پایه گذار نهضت عظیم علمی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، یکم رجب سال 57 قمری، خانه چهارمین سلاله علوی و فاطمی در مدینه حضرت علی بن الحسین(ع)، منور به نور کودکی شد که او را هم نام جدش محمد گزاردند. در تمام آن روز و شب از صورت و دست های آن امام نوری درخشان ساطع بود. مادر بزگوار ایشان ام عبدالله فاطمه دختر امام حسن مجتبی(ع) بود. بنابراین امام باقر(ع) هم از طریق پدر هم از طریق مادر نسب شریفش به پیامبر(ص) و امیرالمومنین(ع) می رسد.

او را به خاطر شباهت به جدش "شبیه" نام نهادند.(تقویم الشیعه 185)⁽¹⁾ او همان کودکی بود که پیامبر(ص) به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: جابر تو او را خواهی دید؛ سلام مرا به او برسان. نیز رسول خدا(ص) در وصف او فرمود: فرزندم از نسل حسین(ع) علم دین را می شکافد.(بحارالانوار 46/222)⁽²⁾ بدین سبب او را باقرالعلوم نامیدند. چهار ساله بود که به همراه پدر راهی دیار کربلا شد و همه وقایع کربلا و اسیری در کوفه و شام را در ذهنش ثبت نمود. بعد از واقعه دلخراش کربلا، سی و پنج سال به همراه پدرش علی بن الحسین(ع) زندگی کرد. خلفای زمان ایشان به استثنای عمربن عبدالعزیز، همگی در ستمگری و استبداد تفاوتی از نیاکان خویش نداشتند.

پایه گذار نهضت عظیم علمی

پیشوای پنجم در مدت امامت خویش، و در همان شرایط نامساعد، بنای دانشگاه بزرگ اسلامی را پی ریزی کرد و البته پس از ایشان فرزندش امام صادق(ع) آن را تکمیل نمود. شیعه همواره رشد و اعتلای خودش را مدیون خدمات امام باقر و صادق(ع) می داند. تکاپوی عباسیان برای رسیدن به حکومت و تلاش امویان برای ماندن در راس قدرت، زمینه را فراهم آورده بود که امام باقر(ع) بتواند، معارف ناب فقهی ، تفسیری، کلامی حدیثی و... اسلام ناب را به شاگردانی که بعدها در ردیف اصحاب اجماع شیعه قرار گرفتند؛ تدریس نماید. به عنوان نمونه محمد بن مسلم آن صحابی بزرگ بیش از سی هزار حدیث از این امام بزرگوار نقل کرده است.

خصوصیات امام

شیخ مفید می نویسد: امام باقر(ع) در علم، زهد و بزرگواری بر همگان برتری داشت. مقام علمی ایشان مورد تصدیق دوست و دشمن بود. در علم دین و آثار و سنت و علم قرآن و سیره اسلام و... به قدری روایات و احادیث از ایشان به یادگار مانده که از هیچ یک از فرزندان امام حسن و حسین(ع)، به جا نمانده بود. (ارشاد2/ 157)⁽³⁾

سرانجام آن امام بزرگوار در هفتم ذی الحجه سال 114 هجری به شهادت رسید. /841/پ۲۰۰/س

مهدی عباسی

پی نوشت:

(1). نیشابوری، عبدالحسین، تقویم الشیعه، قم دلیل ما، 1390 ش. چاپ 11

(2)مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار( ط- بيروت)، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت‏، 1403 ق‏، چاپ دوم‏

(3) مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، كنگره شيخ مفيد، 1413 ق‏، چاپ اول‏