جام زهر؛ از سقوط فاو تا رسیدن به دروازه‌های کرمانشاه

اشاره: چنان‌که در بخش نخست گفت و گو با دکتر کامران غضنفری، نویسنده کتاب راز قطعنامه خواندیم، امام خمینی (ره) تا جلسه کذایی ۲۳ تیرماه ۱۳۶۷، در برابر اصرار‌های هاشمی رفسنجانی مبنی بر پذیرش قطعنامه ۵۹۸ مقاومت کردند؛ اما هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه من این قطعنامه را می‌پذیرم و اگر اوضاع خراب شد، مرا به عنوان اینکه سرخود این قطعنامه را پذیرفته‌ام محاکمه کنید، باعث شد امام خمینی (ره) این قطعنامه را بپذیرند.

در ادامه گفتگوی خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا با دکتر کامران غضنفری، نویسنده کتاب نیمه پنهان هاشمی و کتاب راز قطعنامه به ادامه عملکرد هاشمی رفسنجانی در پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و نتایج پذیرش این قطعنامه و یا به تعبیر امام خمینی (ره) جام زهر می‌پردازیم. بخش دوم این گفتگو تقدیم مخاطبان محترم می‌شود.

رسا ـ شما فرمودید که این رفتار هاشمی به عنوان پروسه‌ای چند ساله از پیش از جنگ بوده است؟

در پاسخ به این سؤال، امکان ندارد که من بتوانم در چند دقیقه تمام مطالب را به صورت مفیدی بیان کنم، البته پاسخ مفصل‌تر را در کتاب نیمه پنهان هاشمی نوشته‌ام و مخاطبان می‌توانند برای مطالعه بهتر و دقیق‌تر نیز بدان جا مراجعه کنند. اما این که چه شد روند جنگ به آن صورت شد و درباره چرایی آن اتفاق و اینکه چه کسانی در عقب نشینی‌های دومینووار و پی‌درپی ما که از ۲۸ فروردین ۱۳۶۷ آغاز شد.

 

در این عقب نشینی‌های پی‌درپی ما شاهد سقوط شهر‌ها و مناطق مهمی چون فاو، شلمچه، جزایر مجنون و نقاط بسیار مهم دیگری بودیم. اما پرسش اینجا دقیق‌تر مطرح می‌شود که چرا ما در زمانی که در موضع برتر و قوی‌تری قرار داشتیم، به موضع ضعف و ذلت افتادیم؟

 

این اتفاقات در حقیقت سناریویی از طرف آقای هاشمی برای پایان دادن به جنگ بود تا قبل از رفتن به پیش امام و مجبور کردن ایشان به پذیرش قطعنامه ۵۹۸، برنامه ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که این نقاط یکی یکی از دست بروند و صدام این‌ها را پس بگیرد تا بعداً بتوانند نزد امام بروند و به ایشان بگویند که ما هیچ چیز دیگری نداریم و اگر این قطعنامه را نپذیرید مناطق بیشتری از دست می‌رود!

آن‌ها به صورت مخفیانه به آمریکایی‌ها پیغام می‌دهند که شما درگیری‌های خلیج‌فارس را موقتاً متوقف کنید تا ما شرایطی را فراهم کنیم تا امام خمینی (ره) قطعنامه را بپذیرد. ارسال پیغام پنهانی نیز توسط شخص هاشمی انجام شد؛ چراکه کسی جز هاشمی جرئت ارسال پیام محرمانه برای مسؤولین آمریکایی را ندارد. سپس تلاش کرد تا جبهه جنگ را از جنوب به شمال غرب تغییر دهد و برخلاف سال‌های قبل که عملیات اصلی ما در جبهه جنوب انجام می‌شد، عملیات‌ها از جنوب به شمال غرب در کردستان عراق تغییر پیدا می‌کند.

 

برای مثال عملیات‌هایی مانند والفجر ۱۰ و حلبچه عراق صورت می‌گیرد و عمدۀ نیرو‌های نظامی و تجهیزات دفاعی را از منطقه فاو و جنوب تخلیه می‌کنند و به شمال غرب در کوهستان‌های کردستان عراق می‌فرستند تا برای صدام زمینه فراهم شود که بتواند به‌راحتی فاو را بازپس‌گیری کند و از جنوب ایران به سمت مناطق داخلی پیش‌روی کند که البته موفق نیز می‌شود!

این اتفاقات و حوادثی که رقم می‌خورد، در حقیقت از قبل برنامه ریزی شده بود و سقوط فاو، تعمدی بود و هیچ حادثه تصادفی و اتفاقی نبود که بگوییم ما غافل‌گیر شدیم و صدام حمله کرد و غافل‌گیرانه فاو را از ما گرفت؛ خیر! از مدت‌ها قبل مشخص بود که صدام می‌خواهد به فاو حمله کند و آنجا را از ما پس بگیرد، ولی برخی از مسؤولین تعمداً نیرو‌ها را از فاو تخلیه می‌کنند و تجهیزات دفاعی را از فاو تخلیه می‌کنند که صدام بتواند آنجا را به‌راحتی پس بگیرد.

 

هدف آن‌ها این بود که به این شکل، جنگ را به‌هر قیمتی پایان بدهند. این‌ها آمده بودند که اهداف امام، محقق نشود. آقای هاشمی در حکم ۱۲ خرداد ۱۳۶۷ که امام خمینی (ره) برای او به عنوان جانشین فرمانده کل قوا حکم صادر می‌کند، مهم‌ترین وظیفه‌ای که برای ایشان قرار می‌دهد این است که همه قوای سه‌گانه کشور را در راستای پشتیبانی از جبهه‌ها بسیج کند و آقای هاشمی همه کاری می‌کند، به‌جز این کاری که امام خمینی (ره) از وی خواسته بود و درست برخلاف این دستور عمل می‌کنند و کاری می‌کند که بتواند جام زهر را به امام تحمیل کند. این بحثی که بیان کرده‌ام فشرده و خلاصه است و مفصل آن را من در کتاب نیمه پنهان هاشمی آورده‌ام.

رسا ـ نتیجه این تحمیل جام زهر چه بود؟ یکی از سرداران معروف سپاه می‌گوید که بعد از پذیرش قطعنامه ما شاهد از دست رفتن ناگهانی بعض زیادی از مناطق بودیم، آیا این سخن و این اتفاقات صحیح است؟

سه روز پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ در ۲۷ تیرماه ۱۳۶۷ و اعلام آن به سازمان ملل، مناطق زیادی را به آن صورت از دست ندادیم، البته باید بگویم که صدام سه روز بعد از پذیرش قطعنامه، در ۳۰ تیرماه، مجدداً از غرب و جنوب به صورت سراسری به ما حمله کرد و تا حدی هم توانست پیشروی کند و ما توانستیم آن‌ها را مجدداً عقب بزنیم و مناطق را پس بگیریم. بیشتر مناطق کشور که از دست رفت، برای پیش از پذیرش قطعنامه است.

از سقوط فاو که در ۲۸ فروردین ۱۳۶۷ شروع می‌شود تا سقوط شلمچه در ۴ مرداد ۱۳۶۷، سقوط جزایر مجنون در ۴ تیر ۱۳۶۷ و نقاط دیگری تا ۲۲ تیرماه ۱۳۶۷ ما عمده نقاط را از دست دادیم و صدام آن‌ها را گرفت و اشغال کرد. این عمده عقب نشینی‌ها و شکست‌ها برای این فاصله حدوداً کمتر از سه ماه است.

 

 

رسا ـ عملیات مرصاد چطور؟

بعد از حمله مجدد صدام در ۳۰ تیرماه که بعثی‌ها در جنوب و غرب به پیش‌روی دست می‌زنند، چند روز بعد نیز منافقین از سمت قصر شیرین، سرپل ذهاب، گیلانغرب و ... به پیشروی کردن شروع می‌کنند و با پشتیبانی قوای صدام به تنگه چهارزبر می‌رسند که قوای اسلام در آنجا آن‌ها را زمین‌گیر می‌کنند و شکست بزرگی به آن‌ها وارد می‌آید. آن عملیات پایانی جنگ که هجوم مردم به جبهه‌ها را شاهد بودیم، یک ضربه بزرگی به صدام و حامیانش وارد می‌کند و آن‌ها را وادار می‌کند که دیگر دست از جنگ بردارند.

 

رسا ـ ممنون که وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید.

خبرنگار: محمدحسین کتابی