حجت‌الاسلام ملک‌زاده بررسی کرد؛
نگاه فقه، شرع و قانون نسبت به سلاح‌های کشتار جمعی
گفت‌وگویی برای فهم ابعاد فقهی استفاده و کاربرد سلاح‌های نامتعارف شیمیایی، میکروبی و هسته‌ای با حجت‌الاسلام ملک‌زاده را در این خبر تقدیم خواهیم کرد.
اشاره: کشور ایران که پیش از انقلاب با صنعت هسته‌ای بیگانه بود و پس از انقلاب به دلیل تشویق امامین انقلاب به توسعه و پیشرفت علم و دانش در همه عرصه‌ها وارد شد، توانست انرژی هسته‌ای را بشناسد و در جهت استفاده‌های صلح آمیز از آن بهره برداری کند. تشویق امامین انقلاب باعث شد عمق‌های دانش‌ها و رشته‌های علمی فراوانی شکافته شود و در کشور مورد استفاده و بهره برداری قرار بگیرد که کمترین آن‌ها تولید محصولات نانوتکنولوژی است.
رهبر معظم انقلاب در کنار حمایت از فعالیت‌های صلح آمیز دانش‌های مختلف و رشته‌های علمی، به‌صراحت ساخت و تولید هرگونه سلاح اتمی و کشتار جمعی را حرام می‌دانند. وقتی که امام خمینی(ره) نسبت به فرماندهان جنگ تذکرهای جدی می‌دهند که به هیچ وجه نباید مناطق غیرنظامی آسیب ببینند و نائب ایشان نیز بارها نسبت به ساخت این سلاح‌ها موضع‌گیری‌های قاطعانه می‌کنند، هیچگاه کشور برخلاف دستور ایشان به سمت ساخت سلاح‌های کشتار جمعی نخواهد رفت و این سیره امامین انقلاب حتی در اوج بحران‌ها نیز تغییر نخواهد کرد.
از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفت تا پیرامون ابعاد فقهی و شرعی تولید و استفاده از سلاح‌های نامتعارف در نظام اسلامی گفت‌وگو کند.
رسا ـ نظام اسلامی بر اساس مبانی فقهی اجازه تولید چه نوع سلاح‌هایی را می‌دهد؟
خداوند در قرآن کریم بر اساس موازین فقهی و دینی بر اساس آیه شریفه «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُم وَآخَرينَ مِن دونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللَّهُ يَعلَمُهُمۚ وَما تُنفِقوا مِن شَيءٍ في سَبيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيكُم وَأَنتُم لا تُظلَمونَ»[1] بیان می‌کند که نظام اسلامی و مسلمانان وظیفه دارند توانمندی‌های لازم را برای خودشان کسب کنند. یعنی باید در برابر دشمن و تهدید او تا جایی که می‌توانند خودشان را آماده کنند. در حقیقت خودشان را باید به‌گونه‌ای آماده کنند که دشمن از اینکه بتواند تجاوزی را علیه جامعه اسلامی صورت بدهد، وحشت کند.
سلاح‌هایی که جامعه و نظام اسلامی باید در تولید و تهیه آن بکوشند و بر روی آن برنامه ریزی کنند، قواعدی را مبتنی بر شرع اسلام در فقه اسلامی آماده و معین داشته باشند تا از آن قواعد خارج نشوند. فقه و شرع اسلامی هیچگاه اجازه نمی‌دهد سلاح‌هایی که غیر متعارف یا تحت عنوان سلاح‌های هسته‌ای، میکروبی یا شیمیایی است جایگاهی داشته باشند و براساس مبانی دینی ما اجازه نداریم آن‌ها را تولید یا نگهداری و حتی استفاده کنیم.
رسا ـ نقش این رویکرد فقهی در اقتدارآفرینی نظامی امروز ایران در جهان چگونه است؟
مسلم است که تفاوتی که نظام اسلامی و مسلمانان با دشمنان، نظام کفر و غیر اسلامی دارند در این است که جامعه اسلامی باید قواعد اخلاقی و وجدان‌های انسانی را مدنظر قرار بدهند. ما در طول هشت سال دفاع مقدس شاهد بودیم که دشمن بعثی چگونه با پشتوانه قدرت‌های غربی، سلاح‌های نامتعارف شمیایی را تهیه کرده بود. دشمن بعثی بسیاری از سلاح‌های نامتعارف شمیایی را از کشور‌هایی مثل آلمان که بسیاری از آن‌ها داعیه حقوق بشری دارند تهیه کرده بود.
رژیم بعث عراق آن را هم علیه ملت خود و هم علیه رزمندگان ما در جبهه به کار برد. تفاوتی که ما با آن‌ها داشتیم در این بود که به دلیل پایبندی به موازین اخلاقی و انسانی هرگز در طول هشت سال دفاع مقدس از این قبیل سلاح‌ها در جنگ استفاده نکردیم، ولی آن‌ها به‌راحتی از این سلاح‌ها تولید و استفاده می‌کردند.
این خود می‌تواند برای جایگاه نظام جمهوری اسلامی در مقابل ملت‌های دنیا اقتداری را نشان بدهد که ما با وجود اینکه می‌توانستیم این سلاح‌ها را مثل صدام تهیه و استفاده کنیم؛ اما چنین کاری را نکردیم. تفاوت ما با دشمن این است که همیشه به موازین الهی و اخلاقی پایبند بودیم و هیچگاه از دایره انسانی خارج نمی‌شدیم.
پایبندی به موازین الهی و اخلاقی موجب شد نظام اسلامی در میان ملت‌های جهان این جایگاه بلند را پیدا کند. با توجه به فطرت انسان‌ها قلوب انسان‌ها را بهم نزدیک می‌شود و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در میان ملت‌های جهان با این دیدگاه تقویت شد و این اقتدار به دست آمد.
رسا ـ آیا جمهوری اسلامی ایران در شرایط اضطرار می‌تواند برای حفظ کشور دست به ساخت سلاح غیرمتعارف مانند بمب اتم یا مواد شیمیایی و میکروبی بزند؟
سه دلیل عقلی، قرآنی و سیره اهل بیت را در بررسی ادله داریم که به ما اجازه ساخت چنین سلاح‌هایی را نمی‌دهد. تأکید در قرآن کریم در آیات مختلف و فرمایشات خداوند متعال در آیاتی مثل آیه 205 بقره [2] این است که شما اجازه ندارید هر عملی را که موجب فساد است، انجام بدهید. استفاده از این سلاح‌ها موجب فساد می‌شود. تعریف ما از این سلاح‌ها این است که آسیب تخریبی بسیار گسترده‌ای دارند که شامل گستره وسیعی از افراد حاضر در میدان جنگ و غیر جنگ می‌شود. استفاده از سلاح شیمیایی یا اتمی می‌تواند موجب تخریب و آسیب قابل توجهی در زمینه محیط زیست یا کشتار تعداد قابل توجهی از غیر نظامیان که در جریان جنگ نیستند، بشود.
قرآن کریم در جای دیگری از همین سوره بقره یعنی آیه 190[3] خداوند دستور می‌دهد از حد اعتدال خارج نشوید. وقتی با دشمن، دشمنی می‌کنید باید بر اساس چارچوب و موازینی که خداوند متعال برای شما مشخص کرده است حرکت کنید و از این اعتدال خارج نشوید.
آیه دیگر، آیه 8 سوره مائده[4] است که خداوند متعال در آن می‌فرماید وقتی با کسی دشمنی دارید یا دشمنی با گروهی شما را به ترک عدالت نکشاند که استفاده از همه این سلاح‌ها مصداق بی‌عدالتی و ظلم به بشریت هستند و بنابراین استفاده از آن‌ها جایز نیست.
استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از نظر عقلی هم موجب ظلم به بشریت است. در واقع موجب تخریب محیط زیست و نابودی بشریت می‌شود که حتی در نسل‌های آینده تأثیر می‌گذارد و بنابراین از لحاظ عقلی شایسته نیست.
حرمت استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی در روایات را نیز می‌توانیم از توصیه‌های پیامبر گرامی اسلام به حضرت علی بدانیم که وقتی ایشان را به عنوان فرمانده نیروهای نظامی به سوی جنگ می‌فرستند می‌فرمایند که مراقب باشید کودکان، زنان و کهنسالان آزار نبینند، شما اجازه ندارید درخت‌ها را بسوزانید یا آب‌ها را برای دشمن مسموم کنید. پیامبر گرامی اسلام دستورات و قواعدی را بیان می‌کنند که جامعه اسلامی در جنگ نباید با استفاده از آن‌ها از نظر فقهی از حد اعتدال خارج شود.
امکان دارد کسی از شما بپرسد وقتی دشمن از این سلاح‌ها استفاده می‌کند، چه اشکالی دارد ما هم آن‌ها را تهیه کنیم ولی استفاده نکنیم؟ ممکن است برخی این حرف غیرعقلایی را بگویند. این حرف غیرعقلایی است؛ چرا که تولید سلاح کشتار جمعی و نگهداری آن هزینه سنگینی دارد. از طرفی وقتی شما اجازه استفاده از آن را ندارید، اجازه تولید و نگهداری آن را نیز نخواهید داشت.
قطعاً جمهوری اسلامی هیچگاه بر خلاف قواعد فقهی عمل نخواهد کرد. زمانی که بنیانگذار جمهوری اسلامی قبل از پیروزی انقلاب در مصاحبه‌ای که با خبرگزاری‌های خارجی انجام دادند فرمودند حکومت ما مصداق حکومت علوی و حکومت پیامبر اکرم در مدینه است، قطعاً به سراغ رفتارهای غیر اسلامی و غیر شرعی حرکت نخواهد کرد. امام فرمودند حکومت ایشان، حکومتی است که برخلاف منطق دین و نظام اسلامی عمل نخواهد کرد.
بنابراین تولید و نگهداری سلاح‌های نامتعارف اعم از هسته‌ای، میکروبی و شیمیایی از نظر فقهی در نظام جمهوری حرام است و جمهوری اسلامی ایران به آن پایبندی دارد. رهبر معظم انقلاب بر این حرمت بارها تأکید کردند و دکترین نظام جمهوری اسلامی ایران نیز اصرار دارد که این سلاح‌ها هیچ جایگاهی ندارند.
رسا ـ از وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید سپاسگزاریم.
[1] انفال آیه 60
[2] وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ
[3] وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
[4] يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ارسال نظرات