فرصتها و چالشهای فراروی فقه در شرایط کرونا و پساکرونا
حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در خرم آباد، بیان داشت: فراهم آمدن زمینه انتقال فقیهان از وضعیت هاى اجتماعی خُرد یا قومی به وضعیت هاى اجتماعی کلان، گسترده، جهانی و انسانی، یک فرصت مهم برای دانش فقه است.
وی در تبیین فرصت بودن چنین نگاهی خاطرنشان کرد: تصویری که دین و به ویژه مذهب شیعه از مهدویت ارائه می دهد، آمیخته و مملو از دیدگاه های جهانی و انسانی است و با شعار «عدالت برای همه زمين» شکل می گیرد و این بدون توجه به آن است که آیا استفادهکنندگان عدالت، مسلمان هستند یا نه؟
نماینده مجلس خبرگان رهبری گفت: دسترسی محققان فقه به این امکان که دقیق تر و مناط محو تر، به جوانب آیین های مذهبی بپردازند، فرصتی دیگر است که در اثر مسائل ناشی از کرونا ایجاد شده است.
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس به چالش های کرونا اشاره کرد و افزود: برآمدن و آشکار شدن نیاز جامعه به پاسخهای ديني، به صورتی پکیجی و فراتر از «پاسخ های صرفاً فقهی» ضرورتی است که عدم توجه به آن چالش انگیز است.
وی تصریح کرد: وقتی ویروسی مثل کرونا با این سرعت و فوریت عمل می کند و دامنه شيوع و چتر تأثیر گذاری خود بر بخش های مختلف زندگی را با فوریت می گسترد، حوزه ها باید در پرداختن به آن و احکام مسائل مربوط به آن و تبیین مواضع جامع الاطراف دینی در قبال آن با سرعت بیشتری عمل کنند وگرنه این به صورت چالش فراروی دانش فقه ظهور پیدا میکند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: جامعه مواجه با کرونا برای اینکه به صورت فوری شرایط روحی و فکری دینی خود را مدیریت و کنترل و نیاز خود را اقناع و ارضا نماید، باید پاسخ های دینی جامع الاطراف دریافت کند.
وی با بیان اینکه آنچه روشن است، پاسخ های فقهی به رغم ضرورت، کافی نیست؛ بلکه پاسخ کلامی، تهذیب نفسی و دعا محور نیز لازم است، ادامه داد: رعایت یک نظم هماهنگ بین اجزاء پاسخ هایی که می دهیم ضروری است.
نماینده مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ضرورت هوشمندی و ظرافت در فتوا، گفت: ما باید از طریق فتواهای دقيق، دین را به صحنه بیاوریم.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: باید توجه کنیم که نسخه های ما نباید به گونه ای باشد که ناگهان جامعه را به سمت موقعیتی ببرد که فقط یک گروهی بتوانند آن را اجرا بکنند.
سه بخش دینی و شناخت فرصت ها و چالش ها در قبال آنها
وی با اشاره به اینکه ما می توانیم از یک زاویه، امور دین را به سه بخش: بينشى(ایمان به خدا)، آیینى(اجتماعات دينى) و توقعى(شفاانتظارى از دين و مقدسات آن)، تقسیم کنیم، افزود: در شرایط کرونا آنچه میتواند اتفاق بیافتد، تقویت بینشی دین و بی پیرایه تر شدن، جدی تر شدن، معنادار تر شدن و عمیق تر شدن توجه به خداوند است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: به موازات بزرگتر شدن بخش بینشی، زمینه های پر قدرت برای کشف لایه های غرور انسان در پیشگاه خداوند و تعریف ابعاد و چگونگی تخلق به اخلاق خداوند در زندگی اجتماعی، از یک طرف، و توجه به مناط های فقهی برای تنظیم شعائر دینی از طرف دیگر، فراهم می آید و این راهی است که دین در آن حضور و بروز دقیق تر و واقعی تر پیدا می کند.
وی با اشاره به این که اصل نگاه توقعی به دین، همچون شفاخواهی دینی از حاق بینش خدامحور برمی خیزد و دین نیز آن را تقویت و بر آن به ویژه در قالب توسل به امامان(ع) تأکید کرده است، گفت: گاهی حجم استفاده های توقعی از دین، برپایه منطقی خود ساخته و کمتر بهره گرفته از دین، از سوی عوام شکل می گیرد، در این صورت آسیب جدی این است که این حجم، آنچنان گسترش پیدا می کند و بر دور خود را لایه و تار می تند که در نگاه عمومی آنان به شیرین ترین و اصیلترین بخش دین، بدل می شود به همه ارزیابی ها ارزش داوری های آنها نسبت به دین از این خاستگاه شکل می گیرد./9451/د102/ب1