کارکرد‌های سبک زندگی اسلامی با محوریت سیره حضرت زهرا

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در سمنان، بیش از ۱۱ سال از طرح مسئله سبک زندگی ایرانی اسلامی در کشور می گذرد، اما هنوز شاهد تحول در این بخش نیستیم و حتی برداشت های اشتباه را هم در این زمینه مشاهده می کنیم. برخی تصور می کنند اگر در زندگی خود مسائل دینی از قبیل نماز، روزه، حجاب و... را رعایت کنند حتما سبک زندگی آنها دینی است. این کفایت نمی کند. بلکه مسئله بسیار جامع تر و وسیع تر به نظر می رسد.

گره این مسئله نیز باید با جهاد تبیین باز شود. تا زمانی که جامعه ما به این باور نرسد که سبک زندگی دینی به رفاه و آسایش او کمک می کند و برایش سودمند است و تا زمانی که پی به کارکرد بسیاری از دستورالعمل‌ها نبرد، به آن پایبند نخواهد بود. همان طور که عده ای به اشتباه طرفدار جدایی دین از سیاست هستند، عده‌ای هم طرف دار جدایی دین از زندگی شده اند! زیرا فرامین الهی را برای زندگی کاربردی نمی دانند. این یکی از بزرگ ترین خطراتی است که جامعه ما را تهدید می کند.

هر وقت بین دین و زندگی فاصله افتاد قدرت های رسانه ای از سویی و قدرت های اقتصادی از سوی دیگر بر سبک زندگی ما اثر خواهند گذاشت. موج فیلم ها، سریال ها، بازی ها، جریان های مصرف گرایی و مدگرایی همه و همه به دنبال تغییر در سبک زندگی ما هستند که از منافع سیاسی گرفته تا امنیتی و اعتقادی و تجاری ابرقدرتهای جهان را تامین می کنند. بازار پر رونق زندگی به قدری سود آور است که اینان دست طمع از آن نخواهند کشید و تمام تلاش خود را برای تصاحب کامل و همه جانبه اش به کار خواهند بست. عادی سازی خیانت برای ضربه به بنیان خانواده، نگهداری سگ و حیوانات خانگی بجای فرزندپروری، مصرف گرایی بجای تولید، وابستگی بجای خوداتکایی، اعتیاد به فضای مجازی بجای زندگی اجتماعی و فامیلی، سرگرمی نسل جوان به بی بندوباری بجای رشد فکری و علمی و هزاران فساد و آلودگی دیگر کمترین محصول سبک زندگی غیر دینی و نتیجه وادادگی خانواده ها، سوء مدیریت و پیدایش فاصله بین زندگی و اسلام عزیز است.

اسلام دین عزت است. اگر می خواهیم عزتمندانه زندگی کنیم راهی جز سبک زندگی اسلامی نداریم. چرا که خداوند سبحان در قرآن کریم می فرماید: "اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ" یعنی خداوند سرور کسانى است که ایمان آورده‏ اند، آنان را از تاریکی ها به سوى روشنایى (رهنمون می شود و) خارج می کند.

در سبک زندگی، آنچه که می خواهیم را به راحتی می توانیم در سیره و فرمایشات ائمه معصومین علیهم السلام پیدا کنیم. چرا که آن حضرات بواسطه عصمت، قدمی جز به اراده خدای متعال برنداشتند و کلامی جز از سرچشمه علم الهی بیان نفرمودند.

در بین تمامی اهل بیت علیهم السلام توجه به سیره و فرمایشات حضرت زهرا سلام الله علیها به عنوان تنها معصومی که در ابتدا مکلف به اداره امور داخلی زندگی و مدیریت خانه بوده اند و به آن نگاه دقیق و کاربردی تری داشته اند می تواند راهگشا باشد و به ما سرنخ های مهمی بدهد. از جمله موارد ذیل که به خوبی کارکرد سبک زندگی دینی را روشن می کند و به عنوان نمونه تبیین می شود:

کارکرد صله رحم

از آثار کم نظیر معنوی صله رحم که بگذریم فواید اجتماعی آن نیز بسیار گرانبهاست. حضرت زهرا سلام الله علی‌ها فرمودند: فَفَرَضَ اللَّه‏... صِلَةَ الْأَرْحَامِ مَنْمَاةً لِلْعَدَد یعنی خداوند صله رحم را برای فراوانی نفرات و جمعیت واجب کرد. اگر بخواهیم این حدیث را موشکافی و حلاجی کنیم به این نتیجه می رسیم که در صله رحم و دید و بازدید‌ها یکی از اتفاقات مهمی که رخ می دهد آشنایی بیشتر خانواده ها با یکدیگر، رونق فرهنگ واسطه گری ازدواج و به دنبال آن تحکیم بنیان خانواده هاست. مراحل سرنوشت سازی که در رشد جمعیت و فرزندپروری نقش تعیین کننده دارند.

جامعه ما واسطه گری ازدواج را کنار گذاشته است و ما از این ناحیه دچار خسران هستیم. بخشی از این کم کاری ناشی از عدم شناخت است که باید با رونق صله رحم جبران شود. بخشی از آن بخاطر ترس نابجا از برهم خوردن احتمالی زندگی هاست که باید پس از معرفی دختر و پسر خانواده های ایشان تکلیف خود را در تحقیق و بررسی به درستی انجام دهند و صرفا به معرفی شخص واسطه گر اکتفا نکنند.

با این اوصاف صله رحم یک فریضه اجتماعی مقوّم واسطه گری ازدواج و جمعیت است که در سبک زندگی دینی، هم به آن سفارش شده و هم به ابعاد و کارکرد آن توجه شده است. اثر اجتماعی دیگر صله رحم، انس فرزندان با زندگی جمعی و فامیلی است که این خود آثار تربیتی فراوانی به دنبال دارد.

کارکرد صبر

افزایش آستانه تحمل اجتماعی کفه مقابل ترازوی تکنولوژی است. هر چه جامعه بشری پیشرفت بیشتری کرده صبر و حوصله انسان ها کمتر شده است. تکنولوژی، ما را عادت داده است که کار‌ها به سرعت انجام شود. ما در عین حال که همه چیز را در کمترین زمان ممکن انجام می دهیم متاسفانه بیشترین اتلاف وقت را نیز داریم. تلاش برای ساخت وسایل حمل و نقل سریع، احداث جاده ها و مسیر ها، ابزار‌های ارتباطی پر سرعت، غذا‌های آماده و نیمه آماده، نرم افزارها، توزیع گسترده انرژی، خدمات الکترونیک و صد‌ها عنوان دیگر از اختراعات بشر به دنبال این هستند که نیاز‌های ما را در کمترین زمان ممکن بر آورده کنند. این امکانات ضمن آنکه می توانند بسیار مفید باشند، ما را کم طاقت کرده اند و در ما انتظار نابجا بوجود آورده اند. حتی در موارد تربیتی، عاطفی و معنوی زندگی نیز دائم به دنبال یک اتفاق در لحظه و واکنش سریع هستیم در حالی که بسیاری از حوادث زندگی احتیاج به زمان دارند و بدون صبر، دست یافتن به آن ها امکان پذیر نخواهد بود.

حضرت زهرا سلام الله علی‌ها در این باره می فرمایند: "فَفَرَضَ اللَّه‏... الصَّبْرَ مَعُونَةً عَلَى الِاسْتِیجَاب‏" یعنی خداوند صبر را کمکی برای گرفتن پاسخ (دعا) قرار داد.

گاه این پاسخ در دعا است. خیلی از ما یا در زبان یا در عمل با خدا قهریم. زیرا دعا کرده ایم، اما برای استجابت آن حوصله به خرج نداده ایم. رفته رفته از معنویت فاصله گرفتیم و زندگی را بر خودمان تنگ و نفس گیر کردیم.

گاه این پاسخ در تعاملات اجتماعی است. چه بسیار کینه و کدورت هایی که ناشی از قضاوت های زودهنگام است. برای روشن شدن حقیقت صبر و تلاش نکردیم.

گاه این پاسخ در تربیت فرزند است. برای رشد او عجله کردیم اجازه ندادیم او کودکی اش را به نشاط و سرگرمی بگذراند و توقع داشتیم از همان ابتدا همچون بزرگسالان باشد. اساسا شرط خیلی از توفیقات الهی و موفقیت‌های زندگی گذر زمان است.

جایگاه صبر در سبک زندگی همان جایگاه صبر در ایمان است. امام صادق علیه السلام فرمود: الصَّبْرُ رَأْسُ‏ الْإِیمَان‏ یعنی صبر سر ایمان است. به قول مرحوم علامه مجلسی، این حدیث تشبیه غیر محسوس به محسوس است. چون انسان در دنیای سرشار از حوادث زندگی می کند. از طرفی باید با مردم سر و کار داشته باشد از طرفی هم به اطاعت خدا و ترک شهوات و ترک معاصی بپردازد.

با وجود نفس سرکش اماره، حفظ ایمان کار دشواری است و احتیاج به نیروی ثابت دارد. این نیرو همان صبر است. واضح شد که ایمان کامل بلکه اصل ایمان با بقاى صبر باقى می ‏ماند و با فناى صبر از بین می رود بنا بر این صبر در ایمان به منزله سر در جسد است. پس سبک زندگی دینی هم نمی تواند با صبر بیگانه باشد و جایگاه صبر در آن مانند جایگاهش در ایمان است. گوهر گرانبهایی که باید مراقب باشیم در جاذبه های دل فریب تکنولوژی کسی آن را از ما نرباید و از صبر برای تعالی زندگی و رشد خانواده کمک بگیریم.

این تنها دو نمونه از فرمایشات الگوی تمام عیار سبک زندگی دینی یعنی حضرت زهرا سلام الله علیها بود که فارغ از اهمیت و پاداش فریضه های یاد شده، به کارکرد آن در زندگی اشاره کردند. به نظر میرسد اگر از همین زاویه به معارف نگاه شود و پاسخ مسئله های امروز زندگی بطور کارشناسانه از دل آنها استخراج گردد، تحول بسیار خوبی در سبک زندگی خواهیم داشت./977/