نگاهی به آداب و رسوم نوروز در گیلان

به گزارش خبرگزاري رسا، کودکان که حکایت ماهی و گاو، جابجایی زمین بر شاخ گاو و جنبیدن ماهی را در ظرف آب و یا تکان خوردن سیب و تخم مرغ را شنیده اند چشمان منتظر را لحظه‌ای از سفره هفت سین بر نمی‌گیرند، سرانجام چشمان خیره بر کاسه آب حرکت را احساس می‌کنند و بانگ شادی بر می‌آورند، سال نو شد، ماهی تکان خورد و ...

و اینک نوروز.

جشن ایبنی سال‌های دراز تاریخ مردمان این سرزمین.

جشن فراگیر همه سرزمین‌های حوزه فرهنگ ایرانی.

جشن آفرینش انسان.

جشن نوزائی طبیعت و شکفتن شکوفه‌های درختان.

جشن بنفشه‌های نورسته در گستره‌ی جنگل‌های گیلان.

جشن آغاز بهار و جشنی که در آن سال‌های سال انسان و طبیعت با هم آفرینش و نوزایی را به نیایش برخاسته اند.

" یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال ".

در خصوص ساعت تحویل سال نو باور‌ها و آداب و رسوم خاصی در گوشه و کنار گیلان وجود دارد.

در شهر‌هایی که امام زاده و زیارتگاه معتبری وجود دارد بسیاری از مردم ساعت تحویل سال نو را در انجا جمع می‌شوند.

هنگام تحویل سال باید چراغ‌های خانه و شمع و چراغ سفر هفت سین نیز روشن باشد، در برخی از مناطق گیلان از جمله در روستا‌های اطراف رودبار لحظه معتقدند در لحظه تحویل سال آب‌ها از حرکت می‌ایستند و هر کس لحظه سکون آب را دریابد، هر مرادی که داشته باشد برآن کامران خواهد شد.

لحظه بسته شدن و از حرکت افتادن آب‌ها را در نقاط مختلف به تفاوت در شب عاشورا و یا شب‌های قدر نیز می‌دانند.

آمدن " سبک پا" و یا " خوشقدم " در هنگام تحویل سال نو و یا صبح نوروز نیز در اغلب نقاط گیلان مرسوم است، خوشقدم را از قبل انتخاب می‌کنند و او صبح نوروز با قران، آینه، آب و شاخه‌های گل و شکوفه و شمشاد اولین کسی است که پس از تحویل سال به خانه می‌آید شاخه‌های شمشاد را به چفت در خانه و اتاق می‌آویزد، گل و شکوفه را در اطاقچه اتاق می‌گذارد، مقداری آب در پاشنه در می‌ریزد و قران، آب و اینه را روی سفره هفت سین قرار می‌دهد، مبارکباد می‌گوید، سکه‌ای برای شکون به صاحبخانه می‌دهد و عیدی و شیرینی می‌گیرد.

خوشقدم به علت آن که تمام خانه را قدم می‌زند و خیر و برکت گامهایش را به همه جای خانه می‌رساند " خانه پازن " نیز نامیده می‌شود.

در روستا " گنجی محله " شهرستان تالش اگر شب، هنگام تحویل سال شود، زن خانه مقداری از غذای شب را با غذایی که هر یک از افراد خانواده از سهم خود باقی گذاشته اند در دیگ می‌گذارد، سپس همگی از اتاقی که سفره شام در آن گسترده شده بیرون می‌روند، در خمره‌ها و انبار و هرچه در آن ذخیره‌ای دارند نیز باز می‌گذارند تا نوروز که می‌آید به سفره، انبار و همه آنچه که در خانه هست سر بزند و برکت ارزانی دارد.

سفره عیدی نیز در برخی نقاط استان گیلان ویژگی‌های دارد، سبزه، آب، اینه، شیرینی، قرآن، شمع و چراغ از مشترکات سفره‌های عیدی در همه نقاط گیلان است.

اما در منطقه تالش و برخی نقاط دیگر گیلان هفت سین را نمی‌چینند و در منطقه ماسال " قیچی " نیز از لوازم خوان نوروزی است، چون در ماسال و در میان تالش‌ها رسم است که هرکس به عید دیدنی می‌روبد باید قدری از سر سبزه سفره عید را بچیند تا برکت بیافزاید.

در برخی نقاط گیلان هنگام چیدن سبزه با قیچی نیت می‌کنند و معتقدند که حاجت آن‌ها برآورده می‌شود.

در بعضی نقاط گیلان نیز شیرینی‌های خاص محلی نیز از اجزاء سفره عید است، حلوای عیدی یا حلوای دنگی ماسال از این جمله است.

درست کردن این حلوا آداب و تشریفاتی دارد، باید آن را شب هنگام درست کنند و آن شب را با آواز خوانی به شادی تا صبح، همراه استاد حلوایی بیدار بمانند.

حلوای عیدی را فقط در نوروز درست می‌کنند و از واجبات سنتی سفره نوروزی مردم ماسال است.
در تمام گیلان رسم است که خانواده عزادار سفره عیدی نمی‌چیند، شیرینی نمی‌گذارد و مهمانا نش را با خرما و چای پذیرایی می‌کند.

مردم تالش برای همسایه‌های سوگوار خود حنا و لوازم سفره عیدی می‌برند، سفره می‌چینند ودر آن شمع و چراغ روشن می‌کنند و صاحبخانه را از سوک در می‌آورند.

به پایان آمد این دفتر، اما حکایت همچنان باقی است./1360/

منبع: میزان