حیث التفاتی با مبانی فلسفه علم در اسلام ناسازگار است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام رضایی، استاد فلسفه مجمع عالی حکمت، پنجشنبه در نشست علمی بررسی حیث التفاتی و نقش آن در نگرش به نفس که در مجمع عالی حکمت قم برگزار شد، اظهار داشت: حیث التفاتی مهمترین رکن پدیدار شناسی است و نه تنها در حوزه علوم انسانی و معرفتی بلکه در حوزه فلسفه علوم طبیعی هم تأثیر گذاری جدی دارد.

وی با بیان این که در جهان اسلام و ایران و به ویژه در حوزه علمیه کار چندانی در باره حیث التفاتی صورت نگرفته است، خاطرنشان کرد: با توجه به نادر بودن موضوع هنوز تعریف درستی از حیث التفاتی صورت نگرفته است و ما به دنبال چیستی حیث التفاتی و پیدا کردن معادل هایی در زبان فارسی برای آن هستیم.

حجت الاسلام رضایی با بیان این که حیث التفاتی را به گونه های مختلف ترجمه کرده اند ولی معادل مناسبی در زبان فارسی هنوز پیدا نشده است، گفت: حیث التفاتی خاصیت ذهن است که در مواجهه با موضوعات وجودی یا عدمی در جهان خارج حاصل می شود و از آن به جهت دهی ذهن و یا دربارگی تعبیر می شود.

وی افزود: معرفت دارای اضافه و ذات الاضافه است و با توجه به ذات الاضافه بودن علم، حیث التفاتی می تواند علم حضوری که در فلسفه علم از دیدگاه اسلام به کار رفته است را با مشکل جدی مواجه کند.

استاد فلسفه مجمع عالی حکمت با اشاره به بحث تجارب عرفانی انسان و نسبت آن با حیث التفاتی اظهار داشت: در این بحث ذات گرایی و زمینه گرایی مطرح است و باید دید که آیا حیث التفاتی تأثیری بر ذات گرایی می گذارد یا خیر و یکی از پیامدهای اساسی پدیدار گرایی نوعی شکاکیت و خصوصی سازی معرفتی است.

وی خاطرنشان کرد: مشکلی که حیث التفاتی در فلسفه اسلامی به وجود می آورد این است که بر اساس حیث التفاتی معرفت های ما شخصی می شود و هر کس با شناخت خود می تواند در عالم خارج قضاوت  کند که از نظر فلسفه اسلامی نادرست است.

حجت الاسلام رضایی افزود: این که دو نفر با وجود شرایط یکسان در حادثه ای دو جور قضاوت می کنند به دلیل شخصی بودن حیث التفاتی است که می گوید معرفت شناسی در هر فرد به صورت شخصی است و معرفت هر کس برای خودش حجت است./843/پ202/ب1