افزایش لفاظی‌ها درباره کریدور زنگه‌زور در روابط آذربایجان، ترکیه و ارمنستان
تنها تفاوت رویکردهای مقامات آذربایجان و ترکیه در مورد گشایش کریدور زنگه‌زور این است که اگرچه باکو ارمنستان را در تحقق نیافتن این پروژه مقصر می‌داند، اما ترکیه می‌گوید مشکل اصلی ارمنستان نیست، بلکه از ایران است.
سفر روز دوشنبه رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به نخجوان باعث افزایش بحث در افکار عمومی آذربایجان در مورد پروژه کریدور زنگه‌زور شد که بنا به ادعای باکو به منظور ایجاد راه ارتباطی بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و خودمختار نخجوان را در نظر گرفته شده است.
برخلاف انتظار، رهبران ترکیه و آذربایجان که روز دوشنبه در نخجوان بیانیه مشترکی را در اختیار مطبوعات قرار دادند، در مورد کریدور زنگه‌زور اظهارنظر نکردند، اما بعید نیست که در نشستی انفرادی مورد بحث قرار گرفته باشد. زیرا برخی از تحلیلگران بر این باورند که باکو که کنترل قره‌باغ را در دست گرفته است، تلاش خود را معطوف به هدف کریدور زنگه‌زور خواهد کرد که پیش از این نیز بارها بر آن تأکید داشته است.
توماس دی وال، تحلیلگر مسائل قفقاز جنوبی، معتقد است که موضوع کریدور زنگه‌زور خط اصلی بحث در نشست اردوغان و علی‌اف بوده است.
توماس دی وال در حساب کاربری توییتر خود نوشت: چند روز پس از تسخیر قره‌باغ توسط ارتش آذربایجان، علی‌اف و اردوغان رؤسای جمهور آذربایجان و ترکیه به احتمال زیاد به دولت ارمنستان اولتیماتوم خواهند داد که کریدور زنگه‌زور را باز کند و روسیه که نیروهای خود را در آنجا جمع کرده نیز با این موضوع موافق است.
در ابتدای ماه جاری، تحلیلگران نزدیک به دولت آذربایجان، فعالان و برخی از روزنامه‌نگاران فعال در رسانه‌های دولتی و همچنین سازمان‌های رسانه‌های آنلاین، تصاویری را با حرف A وارونه در شبکه‌های اجتماعی خود منتشر کردند. علاوه بر این، عکس‌هایی از برخی از انواع ترابری نظامی با همین علامت دست به دست شد. قاعدتاً آن را نماد «گشایش کریدور زنگه‌زور» تعبیر کردند.
هیچ یک از نهادهای دولتی آذربایجان هیچ بیانیه‌ای مبنی بر رسمی بودن این نماد اعلام نکرده‌اند.
ووقار بایراموف نماینده پارلمان آذربایجان روز یکشنبه اعلام کرد که پس از خلع سلاح ارامنه در قره‌باغ، تعهد بعدی که در توافقنامه سه‌جانبه مشخص شده است، افتتاح کریدور زنگه‌زور است.
از اواسط شهریورماه، اظهارات متوالی مقامات آذربایجانی در مورد کریدور زنگه‌زور و بحث در شبکه‌های تلویزیونی داخلی افزایش یافته است.
این روند ادامه داشت تا اینکه آذربایجان هفته گذشته اقدامات ضد تروریستی را در قره‌باغ آغاز کرد. اما این وقفه فقط یک روز طول کشید. به این ترتیب، در روزی که بین نمایندگان ارمنستان قره‌باغ و باکو بر سر تعلیق اقدامات ضد تروریستی توافق شد، حکمت حاجی‌اف، دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان در مصاحبه با رسانه‌های داخلی، ارمنستان و ایروان را متهم به ایجاد مشکل برای افتتاح کریدور زنگه‌زور کرد.
چند روز قبل از آن، در 16 سپتامبر، حکمت حاجی‌اف در مصاحبه با خبرگزاری تاس اظهار داشت که در صورت عدم انجام تعهدات ارمنستان، آذربایجان در مسیرهای حمل‌ونقل جایگزین کار خواهد کرد. با این حال، این مقام آذربایجانی توضیحی نداد که مسیرهای جایگزین کدامند.
اردوغان: مشکل کریدور زنگه‌زور، ایران است نه ارمنستان
اظهارات مربوط به افتتاح کریدور زنگه‌زور اغلب در اظهارات مقامات ترکیه در یک ماه گذشته دیده می‌شود. اما تنها تفاوت رویکردهای مقامات آذربایجان و ترکیه در این است که اگرچه باکو ارمنستان را در تحقق نیافتن این پروژه مقصر می‌داند، اما ترکیه غیر از این فکر می‌کند و می‌گوید مشکل اصلی اینجا از ارمنستان نیست، بلکه از ایران است.
رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه در جریان سفر خود به باکو در 13 ژوئن در پاسخ به سؤالات خبرنگاران گفت: در مورد کریدور زنگه‌زور، این مشکل مربوط به ارمنستان نیست، مشکل مربوط به ایران است. اتخاذ چنین موضعی هم آذربایجان و هم ما را ناامید می‌کند. امیدوارم به زودی بر این مشکل غلبه کنیم. اگر تهران با این موضوع مثبت برخورد کند، ترکیه-آذربایجان-ایران با یکدیگر ادغام می‌شوند و شاید خط پکن-لندن باز شود.
عبدالقادر اورال اوغلو وزیر حمل‌ونقل و زیرساخت ترکیه در سفر خود به آذربایجان در تاریخ 13 سپتامبر گفت که آنکارا در مورد کریدور زنگه‌زور در ارمنستان پیشرفت‌هایی داشته است و در ماه‌های آینده کار برای افتتاح کریدور زنگه‌زور در ارمنستان آغاز خواهد شد.
با این حال، وزیر ترکیه درباره ماهیت کاری که قرار است آغاز شود، توضیحی نداد.
مبنای حقوقی مشارکت مستقیم ترکیه در موضوع کریدور زنگه‌زور، بیانیه رسمی شوشا است که در 16 ژوئن 2021 بین باکو و آنکارا امضا شد. طرفین در این توافقنامه اعلام کردند که افتتاح کریدور زنگه‌زور بین مناطق غربی آذربایجان و نخجوان و احداث راه‌آهن نخجوان - قارص در ادامه آن کریدور به توسعه روابط حمل‌ونقل و ارتباط بین دو کشور کمک می‌کند.
اگرچه ارمنستان به این اظهارات طرف ترک واکنشی نشان نمی‌دهد، اما در پاسخ به اتهامات باکو می‌گوید که بیانیه کریدور زنگه‌زور در بیانیه 10 نوامبر گنجانده نشده است و باکو را متهم می‌کند که موضوع را به گونه‌ای دیگر تفسیر می‌کند.
در بیانیه سه‌جانبه بین آذربایجان و ارمنستان که جنگ دوم قره‌باغ را در نوامبر 2020 به پایان رساند و روسیه را نیز به عنوان ضامن در بر گرفت، طرف‌های درگیری متعهد شدند که تمامی روابط اقتصادی و حمل‌ونقل در منطقه را احیا کنند. در بند 9 این اعلامیه آمده است که ساخت ارتباطات حمل‌ونقل جدید که نخجوان و مناطق غربی آذربایجان را به هم متصل می‌کند تضمین می‌شود. ارمنستان ایمنی اتصال حمل‌ونقل را تضمین می‌کند. کنترل توسط مقامات خدمات مرزی سرویس امنیت فدرال روسیه انجام خواهد شد.
ارمنستان می‌گوید پذیرش روابط حمل‌ونقل تنها در قالب یک کریدور غیرقابل قبول است و این لفاظی‌های باکو را تهدیدی برای تمامیت ارضی ارمنستان می‌داند.
باکو اعلام می‌کند که آذربایجان چشمی به خاک ارمنستان ندارد و ایروان باید بدون قید و شرط از این توافق پیروی کند.
ایران بیشترین نگرانی را نسبت به موضع باکو و نزدیکترین متحدش ترکیه در خصوص کریدور زنگه‌زور دارد.
ایران تحقق کریدور زنگه‌زور را تغییر مرزها در قفقاز جنوبی می‌داند و اعلام می‌کند که تحت هیچ شرایطی این اجازه را نخواهد داد.
طرف آذربایجانی اعلام می‌کند که باز شدن خطوط حمل‌ونقل خطری برای حاکمیت هیچ کشوری نیست و رسماً اعلام می‌کند که نگرانی تهران منطقی نیست.
روسیه حامی احتمالی کریدور زنگه‌زور
تنها طرفی که موضع خود را در مورد کریدور زنگه‌زور به وضوح اعلام نکرده، روسیه است که در بیانیه نوامبر آمده است.
تحلیلگران سیاسی آذربایجان مدعی هستند که بازگشایی کریدور زنگه‌زور بر اساس اعلامیه 10 نوامبر توسط مقامات مرزی روسیه کنترل می‌شود و این به نفع مسکو است. کریدور زنگه‌زور به عنوان تنفسی برای روسیه توصیف می‌شود که پس از جنگی که در فوریه سال گذشته علیه اوکراین آغاز کرد، با تحریم‌های جدی غرب مواجه شده است. اما این نظر تحلیلگران نزدیک به دولت آذربایجان است.
میخائیل بوچارنیکوف سفیر روسیه در آذربایجان در مصاحبه‌ای که در فوریه سال جاری با سایت حقین انجام داد از واژه کریدور زنگه‌زور استفاده نکرد، اما گفت که همه زمینه‌ها برای باز کردن راه‌های ارتباطی وجود دارد و تأکید کرد که برای روسیه، این یک موضوع سیاسی نیست، بلکه اقتصادی است.
منبع: تسنیم
ارسال نظرات