لزوم مطالعه ماجرای سیدالشهداء در قرآن
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از تسنیم، یکی از موضوعات مهمی که در مجموعه روایات ائمه(ع) مورد تأکید قرار گرفته است، تأکید بر زیارت امام حسین(ع) است. در ثواب و اجر این زیارت آنقدر زیاد گفته شده که امام رضا(ع) در اهمیت آن فرمود: کسی که امام حسین(ع) را زیارت کند، خدا را در عرش زیارت کرده است. در همین راستا، برای آگاهی بیش‌تر از «علت چرایی تأکید بر زیارت امام حسین(ع)» «نقش سیدالشهداء(ع) در مهدویت و امر ظهور» و همچنین «مطالعه ماجرای امام حسین(ع) در قرآن» به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین «محمد دغانلو» رفتیم و با وی به گفت‌وگو نشستیم.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:
به نظر شما چرا اینقدر اهل‌بیت(ع) ما را به زیارت امام حسین(ع) ترغیب و تشویق کردند؟ حتی گفته شده می‌توان برای زیارت امام حسین(ع) پول قرض کرد، اما برای زیارت بیت‌الله الحرام که انجام یک‌بار آن امری واجب است، نمی‌توان پول قرض کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دغانلو: زیارت سیدالشهداء(ع) نسبت به خانه خدا و بقیه زیارتگاه‌ها اصلاً قابل قیاس نیست و فرقش از زمین تا آسمان است. در کتاب کامل الزیارات حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده که می‌فرماید: روزی زمین کعبه گفت: کیست مثل من، حال آن که خانه خداوند متعال بر من بنا شده و مردم از اطراف و اکناف به طرف من می‌آیند و حرم امن الهی قرار داده شده‌ام، خداوند به زمین کعبه خطاب کرد: ساکت باش که فضیلت تو در برابر فضائل زمین کربلای حسین چون قطره‌ای نسبت به اقیانوس است و اگر نبود خاک و تربت کربلا، هرگز تو را فضیلت نداده بودم و اگر کسانی که کربلا ایشان را در بردارد (حضرت سیدالشهداء و اصحابش) نبودند، تو را و آنچه تو هم اکنون به آن فخر می‌کنی نمی‌آفریدم(1). این فضیلت زمین و خاکی است که امام حسین(ع) را در بر گرفته است.
البته گزارشاتی هم داریم که می‌گوید زیارت امام رضا(ع) أفضل از زیارت امام حسین(ع) است، اما این موضوع می‌تواند به این دلیل باشد که زیارت امام رضا(ع) مهر و تأییدی بر شیعه بودن است، چراکه ما فرق‌های مختلفی داریم؛ اعم از کیسانی، اسماعلیه، زیدیه و ...، این بدین معناست که اگر کسی امام رضا(ع) را قبول کرد، یعنی تا امام زمان(عج) همه را قبول کرده است، پس می‌توان چنین گفت که زیارت امام رضا(ع) از جهت اکمال ایمان و دین فضیلت دارد.
در باب سفارش به زیارت امام حسین(ع) روایات زیادی وجود دارد، حتی داریم که اگر کسی در تمام عمرش به زیارت امام حسین(ع) نرود، اگر بهشتی هم باشد، در بهشت مهمان اهل بهشت است، برداشت بنده اینطور است که دیگر خود آن فرد بهشتی نیست، بلکه پیوسته مهمان دیگران است و خودش مستقلاً در بهشت جایگاهی ندارد؛ یا پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می‌فرماید اگر می‌خواهید مورد آق ما قرار نگیرید، حسین(ع) را زیارت کنید.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشیم، معنایی است که برای خود مفهوم «فضیلت» درنظر می‌گیریم، اگر فضیلت به معنای اکمال دین باشد، خب فضیلت زیارت امام رضا(ع) أفضل است، اما اگر فضیلت را بخواهیم معنای کنیم به عنوان اینکه انسان درس آزادگی، صبر و استقامت بگیرد، یقیناً زیارت اباعبدالله الحسین(ع)، فضیلت بیشتری دارد. تمام اهل‌بیت(ع) طبق کلام خودشان نور واحد هستند، اما خب بی‌جهت نیست که خدا خداوند نام امام حسین(ع) در سمت راست عرش با عنوان «مصباح هدی و سفینه نجات» نوشته است.
به نظر شما به استقبال محرم رفتن و یا روزشماری آن بدعت محسوب می‌شود یا خیر؟
حجت‌الاسلام والمسلمین دغانلو: اگر واقعاً استقبال از محرم کار ناشایستی باشد پس اول باید به خداوند و ملائکه و انبیا الهی و رسول اکرم ایراد گرفت چون هنوز امام حسین(ع) به دنیا نیامده بود و کربلا نیز اتفاق نیافتاده بود، اما همه انبیاء به تصریح تاریخ و روایات از آدم تا خاتم برای شهید کربلا گریستند. پذیرش توبه حضرت آدم(ع) به واسطه گریه برسیدالشهداء(ع) و اجابت زکریا به واسطه این گریه و جاری شدن اشک نوح و موسی و عیسی و یعقوب و شخص رسول اکرم(ص) و امیرالمومنین(ع) همه قبل از ولادت امام حسین(ع) بوده است و حتی ملائکه نیز در این ماتم عظیم گریستند، لذا شاید بتوان اینطور گفت که این نوعی استقبال از جریان کربلا است.
قیام امام حسین(ع) در راستای برپایی امر ظهور
بیتردید اساسیترین مسئلۀ زندگی ما انسان‌ها «مهدویت و امر ظهور» است و همگی معتقدیم که حضرات معصومین(ع) هر کدام در دوران خود بر اساس برنامه‌ای الهی در تحقق امر ظهور نقش ویژهای را ایفا کردند که با بررسی مسأله «مهدویت» از منظر هر کدام از ائمه(ع) می‌توانیم به نقش آنان در تحقق این امر بیش از پیش پی ببریم. به نظر شما چطور می‌شود نقش امام حسین(ع) در راستای ظهور دید؟
حجت‌الاسلام والمسلمین دغانلو: بله، به نکته مهمی اشاره کردید. ببینید قیام امام حسین(ع) در برابر دشمنان در سال 60 هجری قطعاً در راستای امر ظهور بوده است، از سوی دیگر معتقدیم که اصلاً به واسطه جاری شدن خون امام حسین(ع) و شهادت ایشان، جریان امامت ائمه معصومین(ع) ادامه پیدا کرد. اگر امروزه دم از ظهور امام زمان می‌زنیم، این را مدیون حرکت و اقدام اباعبدالله الحسین(ع) هستیم. در جریان سقیفه آنقدر ظلم و ستم رخ داده بود که طبق فرمایش نبی مکرم اسلام(ص) نهال اسلام در حال خشک شدن بود و تنها خون امام حسین(ع) بود که می‌توانست به این نهال حیات تازه‌ای بدهد.
همانطور که شما اشاره کردید سیره عملی و گفتاری هر یک از اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در راستای ظهور مولایمان مهدی(عج) بوده است؛ صلح امام حسن(ع)، پررنگ بودن مباحث علمی و در دوران امام باقر و امام صادق(علیهاالسلام)، حرکت امام رضا(ع) به سمت ایران و ... همگی را باید در فضای مهدویت مورد مطالعه و بررسی قرار داد و این موضوعی است که متأستفانه کمتر به آن پرداخته شده است.
بسیاری در طول تاریخ بودند که به صورت‌های مختلف می‌خواستند ریشه و زیربنای اسلام را نابود کنند، اما خدا نگذاشته است. داریم که روزی معاویه ملعون وقتی نام پیامبر اکرم(ص) توسط موذن گفته شد، ناگهان شروع کرد به فحاشی؛ آن هم به پیامبر و مادر و پدر ایشان، او حتی پیامبر(ص) را با عنوان یتیم عبدالله خطاب می‌کرد، در چنین شرایطی امام حسین(ع) شهادت خود و اهل بیت خویش را به جان خرید تا آن ظالمان و نسل‌های بعدشان نتوانند به این رفتارهای جاهلانه خود ادامه دهند، در یک جمله می‌توان گفت امام حسین(ع) با قبول شهادت خود و خاندانشان، عالم بشریت را نجات داد و ما امروزه حیاتمان را مدیون ایشان هستیم «بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة»، ایشان تاریکی و جهالت را کنار زدند و نور و امید را به ارمغان آوردند.
امام حسین(ع) را باید از قرآن، معرفی کرد
معتقدیم که قرآن و عترت دو ثقل جداناپذیر هستند، از طرفی در گزارشات و روایات داریم که سر مبارک امام حسین(ع) بر روی نیزه‌ها نیز قرآن تلاوت کرده است، به نظر شما آیا در خود قرآن می‌شود ماجرای امام حسین (ع) را تصویر کرد؟
حجت‌الاسلام والمسلمین دغانلو: بله، به نکتۀ مهم و ارزشمندی اشاره کردید و از شما نیز ممنونم که به این موضوع توجه کرده‌اید. خداوند خود در آیۀ 89 سورۀ مبارکۀ تحل می‌فرماید ﴿وَ نَزَّلْنا عَلَیْكَ الْكِتابَ تِبْیاناً لِكُلِّ شَیْءٍ﴾، خدا که نعوذبالله دروغ نمی‌گوید، پس ماجرای تمام اهل‌بیت(ع) در آن بیان شده است، دقیق‌ترین منظر، منظر قرآن کریم است، ما باید بر اساس قرآن به ماجراهای اهل‌بیت(ع) بپردازیم، سال‌های سال است که از شهادت مولایمان امام حسین(ع) می‌گذرد، اما هنوز آنطور که باید و شاید با ورود به قرآن ماجرای امام حسین(ع) را استخراج نکردیم، چرا تاکنون نیامدیم جریان عاشورای حسینی را در دلِ قرآن بیابیم و در این زمینه تولیداتی داشته باشیم؟ اصلاً صحیح آن این است که امام حسین(ع) را از قرآن به دیگران معرفی کنیم.
یکی از موضوعاتی که در روایات حضرات معصومین(ع) به آن تأکید شده، مسألۀ آشنایی انبیا و رسولان (علیهم‌السلام) با ماجرای شهادت امام حسین(ع) است. به نظر شما چرا خداوند این بزرگواران را با ماجرای امام حسین(ع) آشنا کرده است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین دغانلو:می‌توان دلایل مختلفی برای این موضوع برشمرد، یکی از دلایل این است که وقتی خدا برای بندگانش خیرش بخواهد ـ طبق حدیث امام صادق (ع) ـ حب امام حسین(ع) و شوق به زیارت ایشان را در قلب او قرار می‌دهد. حال که خدا برای عموم بندگانش چنین درنظر گرفته، آیا انبیاء و رسولان(ع) که از خوبان عالم به شمار می‌روند، این کار را نمی‌کند؟ واقعاً زیباست، خدا نیز برای آن بزرگواران برنامه داشته و همانگونه که شما گفتید، به شکل‌ها و بهتر بگویم به بهانه‌های مختلف آنان را به سرزمین کربلا برده است.
خداوند در آیۀ 36 سورۀ مبارکۀ نور می‌فرماید: ﴿فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ﴾، در احادیث گفته شده منظور از «بیوت» اهل‌بیت(ع) هستند و کربلا و بارگاه امام حسین(ع) یکی از مصادیق این «بیوت» است. انسان‌ها با قرار گرفتن در این خانه‌ها بعه إذن الهی رشد داده می‌شود، اینکه ما به زیارت اهل بیت(ع) می‌رویم و شاداب بر می‌گردیم، علتش همین رشد و رفعتی است که خودِ خدا در قرآن مطرح می‌کند./۹۶۹//۱۰۳/خ