تحلیلی بر نگاه وهابیت به پدیده‌های اجتماعی در عربستان
به گزارش خبرگزاری رسا، وهابیت حاکم بر عربستان در هشت دهه گذشته(البته اتحاد آل شیخ با آل سعود از سال ۱۷۴۴ آغاز شده است، اما به صورت رسمی و به اصطلاح دولتی از سال ۱۹۲۵ است.) با شراکت در قدرت به نوعی زمینه را برای فراگیر شدن آموزه‌ها و دیدگاه های خود فراهم کرده است.
بررسی این مسأله می‌تواند در ترسیم آینده پیش روی اتحادِ نهاد دینی و سیاسی در عربستان با توجه به اصلاحات اخیر محمد بن سلمان ولیعهد عربستان بسیار راهگشا باشد. در این مطلب صرفا به برخی از مهم‌ترین و عجیب ترین فتواهای مفتی‌های وهابی می‌پردازیم تا نوع نگاه این فرقه مذهبی به جامعه مشخص شود.
طی چند دهه اخیر زنان در جامعه عربستان به دلیل حاکم بودن فرامین علمای وهابیت با موانع و چالش‌های زیادی روبرو بوده‌اند. بر این اساس، زنان سعودی به تنهایی حق شکایت به دادگاه را نداشته و دادگاه تا زمانی که زنان دارای مجوزی از قیم یا سرپرست خود نداشته باشند به مشکلات آن ها رسیدگی نخواهد کرد. علاوه براین در عربستان اشتغال زنان به هرکاری جز آموزش و پرستاری ممنوع است. علمای وهابی گماردن زن به هرکاری را که سبب همکاری و ارتباط با مردان نامحرم می‌شود، حرام اعلام کرده‌اند. علمای وهابی همچنین سفر زنان را بدون همراهی مردی از محارمش ممنوع می‌دانند. در عربستان این قانون به دقت اجرا می‌شود و به زنانی که محرمی به همراه ندارند، اجازه بیرون رفتن از خانه داده نمی‌شود
برداشت علمای وهابی در عربستان از حجاب اسلامی پوشاندن تمام بدن از جمله چهره و دست‌ها است. نیروهای شورای امر به معروف و نهی از منکر موسوم به پلیس دینی عربستان همواره بر این نوع پوشش زنان پافشاری داشته و زنانی را که چهره خود را در دیده مردم نمایان کند به زندان و تازیانه محکوم کرده‌اند. تا پایان سال 2004 میلادی زنان عربستان شناسنامه مستقل نداشتند و تنها نامشان در شناسنامه پدر آورده می‌شد. از این سال به بعد آنان دارای شناسنامه مستقل شدند و برخی علمای عربستان مانند عبدالعزیز آل الشیخ با پافشاری بر حرام بودن گشودن چهره زنان مخالفت خود را با عکس دار کردن شناسنامه‌های زنان اعلام کرد. مفتی‌های وهابی ورزش برای زنان را در ملاء عام حرام می‌دانند و تا قبل از برگزاری المپیک 2012 لندن، عربستان هیچ ورزشکار زنی را به المپیک اعزام نکرده بود.
برخی فتواهای عجیب مفتیان وهابی
-ممنوعیت رانندگی برای زنان: علمای وهابی رانندگی برای زنان را حرام می‌دانند. در این ارتباط شیخ اللحیدان یک مبلّغ وهابی سعودی ادعا کرده که 33 درصد از زنانی که در کشورهای عربی اقدام به رانندگی می‌کنند، دچار حادثه می شوند، در حالی که این رقم برای مردان فقط 9 درصد است. وی همچنین مدعی شد دلالت‌های قرآن و سنت و قواعد فقهی نشان دهنده ممنوعیت مطلق رانندگی زنان است!
-حرام بودن کولر: یکی از سلفی‌های وهابی که بر روی صفحه تویتر، خود را «علامه ابوالبراء» می‌خواند، با صدور فتوایی اعلام کرده که روشن کردن کولر برای زن، در غیاب شوهر حرام است. این مفتی سعودی در توجیه این فتوا ادعا کرد اقدام زن در روشن کردن کولر در غیاب شوهر، مسأله‌ای بسیار خطرناک است و می‌تواند به رواج فحشا در جامعه بینجامد.
- خوردن گوشت زن: عبدالعزیز آل شیخ مفتی اعظم عربستان در فتوایی اعلام کرد که اگر مَرد تا حد مرگ دچار گرسنه شود و چیزی برای خوردن پیدا نکند می‌تواند از گوشت بدن زن خود بخورد!
-توهین به زنان: برخی از مفتی‌ها و شیوخ سعودی اعلام کردند که زنان از دسته پستانداران هستند و همانند بز و شتر از حقوقی بهره‌مندند.
فتوای عجیب: یک مبلغ سعودی پس از تفسیر برخی شکلک‌های مورد استفاده در نرم افزار واتسپ، استفاده از آنها را حرام اعلام کرد. طبق گزارش روزنامه انگلیسی «دیلی میل»، یک مبلغ سعودی به نام وجدی گفته است استفاده از شکلک‌های فرشته یا شیطان در شرع جایز نیست، زیرا فرشته‌ها، شکل و حالت فیزیکی ندارند و ما نمی‌دانیم شیطان چه شکلی است پس نمی‌توانیم تصویری از شکل آنها ارائه دهیم.
-شادی پس از گل در فوتبال: عبد الله النجدی مفتی وهابی اعلام کرده که هر کسی که در بازی فوتبال گل بزند و سپس بدود تا بقیه او را دنبال و بغل کنند، (همانطور که در آمریکا و فرانسه بازیکنان انجام می‌دهند) باید به صورتش تف انداخت و تنبیه کرد!
-بدعت بودن شستن گوشت: ابن تیمیه نظریه پرداز فرقه وهابیت نیز معتقد است که شستن گوشت بدعت است، چنانکه اصحاب پیامبر رضوان الله علیهم در عهد پیامبر(ص) گوشت را بدون شستن می‌پختند و می‌خوردند!
-تحریم اهدای گل: کمیته دائم علمای ارشد عربستان، اهدای گل را حرام اعلام کرده است. طبق اعلام این هیأت، این فتوا در تحریم گل‌های خبیث به دلیل بوهای تحریک آمیزی که دارند و به سبب اینکه این کار تقلید از غرب ملعون و مسخ هویّت اسلامی ناب شمرده می شود، است.
-زنان و میوه‌ها: طبق اعلام نشریه تایم، یکی از فتوای مفتی‌های وهابی این است که زنان حق دست زدن به دو میوه محبوب و خوش طعم دنیا یعنی خیار و موز را ندارند. این مفتی در ادامه این فتوای مضحک خود آورده بود که در صورتی که زنان تمایل به خوردن این دو نوع میوه دارند، باید از شخص دیگری، برای مثال یک مرد مانند همسر و یا پدر خود کمک بگیرند و از آنان بخواهند این میوه‌ها را بریده و در اختیار آنان قرار دهند.
-حرام اعلام کردن ورزش‌های رزمی: شیخ «علی الحکمی» از چهره‌های سرشناس وهابیت و عضو «کمیته علمای عربستان سعودی»، ورزش‌های رزمی را حرام اعلام کرد. وی با هدف توجیه فتوای جدید خود، گفت: ورزش‌های رزمی مانند کشتی، کاراته، بوکس و غیره به بدن انسان آسیب می‌رساند و با توجه به اینکه آسیب رساندن به بدن حرام است، این ورزش‌ها حرام هستند.
خوابیدن زنان در کنار دیوار: براساس یکی از فتواهای علمای وهابی، خوابیدن زنان در کنار دیوار به دلیل مذکر بودن کلمه دیوار در ادبیات عرب، حرام است. این فتوا در روزنامه الوطن، از سوی یک زن مفتی «منیره القبیسی» صادر شده است.
-استفاده از کمربند ایمنی: طبق اعلام علمای وهابی پوشیدن کمربند ایمنی حرام است! زیرا مانع قضا و قدر می‌شود!
-خوردن گوشت جن: محمد الزغبی مبلغ مصری با صدور فتوایی، خوردن گوشت جن را درصورت دسترسی به آن مجاز دانست.
-حرام اعلام کردن سینما: شیخ «عبدالعزیز آل‌الشیخ»، مفتی معروف وهابیت که به فتوی های جنجالی معروف است، در جدیدترین اظهارات خود در سال 95 اعلام کرد که سینما و کنسرت مخالف با ارزش های اسلامی است و حرام است.
تحلیل فتواها
بررسی تنها چند نمونه از فتواهای صادر شده از سوی علمای وهابی به خوبی این مسأله را اثبات می‌کند که وهابیت با هرگونه نقش آفرینی زنان در جامعه به شدت مخالف است. در واقع طبق اعتقاد این فرقه مذهبی باید نیمی از جمعیت عربستان در پشت دیوارها زندانی باشند و بدون سرپرست حقِ خروج از خانه را ندارند. این مسأله سبب شده است تا زن در جامعه سعودی همواره به عنوان یک بخش فراموش شده در عربستان مطرح شده باشد. علاوه بر این نکته مهم دیگر در فتواهای مفتی‌های سعودی این است که وهابیت با هرگونه ورود مظاهر دنیای مدرن به عربستان به شدت مخالف است و در این مورد نگاهی به شدت متحجرانه دارد.
محدودیت‌های حاکم بر جامعه عربستان سبب شده است تا در این کشور نیروی کار متخحصی تربیت نشود و مردان و زنان سعودی تنها به عنوان مصرف کننده‌هایی هستند که تمام تولیدات و خدمات از سوی کارگران و متخصصان خارجی برای آنها ارائه می شود. مبنای همه این محدودیت‌ها نیز برداشت بسیار سختگیرانه وهابی‌ها از قانون شرع است. محدودیت‌هایی که سبب شده عربستان سعودی در جدول شاخص شکاف جنسیتی (که مجمع جهانی اقتصاد تهیه می‌کند) عملا بدترین کشور دنیا باشد.
حال با این نگاه سختگیرانه وهابیت از جامعه، بن سلمان سلسله‌ای از تغییرات و اصلاحات را در عربستان شروع کرده است که کاملا در تضاد با این فتواها است. اصلاحات و تغییراتی که وهابیت را در یک دوراهی قرارداده است که همانند قبل در خدمت دربار سعودی باشند یا به نوعی در برابر این اصلاحات مقابله کنند./۸۴۷/ب۱۰۲/ف