علامه حسن زاده حد اعتدال در علوم را پیش گرفته بود

حجت الاسلام والمسلمین محمدحسین حقجو مدیر ارتباطات جامعه مدرسین با حوزه های علمیه کشور در گفت و گو با سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، ضمن تسلیت درگذشت علامه حسن زاده آملی گفت: علامه حسن زاده آملی آن قدر بزرگ بود که من احساس می کنم قدرشان شناخته نشد؛ شاگردی بزرگانی مثل علامه طباطبایی، علامه شعرانی، آیت الله قاضی، آیت الله محمدتقی آملی، میرزا هاشم اکشوری، آیت الله رفیعی، میرزا احمد آشتیانی و بزرگانی تلمذ کردند و در علوم مختلفی صاحب قلم و سخن بود.

وی در ادامه با اشاره به درس فصوص الحکم مرحوم علامه گفت: گاهی از سؤالات طلاب متوجه می شد که طلاب پیشنیاز های درس فصوص را مثل اشارات نخواندند به همین علت یک روز پس از گفتن بسم الله در آغاز درس گفت: «راضی نیستم کسی که پیشنیاز ها را نخوانده است در این درس بنشیند» روز بعد جمعیت یک سوم شد؛ اصلا در بند اینکه شاگردانش زیاد باشد و تفاخری به این تعداد داشته باشد نبود و مهم بود که طلاب پیشنیاز های عقلی کتاب سنگین فصوص الحکم را داشته باشند.

رئیس کمیسیون تهذیب مجمع نمایندگان طلاب گفت: در علوم مختلفی مثل فلسفه، عرفان و علوم قدیم سررشته داشت اما بین همه اینها اعتدال برقرار کرده بود علاوه بر آن تخصص ایشان در ادبیات و نجوم ستودنی بود؛ هنگام تدریس مرز علوم را می دانست و وقتی فلسفی تدریس می کرد مرز آن را با عرفان می دانست و متذکر می شد که مثلا فلان عبارت عرفانی است؛ خیلی ها در عرفان تند می روند و حرف هایی می زنند که از عرفان فاصله می گیرند اما ایشان در این مباحث فلسفی و عرفانی اعتدال داشتند.

وی با اشاره به اعتدال علمی علامه حسن زاده گفت: اگر کسی تابع صد در صد ایشان بود به انحراف کشیده نمی شد؛ یکی از ویژگی هایی که داشت این علوم را به خودی خود مطرح می کردند و زمینه انحراف را از بین می بردند؛ ایشان در درس تأکید فراوانی به ژرف اندیشی و تحقیق می کردند.

این استاد حوزه علمیه ادامه داد: بعضی هستند که در تفسیر قرآن هم مرتبا فلسفی حرف می زنند اما ایشان از علوم مختلف و تلفیق بین علوم بینش و منش جدید تدوین می کردند؛ نوآوری های علمی همیشه همین گونه بوده که از علم دیگری برای پیشرفت این علم وام گرفته شود و علامه با تسلطی که به علوم مختلف داشت علوم را در کنار هم مطرح می کرد؛ یکی از دلایلی که طلاب جذب ایشان شده بودند تسلط ایشان به عرفان بود.

مسؤول دبیرخانه مجمع نمایندگان طلاب تأکید کرد: ارادت ویژه ای به انقلاب و امام و رهبری داشتند و جمله معروفی هم از علامه نقل شده که شباهتی با حدیث «اما الحوادث الواقعه» داشت که گوشتان به دهان رهبری باشد که گوش او به دهان امام زمان است؛ در عین حالی که با تمام قدرت در علوم حوزوی مقهور بودند اما به مسائل نظام هم مثل جنگ و مدافعان حرم اعتنا داشتند و با اینکه کم حرف می زدند اما متین و عمیق با نتایج عالی بر روی جان و فکر شنونده تأثیر می گذاشت؛ مسائل سیاسی، مسائل نظام و انقلاب را کاملا رصد می کردند و در درس هایشان به ارزش های انقلاب و نکات انقلاب توجه می کردند.

وی اظهار داشت: هنگام نقل قول علما بسیار با ادب برخورد می کرد و حتی گاهی اوقات حرف ضعیف بود و برای رد کردن مطرح می کردند اما کوچک ترین بی ادبی شنیده نمی شد؛ به شاگرد پروری و پاسخ های علمی اهتمام ویژه ای داشت در حالی که عصا به دست بود گاهی یک ربع روی پا برای پاسخ به یک شاگرد می ایستادند و تا آن شاگرد جانش آرام نمی شد علامه رهایش نمی کرد.

حجت الاسلام و السلمین حقجو در پایان خاطرنشان کرد: حدود 180 جلد کتاب از ایشان به جا مانده که بعضی از آن ها فقط برای اساتید قابل استفاده است و دیگر کتبی که طلاب هم می توانند استفاده کنند با خودخوانی پیش نمی رود و حتما احتیاج به استاد دارد، اما هستند کتبی که بتوان به تنهایی خواند مثل الهی نامه علامه حسن زاده که شعر بود و بسیار قشنگ است؛ کتاب دروس معرفت نفس بسیار قابل استفاده است و همچنین کتاب های توحیدی که نوشتند و در مجموع خوب است که آثار ایشان مطالعه شود.