میدان‌ نبرد جهان جدید

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دنیای کنونی ما در همه ابعاد و زمینه ها متفاوت از دنیای گذشته است. یکی از ابعاد این تفاوت، نحوه نبردها بین کشورها و تفکرات حاکم بر جهان است. زمانی این نبردها تنها منحصر به جنگ افزارهای سخت بود اما امروزه و در دنیای جدید تنها به همان جنگ افزارها بسنده نمیشود بلکه حتی از آنها مهمتر تغییر و تبدیل شدن جنگ سخت  به جنگ نرم است، که یکی از مهمترین ابزار آن فضای مجازی است.

رشد تکنولوژی

رشد سریع تکنولوژی و بویژه پیشرفت روزافزون در حوزه های ارتباطی، از جمله اینترنت باعث تحولات پرشتاب در جوامع بشری گردیده و آثار مثبت و منفی فراوانی در پی داشته است.

در این میان، آثار اینترنت و فضای مجازی در روابط اجتماعی بیش از سایر حوزه ها بوده و تغییرات و دگرگونی های زیادی را بوجود آورده است.

اینترنت که ابتدا برای اهداف نظامی و امنیتی طراحی شده بود، بمرور وارد دیگر بخش ها اجتماعی از جمله تجارت، تفریح و سرگرمی و …گردید و این امر چنان پررنگ و گسترده بود که کارکرد آن را تغییر داد بطوریکه این تکنولوژی نوظهور، امروزه به یک صنعت و عرصه ی تاثیرگذار جهانی تبدیل شده است و کمتر موضوع اجتماعی را می توان یافت که متاثر از اینترنت نباشد.

فضای مجازی عرصه جنگ نرم

فضای مجازی به دلیل برخورداری از ویژگی هایی همچون حضور اکثر احاد جامعه به صورت فعال در ان و دشواری ها و پیچیدگی های نظارتی، بیش از حوزه های دیگر به عرصه جنگ نرم بدل شده و تلاشی سازمان یافته به منظور استحاله هویتی جامعه ایرانی و نظام اسلامی به صورت گسترده اغازشده که از شتاب فزاینده ای نیز برخوردار است. استحاله ای که بدخواهان این مرزوبوم به دنبال ان هستند، به منظور تغییر و تحول در اخلاق عمومی و سبک زندگی ایرانی – اسلامی، ارزش های دینی، اخلاقی، اعتقادی و انقلابی هدف گذاری شده و یکی از عرصه هایی که به شدت در ان فعال هستند، ساحت فضای مجازی است.

با اینکه دنیای غرب به صراحت اعلام کرده به دنبال ایجاد تغییرات مدنظر خود در ایران هستند و بارها اذعان کرده اند که منظور ان ها از تغییر در جامعه ایرانی، عمدتاً در فرهنگ و سبک زندگی است، ولی درعین حال برخی جریانات داخلی، با تجاهل و تغافل از کنار این خطر جدی به بهانه (جریان ازاد اطلاعات) می گذرند. این در حالی است که عرصه فضای مجازی در کشورهای غربی به اصطلاح مدرن و در رژیم های سرمایه داری هم کاملاً کنترل می شود و زمانی که احساس کنند منافع و امنیت ان ها از این ناحیه تهدید می شود یا هنگامی که ببینند ملاحظات امنیتی – نظامی شان از طریق انتشار اطلاعات یا حضور بیگانگان در این فضا با چالش مواجه می گردد، در کنترل و حتی مسدود کردن دسترسی ها لحظه ای تردید نمی کنند.

نمونه بارز نظارت بر فضای مجازی در امریکا را می توان درحرکت چند سال پیش شرکت گوگل در ایجاد محدودیت برای دسترسی به وب سایت های متعلق به روسیه مشاهده کرد که با توجه به تهدیدی که نهادهای امنیتی این کشور از این ناحیه ارزیابی کرده اند، قرار گرفتن سایت های خبری روسیه در صدر جستجوهای اینترنتی تغییریافته است. و یا حذف تصویر و هر نوع مطلب درباره شهید حاج قاسم سلیمانی از شبکه اجتماعی اینستاگرام.

 این موارد و صدها و هزارها نمونه دیگر ازاین دست نشان می دهد که مدعیان ازادی بیان و جریان ازاد اطلاعات، علیرغم شعارهای کذبی که در این خصوص سر می دهند، بیشترین و سخت گیرانه ترین نظارت ها را بر فضای مجازی اعمال می کنند.

به نظر می رسد برخی جریانهای داخلی با کتمان این حقایق و در خوش بینانه ترین حالت، با جهل نسبت به این واقعیت ها، اکاذیب امپریالیسم را جدی گرفته و به گونه ای عمل می کند که گویی نباید هیچ گونه نظارت و مدیریتی در فضای مجازی صورت گیرد. فرافکنی در خصوص مدیریت، سامانه سازی و تمرکز بر این فضا به منظور فراهم کردن دسترسی به هر محتوای مسمومی تحت عنوان جریان ازاد اطلاعات، اساساً امری غیرممکن و محال است چراکه ذات هر سیستمی با مقوله (نظارت) ممزوج است. اما نکته مهم ان است که شعار (جریان ازاد اطلاعات)، یک شعار بی پایه و اساس و موهوم است که برای پنهان کردن یک رسوایی بزرگ در بوق و کرنا می شود. رسوایی شرم اور و حقیقت بزرگی که سروصدای زیادی برای مخفی کردن ان برپاشده، به این مفهوم است که شعار (جریان ازاد اطلاعات) نوعی کنترل و مدیریت جریانی است ازانچه نظام جهانی برای القای ان به سراسر دنیا می کوشد. به بیان دیگر، ارزش هایی که مطلوب نظام سلطه هستند، در این قالب جذاب و فریبنده ترویج می شوند، درصورتی که ورای انچه دیده می شود، جریانی کاملاً کنترل شده و تقریباً یک سویه به نفع لیبرالیسم جهانی در حال مدیریت فضای مجازی است.

برخی آسیب‌های دیگر فضای مجازی

علاوه بر اینکه فضای مجازی امروزه به‌عنوان مهم‌ترین عرصه جنگ نرم دشمن به کار گرفته می شود دارای آسیب های دیگر فردی و اجتماعی نیز می باشد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- ایجاد آشفتگی در خانواده ها: شکستن حرمت ها و قبح شکنی از گناهان همراه با ایجاد آشفتگی در اصلی ترین عنصر سازنده ی جامعه یعنی “نهاد خانواده” که این کار با هدف از بین بردن نقش سازنده خانواده در تربیت فرزندان صورت می‌گیرد.

۲- افزایش هنجار شکنی در جامعه: ویژگی های فضای مجازی موجب بالا رفتن آمار جرم و اعمال مجرمانه و تشدید آسیب های اجتماعی شده و ارزش های انسانی مانند اخلاق خانوادگی، حیا، حریم خصوصی، آموزهای سنتی و آداب و رسوم فرهنگی را مورد تاخت و تاز قرار داده است که نتیجه ی این تهاجم، درگیر نمودن نهاد خانواده با چالش های و تهدیدات جدی و کم رنگ شدن بسیاری از «ارزش های اجتماعی» برای افراد است.

۳- کمرنگ شدن نقش نظارتی خانواده ها: بسیاری از والدین به دلیل ویژگی­های خاص فضای مجازی و نو بودن این پدیده، فرصت و یا توان کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن را به دست نیاورده­ اند که این عدم آشنایی با فضای سایبری در کنار استفاده روزمره نوجوانان و جوانان و حتی کودکان از این فضا باعث شده است که یک فضای محرمانه و خصوصی بدون احساس وجود ناظر برای فرزندان ایجاد شود و آنها بدون دغدغه به سایت ها و احیانا شبکه های مختلف مجازی دسترسی یافته و به دلیل ویژگی­ های سنی و کنجکاوی­ های خود، از فضاهای ناسالم موجود در اینترنت متأثر شوند که این مساله در بلند مدت باعث تغییر رفتار فرد و به تبع آن جامعه می شود که معمولا در مغایرت با عرف و ارزش های سنتی خانواده ها است.

۴- به خطر افتادن حریم شخصی: گردانندگان شبکه های اجتماعی با تجاوز به حریم خصوصی کاربران تجاوز کرده و اطلاعات شخصی افراد را در اختیار مراکز اطلاعاتی و امنیتی، شرکت های تجاری و سایر مراکز متقاضی قرار میدهند. در هنگام نصب برنامه شبکه های اجتماعی، کاربر به سایت مربوطه اجازه میدهند تا اطلاعات شخصی او را با منابع خارجی به اشتراک بگذارد؛ بدون اینکه تنظیماتی بری غیر فعال کردن این موضوع وجود داشته باشد.

۵- شکاف نسلها: استفاده از اینترنت شکاف میان نسل ها را بیشتر کرده و با ورود وسایل و تکنولوژی‌های جدید به عرصه خانواده‌ها، شاهد هستیم که اعضای خانواده ساعت های متمادی در کنار یکدیگر می‌نشینند، بدون آنکه حرفی برای گفتن داشته باشند. امروزه نشست های خانوادگی که در آن والدین و فرزندان درباره موضوعات مختلف خانوادگی و کاری با هم گفتگو کنند، رو به کاهش است. روابط موجود میان والدین و فرزندان رو به سردی گرائیده و دو نسل به دلیل داشتن تفاوت‌های اجتماعی، زندگی را از دیدگاه خود تفسیر می‌کنند.

۶- اعتیاد به اینترنت: یکی از آسیب های اینترنت، اعتیاد به آن است که افراد معتاد به این ابزاز، بعلت استفاده افراطی از اینترنت، با معضلات زیادی گریبان گیر هستند و این نوع اعتیاد مدرن، در جامعه ما نیز با گسترش روزافزون استفاده از اینترنت، رشد فزاینده ای پیدا کرده است که خود آغاز یک آسیب بزرگ برای نیروی انسانی کشور می باشد. قابل ذکر است که ترک این نوع اعتیاد، سخت تر و پرهزینه تر از سایر اعتیادها است.

۷- گسترش ارتباطات نامتعارف و سوء استفاده های جنسی: اینترنت به دلیل تسهیل ایجاد روابط دوستانه و عاشقانه، زمینه رفتارهای غیر اخلاقی را فراهم ساخته و موجب سهولت خیانت در روابط زناشویی و ایجاد روابط نامشروع و همچنین سوء استفاده جنسی شده است.

۸- تضعیف اعتقادات و گسترش شبهات فکری: طرح و نشر انواع شبهات در فضای مجازی، موجب تزلزل در باور کاربران سست عقیده، کم‌اطلاع و زودباور می‌شود. اتاق های فکر متعدد در مراکز امنیتی و فرهنگی نظام سلطه تشکیل گردید و بطور دائم در حال تولید و ایجاد بدعت، تحریف و شبهه در حوزه های دینی، فرهنگی، تاریخی و … می باشند که این موارد با توجه به انفعال و کم کاری دستگاههای ذیربط و در مواردی باور نداشتن شبیخون فرهنگی و جنگ نرم دشمنان از سوی مسئولین مربوطه، خسارت و صدمات جبران ناپذیری بر فرهنگ و بینش مخاطبان و بخصوص جوانان وارد کرده است.

نیاز به پایش و نظارت فضای مجازی

با توجه به مجموعه آنچه از تهدیدات و آسیب های فضای مجازی بیان شد، در چنین فضایی یقیناً باید کنترل های دقیق و موشکافانه ای وجود داشته باشد که صدالبته به معنای محدود کردن ازادی نیست، بلکه تحقق این امر به مفهوم حفظ حریم و مرزهای ازادی است. وقتی ازادی، نامشروط و نامحدود فرض شود، باید فاتحه ازادی را خواند، چراکه در غیر این صورت، تجاوز و ناامنی شکل خواهد گرفت و چنانچه افراد یک جامعه بخواهند تحت عنوان ازادی، هر اقدامی انجام دهند و هر کلامی را بر زبان برانند، نقطه مقابل ان در ناامنی فیزیکی و اخلاقی سر برمی اورد. پس ازادی، ذاتاً امری است که نمی تواند و نباید نامحدود باشد و رمز تحقق ان، در تعیین حد و حدودها نهفته است. این امر به طریق اولی در فضای مجازی کاملاً صدق می کند و به جهت تضمین جریان سالم اطلاعات در این فضا، یقیناً باید با یک مرکز تصمیم گیری واحد (و نه پراکنده کاری) با مجهز شدن به ابزارهای مدرن و به روز، عنان امور را به دست گرفته و هوشمندانه بر این فضای حساس، نظارت کند. اگر بپذیریم که مثلاً یک مرکزیت تصمیم گیرنده و ساختار هوشمند، تهدیدات را رصد و نظارت کرده، بین فاکتورهای خودی و غیرخودی مرز تعیین می کند، عناصری که باعث تخریب می شوند را دفع و عواملی که موجب تقویت می شوند را جذب می کند، بنابراین تردیدی باقی نمی ماند که در ساحت سرنوشت سازی مثل فضای مجازی، نیاز به پایش و نظارت به منظور دفع تهدیدات، خطرات و چالش ها، امری ضروری و حیاتی به شمار می اید. از طرفی، کنترل هوشمند فضای مجازی نیازمند (برنامه ریزی)، (انگیزه)، (اراده)، (طرح) و مدیریتی است که در کنار اجازه دادن به رویش تفکر و رشد اندیشه، درعین حال، در مقابل تهمت، شایعه، هتاکی، ترویج ابتذال و انحطاط، خدشه دار کردن ارزش ها، ارمان ها و استحاله هویتی بایستد.