از مهجوریت منشور روحانیت تا بایسته های نقش آفرینی حوزه در تمدن سازی

در سی و یکمین سالروز صدور منشور روحانیت از سوی امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی، خبرنگار خبرگزاری رسا گفت وگوهایی با علما و اساتید حوزوی در زمینه اهمیت و جایگاه این منشور و لزوم پرداختن و توجه بیشتر حوزویان به این نقشه جامع و مانیفست علمی، سیاسی و اجتماعی انجام داده است که تقدیم خوانندگان خبرگزاری رسا می شود.

آیت الله کعبی عضو هیأت رییسه مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین بازخوانی منشور امام خمینی را سبب تحول، پیشرفت و تحقق مأموریت های تاریخی روحانیت می داند و می گوید: روحانیت بر پایه منشور تاریخی امام می تواند تمدن ساز باشد و در بازسازی تمدن اسلامی، بیداری امت اسلامی، ساخت دولت اسلامی و ترویج معارف اهل بیت نقش بالنده ای ایفا کند.

از نظر آیت الله کعبی تحول در نظام روحانیت و حوزه ها بر پایه منشور روحانیت امری بایسته است؛ البته وی معتقد است روحانیت و حوزه ها مسیر رو به رشد را طی کرده و در حال حاضر برای تحقق منشور تاریخی امام عمل به رهنمودهای رهبری در نظام روحانیت حائز اهمیت است.

آیت الله علیدوست با انتقاد از چگونگی برخورد با منشور روحانیت، می گوید: شخصیت بزرگی همچون حضرت امام یک بیانیه مهم صادر کردند، همان زمان بحث هایی شد، همایش هایی برگزار شد، چند نهاد نیز تعیین شد که عهده دار کار شوند؛ من نمی گویم اینها لازم نیست، در حد معقول خوب است که همایش و تجمعی باشد اما این ابتدایی ترین برخورد با بیانیه و منشور است.

حجت الاسلام والمسلمین نظری شاهرودی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تصریح بر این که منشور روحانیت در حوزه مورد غفلت واقع شده و توجه زیادی از سوی نهادهای حوزوی به آن صورت نگرفته است، می گوید: از مباحث مهمی که امام راحل به آن اشاره کرده اند بحث رعایت شؤون و زی طلبگی است، یعنی طلاب و روحانیان به گونه ای برخورد نکنند که نگاه مردم نسبت به این نهاد مبارک تغییر کند.

رییس دائره المعارف فقه اسلامی در بخش دیگری از این گفت‌وگو روحانیت و حوزه های علمیه را سرمایه های ملی کشور و جامعه اسلامی عنوان و خاطرنشان کرد: روحانیت نباید کاری بر خلاف انتظار مردم انجام دهد و موجب خدشه دار شدن اعتماد آنها نشود، از این رو رعایت تقوا بسیار ضروری است.

حجت الاسلام والمسلمین بنیادی نایب رییس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، توجه دادن حوزه‌ها و علما به عوان سنگر اول و مطمئن مبارزه با استکبار و استعمار را مهم ترین بحث منشور روحانیت دانسته و اضافه می کند: به طور حتم دشمنان در صدر نقشه‌های خود در صدد آسیب زدن و تخریب پایگاه مستحکم حوزه و جایگاه رفیع روحانیت، بوده و هستند و آنچه که برای روحانیون مهم است، شناخت توطئه‌ها و نیرنگ رنگارنگ دشمنان است.

وی ادامه می دهد: منشور روحانیت به درستی فلسفه و ویژگی‌های حوزه پویا و وظائف و جهت حرکت صحیح روحانیت را بیان می‌کند، سیری که در مسیر حق و رضایت پروردگار، همراه با خرد و بصیرت، است، جهادی که مبتنی و مستدل به سیره نبوی و اهل بیت(ع) است که با این شرائط حوزه و روحانیت علاوه بر جلوداری و علم‌داری نهضت اسلامی، می‌تواند همچنان چراغ هدایت‌گری جامعه را در دست داشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی پیشرفت های نظام اسلامی و حوزه های علمیه را با وجود برخی مشکلات، چشمگیر می داند و می گوید: اگر روحانیت واقعا به آنچه که امام خمینی(ره) در زمینه وظیفه حوزه های علمیه بیان کرده اند عمل می کرد و اگر در مقابل متحجران، لیبرالها و سکولارها و منادیان جدایی دین از سیاست حساسیت و احساس مسؤولیت می داشت و در قبال آنها همیشه خود را در صحنه و متن انقلاب می دید این مشکلات نیز پیش نمی آمد.

حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا به محورهای اصلی منشور روحانیت اشاره کرده و می گوید: منشور روحانیت از محور دین و سیاست شروع و امام خمینی کسانی را که مخالف جدایی دین از سیاست بودند را متذکر می شود و بارها به این مسأله توجه می دهد، برخی می خواهند القا کنند مجتهد کسی است که به سیاست آلوده نشود در حالی که مجتهد واقعی کسی است که با همه روش های دنیای استکبار آشنا باشد و بتواند در مقابل آنها تدبیر کند.

وی فقه و فقاهت را دومین محور اصلی منشور روحانیت دانسته و می گوید: عنصر بعدی مورد تکیه امام راحل در این منشور فقه و فقاهت است، چراکه در صد ساله اخیر شدیدا گرفتار موانع دین و روحانیت شده بودیم و سنت دینی به حاشیه رفته، قدرت و کارآمدی خود را از دست داده بود و علما نمی دانستند که چه باید بکنند و در مقابل علما به فکر رفتند و برای ناکارآمدی اسلام دلایلی را مطرح کردند.

حجت الاسلام والمسلمین حسینی نژاد رییس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم شناخت منشأ صدور منشور روحانیت را مهم می داند زیرا منشور روحانیت از سوی فردی خدایی و وارسته و شخصیتی که نسبت به آینده انقلاب دلسوز و آگاه بوده نگاشته شده که در پیامی تاریخی پیش بینی های لازم را انجام داده و خطراتی که روحانیت را تهدید می کند همچنین راه های برون رفت را بیان کرده اند.

وجود اندیشه های سکولار از نظر حجت الاسلام والمسلمین حسینی نژاد از تهدیدهای موجود در حوزه علمیه به شمار می رود و تصریح می کند: ممکن است برخی نسبت به انقلابی بودن جدی نباشند یا بی تفاوت برخورد کنند؛ ممکن است برخی نیز به دلیل وجود مشکلاتی در نظام که به دلیل رفتار نامناسب برخی مسؤولان به وجود امده است، برداشت نا مناسبی از نظام داشته باشند و می گویند به دلیل حفظ دین مردم باید منتقد نظام بود.

حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی استاد حوزه و دانشگاه عملکرد حوزه علمیه براساس منشور روحانیت در چهل سال گذشته را مورد بررسی قرار داده و می گوید: عملکرد حوزه علمیه نسبت به پیش از انقلاب قابل مقایسه نیست؛ به عنوان مثال رشته هایی مانند فقه جزا، کیفری، فقه سیاست، فقه اخلاق و ابعاد علمی بسیار دیگری را به صورت تخصصی در آورده اند.

وی افزود: در حوزه علمیه امروزی کرسی های فراوانی برگزار و کتاب های تخصصی فراوانی نوشته شده است؛ بنابراین نسبت به حوزه پیش از انقلاب که لیوان سید مصطفی را به دلیل این که پدرش فلسفه تدریس می کند را آب می کشند، کاملا متحول شده، تغییر یافته و رویکرد متفاوتی دارد و قانون اساسی نیز مرهون همین حوزه علمیه است.

از نظر حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی با وجود همه فعالیت های صورت گرفته، حوزه علمیه با نقطه مطلوب مد نظر امام خمینی(ره) که می فرماید «ما باید خودمان را برای اداره همه جهان مهیا سازیم» فاصله زیادی دارد./1324/ج

مشارکت در فراخوان نظرات درباره منشور روحانیت