فرار زنان شاغل از فرزندآوری

به گزارش خبرنگار  گروه جمعیت و تعالی، نشست «بررسی طرح‌ها و اقدامات انجام شده جهت تسهیلگری نقش آفرینی مادران در جامعه» امروز دوشنبه ۴ دی ۱۴۰۲ در خانه اندیشه ورزان با حضور فاطمه قاسم پور رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی، لاله فرهنگ متین معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی معاونت امور زنان ریاست جمهوری، زینب اختری مدیر کل امور زنان و خانواده وزارت کشور و فاطمه کلالی بنیانگذار طرح ملی مساوات مادری برگزار شد.

در ابتدا فاطمه کلالی، بنیانگذار طرح ملی مساوات مادری موضوعات تربیتی، نبود حمایت‌های عاطفی و اجتماعی را از  جمله دلایلی دانست که منجر به عدم تمایل مادران به فرزندآوری می‌شود. من با اجرای طرحی در محله ها توانستم گروه‌هایی را تشکیل و با کمک‌ هم‌محله‌ای‌ها مشکلات بانوانی که فرزند داشته و یا تمایل به فرزندآوری دارند را کاهش دهیم.

وی در ادامه بیان کرد: توانستیم با ایجاد روحیه زندگی جمعی، مواسات و محله محوری مشکلات خانواده ها را با کمک هم محله‌ای‌ها کاهش داده و از فرد گرایی دوری و مادران را به فرزندآوری تشویق کنیم.

کلالی با اشاره به کاهش نرخ باروری در سال‌های اخیر اظهار کرد: در سال ۶۵ و اوج جنگ، نرخ باروری ۶/۴ و این به دلیل داشتن روحیه ایثار و فداکاری و‌ کمک‌به هم نوع بوده است.

شرایط حضور مادران در اجتماع فراهم نیست

وی با اشاره به محدودیت‌های مادران برای داشتن حضوری فعال و مستمر در اجتماع  بیان کرد: از میان مباحث مرخصی زایمان، شیردهی، دورکاری و... مادران، در بیشتر موارد بحث مرخصی زایمان اجرا می‌شود. ۷۰ درصد زنان جامعه خانه دار هستند و باید بتوانند در جامعه حضور فعال داشته باشند.

اما متاسفانه در جامعه برای این مادران شرایط پذیرش وجود ندارد، زیرا باید موقعیتی وجود داشته باشد تا مادر بتواند به همراه فرزندش در جامعه حضور فعال داشته باشد. در بسیار از اماکن و محافل کودکان را در جمع نمی‌پذیرند یا اگر هم بپذیرند فضا برای نگهداری کودک توسط مادر مهیا نیست. اصلا از مادران پرسیده نمی‌شود که شما چه نیازهایی دارید؟

کلالی درباره یک طرح محلی برای حمایت از مادران توضیح داد: درحال حاضر یک طرحی را در محله‌‌ها پیاده کرده‌ایم که طبق آن برخی از مادرها به صورت داوطلبانه و ساعتی کودکشان را به مهدکودک مسجد می‌سپارند و برخی از خانم‌ها و مادران محل به صورت داوطلبانه و ساعتی از این کودکان مراقبت می‌کنند؛ تا اگر مادری خواست به پزشک برود یا کار شخصی انجام دهد، با خیال راحت فرزندش را به این افراد بسپارد.

نگاهی از جنس سرمایه گذاری

در ادامه مشاور وزیر کشور در امور بانوان گفت: باید نگاه به حوزه زنان از جنس سرمایه گذاری برای نسل آینده باشد. مادر در سه سال نخست زندگی کودک یعنی از ابتدای بارداری تا زمانی که فرزند به ۲ سالگی می رسد، دوران مهمی را پشت سر می گذارد که باید نگاه ویژه ای به این دوران داشت.

اگر نقش مادر را به‌ عنوان کسی که قرار است فردی را تربیت کند، تعریف کنیم، متوجه اهمیت سرمایه گذاری در این بخش می شویم زیرا در تعاریف بین المللی گفته می شود هر یک دلار سرمایه گذاری در این دوره برای بانوان، ۴۷ دلار برگشت سرمایه برای جامعه به دنبال دارد.

اختری با اشاره به مسأله تحریم جایگاه مادری است، گفت: ۷۰ درصد از نقش مادران و خانم‌ها به نقش شریف مادری و در خانه باز می‌گردد که در این موضوع نیز ضعف‌هایی وجود دارد و به حوزه خانه‌داری و تکریم این جایگاه بها داده نشده است.

آمار زنان خانه‌دار کمتر از ۲۵ میلیون نفر است

در ادامه  لاله فرهنگ متین در خصوص آمار زنان خانه‌دار گفت: بر اساس نتایج  یکی از پژوهش‌هایی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام داده است به طور تقریبی آمار بانوان خانه‌دار کمتر از ۲۵ میلیون نفر است. همچنین آمار جامعه زنان شاغل نیز حدود ۱۳ الی ۱۴ درصد از اشتغال فعال است. درواقع آمار زنان خانه‌دار ما بیشتر از زنان شاغل است و جامعه وسیعی از جمعیت کشور ما را بانوان خانه دار تشکیل می‌دهند.

وی با اشاره به آمارپژوهی که از بانک جهانی انجام داده است، توضیح داد: درباره وضعیت اقتصادی بانوان و نرخ باروری، آمار پژوهی از بانک جهانی در بازه زمانی ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰  انجام دادیم. نتایج نشان می‌داد که به طور میانگین وضعیت اقتصادی زنان در جهان ۵۰ درصد است.  در سال ۱۹۷۰ وضعیت اقتصادی زنان در کشور ما بسیار پایین بود اما الان حدود ۱۵ درصد است.

برنامه‌های معاونت زنان نشأت گرفته از اسناد بالا دستی است

وی با بیان اینکه کلیه برنامه‌ها و سیاست‌های معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری نشات گرفته از اسناد بالادستی و سیاست های بالادستی حاکم بر جمهوری اسلامی ایران است، اظهار کرد: یکی از آخرین طرح‌های معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در حوزه بانوان اعضا هیات علمی بود. ما موانع رشد و شکوفایی این‌ زنان را بررسی کردیم.

به تازگی با جامعه نخبگان و صاحبان استعداد جلسه داشتیم تا ببینیم از جمع بندی این صحبت‌ها به چه نتایجی می‌رسیم. اینکه این زنان شاغل یا خانه دار ما در مناطق روستایی یا شهری هستند نیز باعث می‌شود که نظام مسائل آنها متفاوت باشد. باید نگاه اصلی منویات رهبری و الگو سوم زن در روح قوانین جاری شود تا مسائل حوزه زنان و خانواده درک شود.

فرهنگ متین در خصوص پیشنهادات معونت زنان در برنامه هفتم توسعه، توضیح داد: یکی از مسائلی که معاونت زنان در برنامه هفتم و در فصل زن و خانواده و جمعیت پیشنهاد داد؛ موضوع انعطاف شغلی بانوان است.

این امر می‌تواند تعارضات نقش فردی، اجتماعی و خانوادگی زنان را تا حدی بر طرف کند. البته این موضوع پیچیدگی‌های خود را دارد چراکه تفاوتی بین شغل هایی مثل معلمی و برخی شغل‌های دیگر که فرد باید در میدان کار حضور داشته باشد، وجود دارد. باید فرآیند دورکاری طوری باشد که هم لطمه‌ای به کار نخورد و هم بانو دچار استرس بیشتر نشود.

حضور فعال در عرصه عموم خواسته زنان است

در ادامه فاطمه قاسم پور رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی در خصوص طرح‌ها و اقدامات انجام شده در زمینه تسهیل‌گری نقش آفرینی مادران در جامعه گفت:  قانون جوانی جمعیت یکی از قوانینی است که در اجرای آن اهتمام وجود دارد و در خوشبینانه‌ترین حالت تا کنون فقط ۳۰ تا ۴۰ درصد از آن اجرایی شده است. درواقع ذی نفع نهایی این قانون احساس نمی‌کنند که این اجرای ۳۰ درصدی اتفاق ویژه‌ای را رقم زده است. این قانون برای شیرین کردن کام ذی‌نفعان وضع شده اما شرینی آن  تاکنون احساس نشده است.

وی در خصوص قانون جوانی جمعیت گفت: در این قانون تلاش شده تا موازنه بین نقش‌های اجتماعی و خانوادگی زنان دنبال شود. اگر زن را به عنوان یک عنصر عامل و موثر در عرصه عمومی، نقش آفرین و کنشگر اجتماعی بپذیریم باید فضا را برای کنشگری او مهیا کنیم. برخی مواد در قانون جوانی جمعیت مثل افزایش مرخصی زایمان به ۹ ماه در نوع خود خیلی قابل توجه است.

وی حضور فعال در عرصه عمومی خواسته عموم زنان کشور دانست و گفت: حضور فعال در عرصه عموم خواسته عمومی زنان است اما به دلیل اینکه فضاهای عمومی اقتضائات زنانه ندارد شاهد حضور فعال اجتماعی زنان نیستیم.

این عدم سازگاری بین نقش مادری و اقتضائات عرصه عمومی باعث می‌شود حضور زنان خیلی فعال نباشد، این در حالی است که نقش مادری در گفتمان انقلاب اسلامی به گونه‌ای است که مادر یک عامل و نه به مثابه پرستار کودک است.

وی در ادامه افزود: در واقع خود جامعه زنان دست به کار شده‌اند تا نمونه‌های فعالی از مادر عامل را به تصویر بکشند اما اینکه ما در عرصه سیاست‌گذاری چقدر در این امر موفق بوده‌ایم نیاز به گفتگو دارد.

 «تکریم نقش مادری» تبدیل به سیاست گذاری نمی‌شود

قاسم پور عنوان کرد: گره اصلی کار این است که «تکریم نقش مادری» از گفتمان تبدیل به سیاست گذاری نمی‌شود. در گفتمان ما، مادری جایگاه ارزنده‌ای دارد. باید عرصه سیاست گذاری حوزه زنان و خانواده برای همه مسئولان تبدیل به مسئله درجه یک کشور شود. دولت فصلی از فصول برنامه هفتم را به موضوع زن، خانواده و جمعیت اختصاص داده است.

نگاه ما در مجلس این بود که بخشی از این اتفاقات بخشی خوب است، برخی باید توسعه یابد و برخی باید اصلاح شود. نهایتا باید گفت بحث اشتغال منعطف زنان یکی از احکام جدی است که بر وزارت رفاه تکلیف شده است تا این امر را با همکاری معاونت زنان انجام دهد.

وی در ادامه تأکید کرد: بحث دیگر استفاده از زنان تحصیل کرده زیاد در امر مسائل دانش بنیاین است. به طور ویژه در برنامه هفتم به بحث مراکز نوآور مادر و کودک توجه شده است که معاونت علمی ریاست جمهوری مکلف به دنبال کردن آن است. در عرصه رصد و تحلیل وضعیت زنان نیز مشکل داریم. پیمایش اجتماعی در حوزه زنان نداریم و توجه به این امر در برنامه هفتم دیده شده است.