ظرفیت های جمهوری اسلامی ایران در تکوین تمدن نوین اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست هم اندیشی «الزامات تکوین تمدنی جمهوری اسلامی ایران» به مناسبت دومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی عصر چهارشنبه (چهارم اسفند) در سالن کنفرانس های مرکز همایش های غدیر قم برگزار شد.

حجت الاسلام احمد رهدار در این نشست ضمن تأکید بر الزامات مناسبات با جهان اسلام در تکوین تمدنی جمهوری اسلامی ایران عنوان داشت: ابتدا باید گفت مسأله این است که اگر بخواهیم تمدن اسلامی شکل بگیرد جمهوری اسلامی چه نوعی میراثی را می تواند در اختیار جهان اسلام قرار بدهد و چه میراثی را می تواند برای همین منظور از جهان اسلام بگیرد؟.

مدیر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه افزود: ما بیشتر در حوزه نخست صحبت می کنیم و به همین جهت می گوییم آن چیزی هایی که بالفعل در اختیار جمهوری اسلامی ایران هست و ملت های دیگر کمتر به آن دست پیدا کرده اند، چند مورد است که از این میان می توان به ساختار سیاسی مستقل اسلامی جمهوری اسلامی اشاره کرد.

وی با بیان اینکه هیچ یک از کشورهای اسلامی بویژه بعد از فروپاشی دستگاه خلافت یک ساختار سیاسی مستقل از غرب نداشته اند، ابراز داشت: ساختار سیاسی و حاکمیتی آنها یا از جنس ساختارهای از کار افتاده است مثل نظریه های خلافت و حکومت که امروز جایی ندارد هرچند در جهان سنت تلاش های ناکارآمدی برای احیای آن شکل می گیرد و یا از جنس ساختارهای ناکارآمد همچون عمارت که در گوشه و کنار جهان اسلام مثل امرای حاشیه خلیج فارس  دیده می شود ولی شکل رایج ساختار سیاسی وارداتی غربی است که از جمله آن تفکیک قوا است.

حجت الاسلام رهدار با طرح سؤالی مبنی بر اینکه ساختار سیاسی مستقل تا چه اندازه می تواند به تکوین و بسط تمدن اسلامی کمک کند، خاطرنشان کرد: آیا می توانیم این ساختار برگرفته از غرب را بر دوش آن تمدن اسلامی سوار کنیم؟ که باید گفت این مسأله امکان ندارد و البته تجربه این ساختار باید به گفت‌وگوی جمعی جهان اسلامی گذاشته شود و با تبین حداکثری، این ظرفیت می تواند برای تمدن اسلامی کارگشای جدی باشد.

وی با اشاره به ظرفیت دوم جمهوری اسلامی ایران یعنی مقاومت ابراز داشت: البته این ظرفیت و این خصوصیت انحصاری نیست ولی مصداق بارز و تام آن در جهان اسلام ایران است که هویت خود را ناشی از مقاومت می داند، همچنانکه هیچ یک از کشورهای اسلامی تجربه مقاومت ایران در برابر غرب را به این صورت نداشته است و در گوشه و کنار جهان اسلام نیز اگر موردی دیده می شود برگرفته از انقلاب اسلامی ایران یا نقطه های ضعیف تری از مقاومت است.

مدیر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه با اشاره به تجربه استقلال به عنوان ظرفیت سوم جمهوری اسلامی ایران ابراز داشت: در کشور ما نه گقتن به همه جریاناتی که می خواستند هویت تمدنی ما را بگیرند شکل گرفت و تجربه دیگری که در جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت که انحصاری نیست ولی مصداق اعلای تجارب موجود در جهان اسلام است ظرفیت عقل فلسفی حوزه تمدنی ایران است.

وی ادامه داد: در جهان اسلام تفکر عقلانی عمدتا در حوزه تمدنی ایرانی است و ما تنها چند فیلسوف غیرایرانی داریم که عرب زبان هستند و بقیه علوم عقلی کلا میراث ایرانی هااست که فارابی، دشتکی، ملاصدرا و در دوران معاصر علامه طباطبایی از جمله آنها بودند و به مرور زمان و در یک بستر تاریخی گفت‌وگوهایی با جهان غیر ایرانی ایجاد شد.

حجت الاسلام رهدار تصریح کرد: اهمیت این مسأله تا آن جا است که در کل دانشگاه های جنوب شرف آسیا کرسی فلسفی دیده نمی شود و البته این مسأله که ظرفیت های عقلی و فلسفی در تمدن سازی به چه اندازه می تواند کمک کند بر کسی پوشیده نیست، هرچند باید توجه داشت که عقل انتزاعی حاکم بر مدیریت جهان اسلام که عاریتی است، برای مسأله تمدن اسلامی یک سم به حساب می آید.

وی با اشاره به یکی دیگر از تجربه های ایران در جهت کمک به تمدن نوین اسلامی خاطرنشان کرد: مورد آخر تجربه حکومت اسلامی است که نمونه ممتاز تجارب موجود در جهان اسلام است؛ شما می بینید پاکستان و الجزایر که جمهوری اسلامی دارند، تمدن غرب نه با جمهوریت و نه با اسلامیت آنها هیچگاه احساس تعارض نکرده است و کشورهای اسلامی دیگر نیز یا تصریح به سکولار بودن حکومت کرده اند یا عملا سکولار عمل می کنند.

مدیر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه در پایان خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی که تجربه ای چهل ساله دارد و معتقد است این انقلاب ناشی از اندیشه اسلامی است، ظرفیت و میراث خوبی برای تمدن سازی نوین اسلامی که البته قابل چانه زنی و گفت‌وگو در جهان اسلام است، به شمار می رود./1330/پ202/ی