‌که برخی از افراد جاهل و به اصطلاح روشنفکر با پیاده روی برای زیارت مخالفت و بعضی نیز آنرا چیز جدیدی عنوان می‌کنند، ابراز کرد: در روایات ما ترغیب به اینکه ماشیاً برود فراوان بوده و الآن عکس‌هایی وجود دارد از صد سال پیش افرادی که ماشیاً از نجف به کربلا می‌رفتند، قبلش هم حتماً بوده و ما اطلاع نداریم، چون از زمان خود ائمه معصومین علیهم السلام، پیروان ائمه به این روایات عمل می‌کردند و شاید مقیّدتر از ما بودند که به این روایات عمل کنند که کسی که ماشیاً می‌رود، یک سیئه از او پاک می‌شود، وقتی به حائر امام حسین می‌رسد خدا مهر صالحین را بر این آدم می‌زند و وقتی آداب زیارت را انجام می‌دهد و زیارت می‌کند، خدا مهر فائزین می‌زند، صالحین که درا ینجاست اشاره دارد به صالحینی که در قرآن آمده و فائزینی که در قرآن آمده، وقتی که می‌خواهد برگردد، خدای تبارک و تعالی می‌گوید تو از نو اعمال خودت را شروع.

وی ادمه داد: این روایات ماشیاً روایات فراوانی است که تعابیر بسیار خوبی وجود دارد، اگر یک محققی تعابیر موجود در این روایات را درست و فقیهانه تأمل کند نکات بسیار خوبی را از آن استفاده می‌کند و همچنین نسبت به خصوص اربعین باز زیارت امام حسین استحبابش آکد فی الآکد است، یعنی آن تأکیدش هم مؤکدتر شده، یعنی خودِ زیارت امام حسین علیه السلام فی نفسه فی جمیع الایام فی جمیع الأزمنه استحباب مؤکد دارد، به اربعین که می‌رسد باز این استحباب مؤکد خودش مؤکدتر می‌شود، آکد می‌شود.

آیت‌الله فاضل لنکرانی بیان کرد: در روایت معروفی که از امام عسکری(ع) وجود دارد علامات مؤمن را بر می‌شمرد و یکی از این علامات پنجگانه را زیارت اربعین عنوان می‌کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به روایات یکی از نکات در استحباب زیارت امام حسین(ع) را حب رسول‌الله، امیرمؤمنان و حضرت فاطمه عنوان کرد و گفت: این عجیب است که چه سرّی در این عنوان وجود دارد باز از تأمل در روایاتش نکاتی استفاده می‌شود، انسان امام حسین(ع) را وقتی می‌خواهد زیارت کند حبّاً لرسول الله، حبّاً لأمیرالمؤمنین و لفاطمة باید زیارت کند.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با استناد به روایت امام صادق(ع) «إذا کان یوم القیامة نادی منادٍ أین زوار الحسین»، اظهار داشت: خود زوّار الحسین روز قیامت موضوعیت دارند مثل أین الرجبیون. عده‌ای برمی‌خیزند فیقول لهم ما أردتم فی زیارة الحسین علیه السلام شما وقتی رفتید زیارت امام حسین چه چیز اراده کردید؟ گاهی اوقات ما ذهنمان معطوف می‌شود به زیارت امام حسین که دو رکعت نماز در حائر بخوانیم و حاجتمان را بگیریم، برویم گرفتاری‌هایمان را حل کنیم، از امام بخواهیم دست ما را بگیرد، اینها درست است نه اینکه ما بخواهیم اینها را نفی کنیم اما آنچه که هست اینست که انسان همانطور که گاهی (بلا تشبیه) اوقات اظهار ارادت می‌کنند به فرزند یک بزرگی و به این وسیله می‌خواهد به آن بزرگ بگوید من به شما علاقه دارم، این روایات هم اینچنین آمده، حبّاً لرسول الله، یعنی نباید زیارت امام حسین موجب فراموشی رسول خدا، امیرالمؤمنین و فاطمه شود، فقط امام حسین علیه السلام خودش را و خودش را، این در روایات ما مورد قبول نیست. فیقولون أتینا حبّاً لرسول الله و حبّاً لعلی و فاطمة و رحمة له من ما ارتکب منه، اینها وقتی روز قیامت منادی می‌گوید زوار امام حسین چه کسانی هستند و کجا هستند؟ اینها برمی‌خیزند، سؤال می‌شود شما به چه قصدی به زیارت امام حسین رفتید؟ می‌گویند حبّاً لرسول الله، فاطمه و علی، بعد به ایشان می‌گویند هذا محمدٌ و علی و فاطمة و الحسن و الحسین فالحقوا بهم اینها را ملحق می‌کنند به این خمسه‌ طیبه، فأنتم معهم فی درجتهم شما در درجه‌ اینها هستید، إلحقوا بلواء رسول الله فیکونون فی ظلٍّ بروید تحت لواء رسول الله و لواء رسول الله دست چه کسی است؟ و هو فیه لعلیٍ علیه السلام حتّی یدخل الجنة جمیعاً، تا اینکه همه انشاء الله وارد جنت شویم.

آیت‌الله فاضل لنکرانی با اشاره به این‌که تأکید به مسأله زیارت اربعین و پیاده روی از سوی ائمه اطهار(ع) از باب یک امر شخصی و تنها برای رسیدن به ثواب نبوده و استحباب شخصی نیست، گفت: وقتی کسی به عین تأمل به این روایات نگاه می‌کند ائمه علیهم السلام می‌خواستند این شکوه شیعه و عظمت اهل‌بیت علیهم السلام با محوریت قبر امام حسین(ع) محقق شود.

وی ادامه داد: اینکه در این روایات بیان شده مردها هم بروند و زن‌ها هم بروند، چه بسا از بعضی روایات دیگر استفاده شود کوچک‌ها و بچه‌ها هم بروند، اینها دیگر از دایره‌ تکلیف خارج‌اند، دلیل بر این است که مسأله‌ استحباب زیارت امام حسین یک امر شخصی نیست یک وجهه اجتماعی شیعه است، یک وجهه اجتماعی مربوط به اهل‌بیت علیهم السلام است، اینکه امام حسین را زیارت کنید حبّاً لرسول الله و لفاطمه، برای اینکه این آیه تطهیر و کلمات تامه‌ِ الهی هستند، این در جامعه مشخص باشد، این محوریت مشخص باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم افزود: بحث، بحث استحباب شخصی نیست بلکه مسأله‌ اجتماعی است از این رو هر چه باشکوه‌تر بشود و ترغیب شود، هر چه گروه‌ها، محافل، اشخاص و‌ جمعیت‌ها بروند، این مطلوب ائمه معصومین علیهم السلام است، کسی نگوید چه خبر است یک عده تشویق و ترغیب، یک عده به زیارت می‌روند و برمی‌گردند، نه! امروز ما واقعاً داریم به خوبی می‌بینیم این چند ساله‌ اخیر این راهپیمایی اربعین چه عظمتی برای شیعه و اهل‌بیت علیهم السلام ایجاد کرده است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تأکید بر این‌که جنبه‌ سیاسی بودن زیارت امام حسین(ع) بر جنبه‌ عبادی بودنش غلبه دارد، گفت: ما در روایات داریم و خواندیم ائمه ترغیب می‌کنند بروید زیارت امام حسین، تا سروراً لرسول الله و غیظاً لأعدائنا، باشد. این جنبه‌ سیاسی‌اش هست یعنی کسی که واقعاً به زیارت امام حسین(ع) می‌رود باید با اعداء ایشان که در زمان ما مصادیق زیادی هم دارد، نسبت به آنها باید غیظشان را اعلام کنند، همانطوری که کعبه محور و قطب برای اظهار توحید و نفی شرک است قبر مطهر امام حسین نیز قطب برای پیوند با رسول خدا و همه اهل‌بیت و ائمه معصومین، و اظهار بغض، کینه، دشمنی با دشمنان اهل‌بیت است.

آیت‌الله فاضل لنکرانی با تأکید بر این‌که امروز ایران اسلامی به لطف خدا و برکت اهل بیت(ع) دارای عزت و عظمت است، تصریح کرد: وقتی رییس جمهور روسیه  اینطور خاضعانه خدمت رهبر معظم انقلاب می‌آید تمام این‌ها به برکت اهل‌بیت علیهم السلام است، تمام اینها در پرتو این است که ما یک امری را معتقدیم به نام ولایت فقیه، آن امر را از خود این روایات گرفتیم و می‌گوییم خود ائمه فرمودند در زمان غیبت محور باید ولی فقیه باشد./927/پ201/ج