از راهبرد تا میدان؛ ابتکار مجمع مردمی فعالان جمعیت اصفهان برای مهار بحران فرزندآوری

در شرایطی که کشور با بحران جدی کاهش نرخ باروری و پیری جمعیت مواجه است، نقش نهادهای مردمی در جهت‌دهی، آگاهی‌بخشی و انجام اقدامات میدانی بیش از پیش برجسته شده است. استان اصفهان به‌عنوان یکی از مناطق مهم و پرجمعیت کشور، با دغدغه‌مندی نیروهای مردمی و متخصصان دلسوز، گام‌هایی اثرگذار در زمینه ارتقاء فرهنگ فرزندآوری، حمایت از خانواده‌ها و احیای سرمایه انسانی برداشته است. در این میان، مجمع مردمی فعالان جمعیت استان اصفهان با رویکردی ترکیبی از تفکر راهبردی و اقدام عملیاتی، در تلاش است تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های اجتماعی، فرهنگی، سهم خود را در مهار بحران جمعیت ایفا کند. در همین راستا خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، گفت و گویی داشته با امیر پرچمی نماینده مجمع مردمی فعالان جمعیت استان اصفهان که در ادامه به آن پرداخته شده است.

 

 

این مجمع با رویکرد شناسایی ظرفیت‌های مردمی، جهت‌دهی به عملیات‌های جبهه‌ای و شبکه‌سازی بین افراد دغدغه‌مند در موضوع جمعیت فعالیت می‌کند. ساختار مجمع از دو بخش اصلی تشکیل شده است: «شورای راهبردی و اندیشه‌ورز» که متشکل از افراد محقق، با تجربه و متخصص در حوزه‌های مختلف است و هدف آن، تأمین پشتوانه کارشناسی و جهت‌دهی محتوایی به برنامه‌هاست؛ و «شورای اجرایی» که مسئول اجرای برنامه‌ها، تصمیم‌گیری‌های عملیاتی و پیشبرد مأموریت‌ها در حوزه‌های میدانی است.

 

 

شورای اجرایی مجمع مأموریت‌های خود را در قالب شش کارگروه دنبال می‌کند: شناسایی، آموزش و توانمندسازی، بهداشت و سلامت، معیشت، و مطالبه‌گری. این کارگروه‌ها در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند و هدف از این تقسیم‌بندی، تصویرسازی دقیق، هم‌افزایی و انسجام فعالیت‌های اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی مرتبط با برنامه‌های جمعیت در سطح استان است.

 

 

در بعد گفتمانی، شعار «تنهایی را دور بزنیم» در محور فعالیت‌ها قرار دارد. این گفتمان از طریق تولید محتوای مجازی، نمایشگاهی و مباحث گفتگو محور دنبال می‌شود. همچنین مسئله «گره‌های ذهنی» که موانعی برای پذیرش ازدواج، فرزندآوری یا تشکیل خانواده هستند، از دیگر مباحثی است که مجمع آن‌ها را شناسایی و پاسخ‌گویی به آن‌ها را برنامه‌ریزی کرده است.

 

با هدف غلبه بر بحران جمعیتی، پنج هدف عملیاتی برای افق پنج‌ساله ترسیم شده است:

 

ترغیب خانواده‌های بدون فرزند یا تک‌فرزند به فرزندآوری.

تشویق خانواده‌های دو فرزند به فرزند سوم.

فرهنگ‌سازی برای انصراف از سقط جنین و حفظ جان جنین.

تسهیل شرایط ازدواج جوانان، به ویژه نوعروسان و دامادهای جوان.

تبیین و ترویج ضرورت ازدواج آسان، ساده و به‌موقع.

 

 

چهار محور عملیاتی برای تحقق این اهداف مشخص شده است:

 

اجرای طرح‌های چهره به چهره محله‌محور با محوریت شبکه موصات مادری، خانه‌های بهداشت، مدارس، مساجد و هیئات.

تولید محتوای رسانه‌ای و فضای مجازی با تمرکز بر گفتمان «تنهایی را دور بزنیم».

شبکه‌سازی بین گروه‌های شناسایی‌شده برای اجرای عملیات‌های جبهه‌ای.

برگزاری عملیات‌های میدانی ترکیبی در مناسبت‌های مهم نظیر ۲۲ بهمن، دهه اول و دوم محرم، و روز دختر.

 

 

تجربه شش ماهه گذشته نشان می‌دهد که پیشبرد هدفمند و متمرکز برنامه‌ها، به ویژه در قالب «موکب خانواده بهشت» در سه نقطه از شهر، نتایج مثبتی به همراه داشته است. برای نمونه، در مراسم‌های تاسوعا و عاشورای حسینی در خمینی‌شهر، اقداماتی اجرا شد که بازخوردهای بسیار مثبتی به همراه داشت و منجر به اقدام خانواده‌ها برای داشتن فرزند دوم و سوم شد.

 

 

بخش مربوط به حمایت از جنین و جلوگیری از سقط، عمدتاً از سوی نهادهای مردمی تخصصی دنبال می‌شود. از جمله آن‌ها می‌توان به مرکز مردمی «نَفَس»، انجمن «مدافعان جهانی حیات جنین» و گروه «سفیران مردمی نفس» اشاره کرد. این مجموعه‌ها، با تمرکز بر آموزش، مشاوره و فرهنگ‌سازی، مسئولیت فعالیت در این حوزه را بر عهده دارند و ما نیز از آن‌ها حمایت می‌کنیم.

 

 

میانگین نرخ باروری کل در کشور به مرز ۱.۲ رسیده و در استان اصفهان نیز وضعیت تفاوت معناداری با میانگین کشوری ندارد. این امر ضرورت برنامه‌ریزی، بسیج ظرفیت‌های مردمی و تمرکز بر فعالیت‌های هدفمند را دوچندان کرده است.

 

 

ما از مسئولان انتظار داریم به عنوان «حامی»، «تصویرگر»، «جهت‌دهنده» و «حل‌کننده گره‌های ساختاری»، نقش فعال‌تری ایفا کنند. همچنین نهادهای مردمی باید با حرفه‌ای‌گری و برنامه‌ریزی دقیق‌تر، در مقیاس‌های محلی فعالیت کنند. مردم نیز باید با انگیزه و احساس مسئولیت در مساجد، مدارس، دانشگاه‌ها و هیئات ایفای نقش کنند. حل این بحران جز با کنشگری مستمر مردم، و همراهی کامل مسئولان ممکن نخواهد بود.