توحید اصلی ترین شاخص تمدنی قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدعلی میرزایی، رییس پژوهشکده مطالعات منطقه ای المصطفی، امروز در نشست علمی قرآن و تمدن که در پژوهشگاه فرهنگ و قرآن برگزار شد، با اشاره به سه محور مرجعیت قرآنی، تمدن و الاهیاتی بودن تمدن اظهار داشت: ما به عنوان گام اول ناگزیر هستیم به سمت ارائه چارچوبی انسانی از تمدن برویم.

نگاه برخی به قرآن برای مشروعیت بخشی به تمدن موجود است

وی با بیان این که موضوع تمدن در قرآن ساختار مشخصی ندارد، گفت: ما برای مشروعیت بخشی به ساختارهای بشری که خودمان طراحی کرده ایم از قرآن استعانت می کنیم و به نوعی برای قرآن تعیین تکلیف می کنیم.

حجت الاسلام میرزایی با بیان اینکه بیش از 30 تعریف از تمدن ارائه شده است، اظهار داشت: هنوز این مفاهیم شکل روشنی پیدا نکرده است تا ما بتوانیم نگاه قرآن را در این رابطه مطرح کنیم.

قرآن الهی بودن را در تمدن ملاک می داند

وی اظهارداشت: نگاه قرآن به تمدن به بحث الهی بودن و گرایش های خاص الهی هر تمدن است؛ زیرا انسان ذاتا تمدنی است و انسانی بدون نقش تمدن سازانه پیدا نمی شود بلکه ذاتا تمدن ساز آفریده شده ولی تمدن نوع فاسد و مصلح دارد و نوعی از تمدن مورد تأیید اسلام است که مصلح و الهی است.

موسس مرکز توسعه تمدنی اسلامی در لبنان افزود: باید به جای طرح مباحث گسترده ببینیم که الهی بودن تمدن کجا به خطر می افتد و کجا تأمین می شود وما با چه نوع زیستن متمدنانه ای می توانیم در مسیر الهی حرکت کنیم.

از نگاه قرآن یک روستا هم می تواند تمدن داشته باشد

وی با بیان این که مفهوم فرا جغرافیایی بودن تمدن را در جایی ندیده ام، ابراز داشت: تمدن ارتباط به سعه و ضیغ جغرافیایی ندارد و می شود که در شهری کوچک تمدن به وجود بیاید و به نظر می رسد با این نگاه قریه به معنای شهر در قرآن ملاک تمدن و عدم تمدن نیست و می شود در یک روستای صد خانواری هم تمدن وجود داشته باشد.

حجت الاسلام میرزایی افزود: امروز ما می توانیم ادعا کنیم که پارادایم های قوم گرایی مانند عربیسم، ترکیسم، فارسیسم و دیگر اقوام با نگاه مرجعیت قرآنی تمدنی نیستند بلکه بدوی هستند زیرا در قرآن فرانژادی بودن از مفاهیم اولیه تمدنی است که در قالب تقوا و امت مطرح است.

توحید؛ کلان شاخص تمدنی قرآن است

وی کلان شاخص تمدنی قرآن را توحید دانست و گفت: توحید عامل انسجام بخش آفاقی و انفسی است و مقوله مهدویت و حاکمیت زمین مقوله ای فرا تمدنی است در نتیجه تمدن ارزش ذاتی ندارد و بستگی به این دارد که به چه سمتی حرکت کند.

رییس پژوهشکده مطالعات منطقه ای المصطفی کلان شاخص بدویت را شرک دانست و ابراز داشت: شرک به معنی چند مدیریتی و چند خدایی است که بر خلاف توحید تمدن سوز است و باعث فساد و گسست جوامع می شود.

وی در رابطه با مرجعیت قرآن خاطرنشان کرد: قران مشروعیت دهنده به نقش سنت و سیره پیامبران(ص) برای تشکیل تمدن است.

حجت الاسلام میرزایی با بیان این که در قرآن آیات زیادی در رابطه با منطق تعاملی تمدن ها بیان شده است، گفت: خصوصیت و شاخص اصلی قرآن یکپارچه بودن و توحید محور بودن کل جهان هستی است؛ در نگاه قرآنی تفکیک آیات از هم می تواند به این شرط خوب باشد که ساختار کلی نگاه قرآنی را داشته باشیم و بعد وارد جزئیات شویم.

کیفیت تمدن در اسلام از مباحث حکمت عملی است

وی با اشاره به سنن قرآنی در رابطه با ابعاد زیستی، روانی و دیگر ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان، افزود: نگاه هستی شناسانه قرآن به انسان و مناسبات انسانی می تواند نگاه ما را نسبت به تمدن عوض کند زیرا قوانین کلی قرآن در ظهور و سقوط تمدن ها در لایه هستی شناسانه قرآن هستند ولی این که ما چه کنیم که تمدن ظهور کند و سقوط نکند در لایه حکمت عملی مطرح می شود.

رییس پژوهشکده مطالعات منطقه ای المصطفی در بحث عقلانیت در تمدن اقتضائات زمان و مکان را بسیار مهم دانست و گفت: نوع مواجهه حکمت عملی با واقعیات عینی عالم هستی هم لایه دیگری از بحث است که فقه مصلحت و فقه توازن را به وجود می آید.

وی افزود: مباحث تمدنی به عنوان خروجی طبیعی جریان دانش و عمل مسلمانان کمتر مورد توجه قرار گرفته و ما با یک گسست و انقطاع علمی در پیگیری مناسبات علوم مواجه هستیم؛ فقه ما که فقه عمل است باید مناسباتش با هستی شناسی تبیین شود و اقتضای مباحث اجتماعی این است که مباحث فقهی به نظریه سازی تبدیل شود.

حجت الاسلام میرزایی ابراز داشت: ما باید بتوانیم با نگاه توحیدی نظام تمدنی فاقد فساد و تبعیض را ایجاد کنیم زیرا نگاه قرآن به تمدن این گونه است و فساد در قرآن به معنی تجزیه و گسست است و این انسجام است که در جوامع سبب تمدن سازی می شود./843/پ201/س