لزوم اصلاح رویه امور تبلیغی در کشور

اشاره: در اهمیت تبلیغ همین بس که قرآن کریم دعوت الی الله را بهترین گفتار، و داعیان الی الله را برترین امت و فلاح و رستگاری جامعه اسلامی را مرهون تلاش داعیان الی الله و دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر دانسته است و از هدایت انسان‌ها به حیات بخشیدن و از گمراه کردن آنها به میراندن تعبیر کرده است.

تبلیغ و دعوت به اسلام و ارشاد و هدایت مردم به ارزش‌های الهی همیشه از اصول رسالت پیامبران الهی بوده و خط اصلی برنامه آنان را تشکیل می‌داده است و پیامبرانی مثل حضرت نوح، هود، صالح، لوط و دیگر انبیای الهی(علیهم السلام) خود را مبلغ و پیام‌رسان پروردگار و اندرزگویی امین خوانده‌اند.

در طول تاریخ همواره اولیای الهی در پی تبلیغ دین و هدایت مردم همت گماشته اند و با مدیریت صحیح تبلیغ در تقابل با کسانی بودند که در پی ضلالت و گمراهی مردم گام بر می داشتند.

امروزه نیز با گسترش تبلیغ دین و همچنین روش های نوین آن نیازمند مدیریت صحیح و پویا و کارآمد در زمینه امر مهم تبلیغ هستیم که متاسفانه آنچنان که باید و شاید به آن پرداخته نشده و مورد اهمیت و اولویت قرار نگرفته است و با توجه به حجم گسترده تبلیغات علیه دین اسلام، لازم است که هرچه بیشتر به موضوع مهم تبلیغ دینی و مدیریت و گسترش صحیح آن در کشور اهمیت داده شود.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام محمد هادی نظیری مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی استان همدان گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:

رسا- مسؤولین و متولیان امر تبلیغ در کشور چه کسانی هستند؟

 برای پاسخ به این سوال باید بگویم که به واقع، در فضای عمومی کشور متولیان امر تبلیغ و سازماندهی امور تبلیغی کشور را سازمان تبلیغات اسلامی می دانند و این امری درست و صحیح است و در وظایف سازمان تبلیغات نیز این مأموریت ها برای آن تعریف شده است و حوزه های علمیه و برخی از ارگان هایی مثل اداره اوقاف و امور خیریه که بخشی از فعالیت های خود را به تبلیغ اختصاص داده اند نیز در امر تبلیغ به کمک سازمان تبلیغات آمده‌اند.

رسا- وظیفه دفتر تبلیغات در این زمینه چیست؟

به نظر می‌رسد دفتر تبلیغات اسلامی بیشتر، وظیفه پشتیبانی از امر تبلیغ را بر عهده دارد؛ یعنی به جهت اینکه خاستگاه حضور طلاب در شهر مقدس قم است و اگر در استان مشهد و اصفهان هم بود، ما نیازمند این بودیم که ظرفیتی برای آموزش، ارتقاء، توانمندسازی و سازماندهی شبکه مبلغان ایجاد کنیم تا وقتی استان ها و مراکز تبلیغی درخواست کننده تبلیغ، نیاز خود را به امر تبلیغ اعلام می‌کنند، این سازمان بتواند به صورت ساختارمند، نیازمندی های آنها را برطرف کند و به نظر می رسد که دفتر تبلیغات اسلامی نیز در راستای همان وظایف و ماموریت هایی که برعهده دارد به پیش رفته و تلاش می‌کند.

رسا- به لحاظ قانونی آیا تا به حال، نهادی مستقل اداره امر تبلیغ در کشور را بر عهده گرفته است؟

بله. به لحاظ قانونی برای دستگاه ها به نحوی وظایفی تعریف شده است؛ اما اینکه در آینده و در مسیر اصلاح یا ارتقاء ساختار تبلیغی و در بحث اعزام چه باید شود، به نظر می‌رسد که باید دستگاهی واحد و مستقل متولی و ساماندهی امر تبلیغ در کشور را بر عهده بگیرد.

یقیناً مستقل سازی و ساماندهی امور تبلیغی در کشور امری بسیار مهم و ضروری است؛ چراکه تبلیغ باید براساس نیازمندی ها و به صورت نیاز محوری شکل بگیرد و صرفاً اینگونه نباشد که در ایام تبلیغی خاص مثل ماه مبارک رمضان، ایام محرم و ایام فاطمیه تعدادی از طلاب به امر تبلیغ بپردازند و دیگر ایام سال تبلیغی صورت نگیرد.

امروزه ما در بحث سازماندهی تبلیغ و شناسایی مسئله های تبلیغ با مشکلات بسیاری مواجه هستیم و باید برای تمام نقاط هدف های تبلیغی در اقصا نقاط کشور پرونده تبلیغی تشکیل دهیم و در این پرونده ها مسئله های اصلی تبلیغ و حوزه های نیاز آن مناطق را شناسایی و بر اساس اقتضای مناطق و نقطه درخواست کننده، امر تبلیغ را به صورت هوشمندانه و هدفمند به اجرا درآوریم.

رسا- اکثر مردم و حتی اکثر طلاب، متولی اصلی تبلیغ در کشور را سازمان تبلیغات و دفتر تبلیغات می‌دانند نظر شما در این باره چیست؟ برای مشخص شدن متولی تبلیغ در کشور و برای اینکه چه ارگانی بهترین گزینه برای امر تبلیغ است پیشنهادات و راهکارهای شما در این باره چیست؟

به نظر می رسد که سازمان تبلیغات اسلامی، به تنهایی نمی‌تواند تمام امور مربوط به آموزش و توانمندسازی شبکه مبلغین را بر عهده گرفته و انجام دهد؛ چه بسا وقتی در این حوزه ها هم فعالیت می‌کند به خاطر وجود نقطه ضعف هایی است که در این زمینه ها وجود دارد.

به نظر من سازمان تبلیغات اسلامی نهاد بکارگیرنده شبکه تبلیغی در کشور است و در واقع، در نقطه هدف تبلیغی قرار گرفته است و باید نیازها و ظرفیت های نقاط هدف را شناسایی و کشف کند و شبکه مبلغین را بر اساس آن نیازها و مسئله ها سازماندهی کرده و توزیع کند.

به عبارت دیگر باید مسائل مربوط به اعزام و بکارگیری مبلغان، بر عهده سازمان تبلیغات اسلامی باشد که به نظر می‌رسد اگر این رویه اصلاح شود و سازمان تبلیغات در کشور به طور متمرکز متولی امور تبلیغی شود، قطعاً وضعیت بهتری در فضای تبلیغی کشور شاهد خواهیم بود.

باید حوزه های علمیه و سایر مجموعه های تبلیغی در کشور نقش آماده سازی، آموزش، توانمندسازی و اعزام مبلغین را بر عهده بگیرند که البته این هم بحث جداگانه ای می طلبد که در این صورت وظیفه بکارگیرنده از آموزش دهنده و توانمندساز مبلغ و اعزام کنندگان مبلغان جدا است و به نظر من برای اینکه ما بتوانیم نیازهای مقصد را خوب تشخیص دهیم، باید ارگان های تبلیغی مبدأ، در برنامه‌ریزی و اعزام قوی تر و منسجم تر عمل کنند.

بنابراین اگر ما مسئولیت های مربوط به تبلیغ را در کشور درست تقسیم کنیم، قاعدتاً حوزه های علمیه برادران، حوزه های علمیه خواهران و مجموعه هایی مثل دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی نیز حوزه خاص مأموریتی خود را می شناسند و در حوزه تعیین شده خاص خود، به ایفای نقش و انجام وظیفه می پردازند و سبب جلوگیری از پراکندگی تبلیغی کشور نیز خواهد شد.

رسا- آیا بعد از تشکیل انقلاب اسلامی تا به امروز، عدم وجود متولی مستقل و لزوم تشکیل مجموعه مستقل برای مدیریت امر تبلیغ در کشور مطرح نشده است و یا مطرح شده؛ اما به آن توجه و عمل نشده است؟ به نظر شما چه موانعی سبب شده است که برای مدیریت واحد تبلیغ در کشور تاکنون اندیشه ای نشده است؟

به نظر من جواب این سوال قابل تأمل است؛ چرا که شکل گیری مجموعه های مختلف تبلیغی در کشور توسط امر ولی مسلمین صورت گرفته است و قاعدتاً در امر ولی، اقتضائات و مصالحی وجود داشته است که باید به صورت دقیق آن اقتضائات کشف و روی آنها تأمل شود تا بتوان تشخیص درست داد که چرا این اتفاق در کشور رقم خورده است.

رسا- راز موفقیت و تأثیرگذاری گروه‌های تبلیغ جهادی در امر تبلیغ نسبت به ارگان های عریض و طویل تبلیغی چیست؟ چرا نتیجه تبلیغ این گروه ها به مراتب پررنگ تر و نتیجه بخش تر از نتایج اعزام نهادی است؟

شکل گیری مجموعه ها و گروه های تبلیغی در کشور نقاط بکارگیری، توانمندسازی، آموزش و ارتقاء تبیغ را به هم متصل کرده است و آنها را در کنار هم جمع آوری و ساماندهی می کند و شاید یکی از عوامل موفقیت مجموعه های تبلیغی جهادی در کشور هم این است که تشتّت و تفرقی که بین مجموعه ها و دستگاه های تبلیغی وجود دارد را توانست با به کارگیری از ظرفیت های خود و  با ساختاری منسجم و مردمی در کنار همدیگر قرار دهد و نگاه خود را به مقصد و هدف متمرکز کرده و با نیازسنجی تبلیغی، فعالیت‌های خود را متناسب با نیازهای موجود ساماندهی و به سرانجام برساند.