شب فرهنگی «میراث علوی» در کلیسای برلین
به گزارش خبرگزاری رسا، همزمان با ایام مبارک عید غدیر خم و در آستانه روز مباهله پیامبر اسلام(ص) با مسیحیان نجران در ۲۴ ذی حجه سال دهم هجرت، شب گذشته، سوم مهرماه، از ساعت ۱۸ تا ۲۱ به وقت محلی برنامه‌ای فرهنگی با هدف ایجاد ارتباط بین ادیان تحت عنوان «شب فرهنگی میراث علوی» در برلین برگزار شد.
طی این برنامه که در کلیسای پاسیون منطقه نئوکلن، محل تجمع و اسکان جمعیتهای مسلمان مقیم این شهر برگزار شد، گروه‌های متنوعی از جامعه مسلمانان و شیعیان مقیم آلمان همچنین شخصیتهای علمی و دانشگاهی، چندین هنرمند و روزنامه‌نگار و نیز نمایندگانی از جماعت‌های طریقتی صوفیان علوی و بکتاشی مشارکت کردند.
در ابتدای برنامه سید علی موجانی، رایزن فرهنگی ایران در آلمان، با قرائت سوره کوثر و اشاره به آیه مبارکه مباهله(۶۱ آل عمران) «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ: پس هر كه در اين [باره] پس از دانشى كه تو را [حاصل] آمده با تو محاجه كند بگو بياييد پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خويشان نزديك و شما خويشان نزديك خود را فرا خوانيم سپس مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم»، به تشریح دلایل و انگیزههای لازم برای معرفی میراث غنی اسلامی ایران با محوریت تأثیر عمیق تشیع بر فرهنگ و باورهای عمومی ایرانیان مسلمان پرداخت.
وی در ابتدای سخن خود با بیان این نکته که « ۱۴۲۸ سال پیش در چنین ایامی پیامبر بزرگوار اسلام(ص) به دو اقدام مهم و تأثیرگذار مبادرت کرد و از این جهت این هفته برای ما دارای معنایی خاص است»، اظهار کرد: آن حضرت(ص) در واقع طی این تاریخ، مبدع نخستین گفت‌وگوی میان ادیان با مسیحیان شدند و از این جهت ما برای برنامه خود که یک تعامل بین فرهنگی و دینی است کلیسای شما را برگزیده‌ایم. حضرت ختمی مرتبت محمد بن عبدالله(ص) با «اهل البیت» نشان دادند که مسیر تعامل و تبادل با ادیان ابراهیمی مفتوح است و از آن زمان تاکنون دامنه مناسبات میان اسلام و مسیحیت به صورت مستمر و پیوسته ادامه یافته است. لذا از این جهت ما خرسند هستیم که در آستانه این روز، در یکی از اماکن مذهبی جامعه مسیحی آلمان حضور داریم تا هم آن خاطره را تجدید کنیم و هم یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان که اختصاص به چگونگی امتداد امر راهبری جامعه اسلامی دارد، گرامی بداریم».
به گزارش ایکنا، رایزن فرهنگی ایران در آلمان در ادامه این بیان به اختصار موضوع غدیر را نیز مورد اشاره قرار دادند. به باور وی «غدیر امتداد مسوولیتپذیری رهبران جامعه در قبال آینده اجتماعی یکایک شهروندان است و از این جهت بود که پیامبر اسلام(ص) در پایان حج خود امیرالمومنین علی(ع) را که اولین مسلمانی بود که به اسلام ایمان آورده بود، به جانشینی برگزید. سپس در تمام ۱۴۳۰ و اندی سال پس از این رویداد، این نقطه عطف برای بخشهای مهمی از اجتماعات مسلمانان به عنوان یک پیام و سنت مورد یادآوری قرار داده می‌شود.
موجانی در ادامه بیان کرد: شاید بی‌جهت نبود در بین رهبران نخستین اسلامی، همین جانشین، حضرت علی بن ابیطالب(ع) کسی باشد که با تنظیم یکی از کهن‌ترین اسناد تاریخی اسلام، مشی پیامبر خود را در تعامل و گفت‌وگو با سایر ادیان به‌ویژه مسیحیان تثبیت کند. امروز در این نشست شما شاهد رونمایی متن و محتوای این سند مهم اسلامی به زبان آلمانی خواهید بود. سندی که قدیمیترین کتابت آن به قرن دهم میلادی بازمی‌گردد. این سند معاهده‌ای است که حضرت علی(ع) با مسیحیان امضا و براساس آن تکالیف و مسوولیتهای یک حاکم اسلامی را به صورت رسمی و مدون تبیین کرد. لذا برای ما شیعیان مسلمان بسیار مایه شعف است که همزمان با چنین برنامه‌ای و در یکی از کلیساهای برلین ترجمه آلمانی سند در اختیار حاضرین قرار می‌گیرد تا نشان دهد که باور عمیق بخش اعظم مسلمانان به گفت‌وگو و تعامل و ارتباط با جامعه مسیحیان، ریشه‌ای به اندازه تاریخ تولد اسلام دارد.
دکلمه شعر گوته درباره حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س)
پس از سخنرانی رایزن فرهنگی، قطعه شعر جاویدان گفت‌وگوی میان حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) که از سوی شاعر بزرگ قرن هفدهم آلمان، گوته، سروده شده است به صورت دکلمه اجرا شد. گوته در این سروده دیالوگی میان دو تن از عزیزترین نزدیکان به پیامبر اسلام(ص) را به زبانی فاخر توصیف میکند. براساس این سروده گفت‌وگو میان این دو شخصیت در ادامه آن چیزی است که پیامبر اسلام(ص) بدان توجه می‌دهد: حضرت علی(ع) شخصیتی است که «با حرکت رهبری زودرس خود چشمههای برادر[دیگر] را با خود میبرد» و حضرت فاطمه(س) در «آن پایین در اعماق دره زیر پایش است که گل میروید و چمن‌زار از نفسش زنده می‌شود».
یوهان ولفگانگ فون گوته در این شاهکار خود میکوشد نگاهی متمایز را نسبت به اسلام، پیامبر(ص) و خاندانش(ع) ارائه کند. او در این نغمهسرایی بیان کند پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) رود بزرگی است که نهرهای متعددی از او جاری می‌شود و این انهار در سراسر قلمروی جغرافیا پخش شده و با سیراب‌کردن زمین سرانجام در رودخانه‌ای بزرگ به هم اتصال پیدا میکند. شاخه اصلی این نهر عظیم در نگاه گوته از اشاره به دو وجود مقدس و مبارک، نخست حضرت علی(ع) است که سایر برادران و یا نهرهای منشعب را به خود پیوند می‌دهد و سپس آن‌ها را در دامان حضرت فاطمه(س) قرار می‌دهد تا گل‌ها شکفته شوند.
پس از قرائت اثر جاودانه پدر ادبیات معاصر آلمان، محمد عامر از مرکز «التراث اسلامی» آلمان به ایراد سخنانی در رابطه با تاریخ حیات حضرت علی(ع) و منزلت و جایگاه ایشان نزد مسیحیان پرداخت و عباراتی سودمند را در تشریح شرایط و ویژگیهای دنیای تشیع به ویژه با نگاه عمیق به مهرورزی نسبت به خاندان پیامبر(ص) ابراز داشت.
محمد عامر تأکید کرد: «امیدوارم امشب بتوانیم درک درستی را میان مردم ایجاد کنیم، چرا که بیشترین مشکلات مردم به دلیل عدم شناخت و ارتباط است. در کنار سایر ادیان ابراهیمی، پیامبر(ص) و ائمه دوازده‌گانه ما برای ما محترم هستند. امروز که برداشت‌های متفاوتی از اسلام به مانند برداشت غلط سلفیان یا گروه‌های تروریستی می‌شود، اتکای ما شیعیان به واژگان ائمه شیعه در نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و ... است».
در نگاه این اندیشمند مصری مقیم آلمان، فهم اینکه ما چگونه با اعتقادات دیگران برخورد می‌کنیم با مطالعه حیات حضرت علی بن ابیطالب(ع) بسیار آسان می‌شود. «در نگاه آن حضرت(ع) همه برابر و عضو یک خانواده هستند و اگر مشکلی ایجاد شود همه باید بار مسوولیت حل آن را بر دوش کشند و این خود مهم‌ترین پیام همگرایی است. شاید از این جهت است که در تشیع تعصب حاکم نیست و پذیرش قوانین کشور میزبان چنانچه در سند معاهده حضرت علی(ع) با مسیحیان قید شده یک سیره برگرفته از رفتار ائمه(ع) است».
نماینده مرکز التراث اشاره کرد که نامه حضرت امیر(ع) به مالک اشتر برای حکومت مصر، خود مثال مهمی از اسناد حقوق بشر اسلامی است و باید امروز در سازمان ملل به عنوان یک سند مهم مورد توجه قرار گیرد. بی‌جهت نیست که کوفی عنان، دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد به این پیام اشاره داشته و به آن جمله امام علی(ع) استناد میکند که «ای مالک انسان‌ها یا با هم خواهر و برادر هستند و یا در خلقت خود یکسان و همگان مانند تو آفریده خداوند». جرداق نیز در اثر ۵ جلدی خود آن حضرت را «صدای عدالت انسانی» دانسته است. در نگاه جبران خلیل چبران هم آن وجود مقدس به مصداق «شهیدی بزرگ در عالم بشریت» معرفی شده است. متأسفانه اعراب عصر حیات آن امام(ع) ارزش وی را ندانستند و مردمان فارسی‌زبان مفتخر شدند که ارزش‌های او را مورد ترویج قرار دهند. گوته نیز در دیوان شرقی خود برای یک نویسنده غربی توصیف زیبایی ارائه می‌دهد: «علی(ع) حبیب واقعی خداوند بود که تنها برای شیعیان شناخته شد».
محمد عامر با اشاره به برگزاری این برنامه در کلیسا در آستانه با روز مباهله، ضمن ستودن این ابتکار گفت: «امروز ما در این مکان نغماتی را می‌شنویم که برای ما لذت‌بخش است همچنانکه وقتی یک راهب مسیحی صحیفه سجادیه را به لاتین ترجمه و در کلیسای واتیکان آن را به عنوان یک موعظه مذهبی قرائت کرد».
برنامه بزرگداشت عید غدیر و روز مباهله سرانجام با اجرای قطعاتی در وصف مولای متقیان علی(ع) از سوی گروه موسیقی شالو استان بوشهر اعزامی اداره کل فرهنگی ایرانیان خارج از کشور سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه یافت. آثار ارائه‌شده در این برنامه با نعت پیامبر اسلام(ص) و تکریم حضرت امیر(ع) آغاز شد و سپس به عرضه جنبه‌های متنوع موسیقی نواحی سنتی ایران در استان بوشهر که با توضیحات سرپرست گروه استاد مقاتلی همراه بود، ادامه یافت. اجرای مراسم سوگواری حسینی در شکل بوشهری آن و نواختن سنج و دمام و بوق در آستانه ورود به ایام محرم حسینی که پایان بخش برنامه گروه اعزامی «شالو» نیز بود هم بر لطافت و ظرافت معنایی این نشست افزود./982/ب101/د