حوزه بدون باز طراحی شیوه‌های تبلیغی نمی‌تواند سرمایه اجتماعی خود را حفظ کند.

با آغاز سال تحصیلی جدید حوزه‌ های علمیه، موضوع تبلیغ دینی و چگونگی ایفای نقش روحانیت در عرصه‌ های اجتماعی، بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است، در همین راستا، خبرنگار خبرگزاری رسا در آذربایجان شرقی، گفت‌وگویی تفصیلی با حجت‌ الاسلام والمسلمین میرعلی سیدرسولی، استاد برجسته حوزه علمیه تبریز، انجام داده است.

وی در این گفت‌وگو با تأکید بر اینکه «تبلیغ درسی‌ترین بخش حوزه است نه فعالیت جانبی»، نسبت به پیامد های بی‌توجهی به بازآفرینی روش‌ های تبلیغی هشدار داد و راهکار هایی برای پیوند عمیق‌ تر حوزه با جامعه ارائه کرد.

تبلیغ؛ درسی‌ترین بخش حوزه

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرسولی در آغاز سخنان خود به جایگاه تبلیغ در نظام آموزشی حوزه اشاره کرد و گفت: حوزه باید به کارخانه تولید مبلغان خلاق و توانمند تبدیل شود این‌که تبلیغ در گوشه‌ای از برنامه‌های آموزشی تعریف شود، ظلم به هویت طلبگی است طلاب باید از همان سال‌های اول، تبلیغ را نه یک مهارت اضافی بلکه مهم‌ترین درس خود بدانند.

وی اضافه کرد: اگر آموزش‌های حوزوی از بطن تبلیغ جدا شود، طلبه‌ها صرفاً به حافظ متون درسی تبدیل می‌شوند نه به راهبران فکری جامعه رسالت حوزه انتقال معارف دین به مردم است و این رسالت بدون تبلیغ محقق نمی‌شود.

سرمایه اجتماعی و نیاز به حضور میدانی

این استاد حوزه با تأکید بر نقش «حضور میدانی» در اعتبار روحانیت گفت: سرمایه اجتماعی روحانیت نه در کتابخانه‌ها و دفاتر اداری بلکه در کوچه‌ها، روستاها، دانشگاه‌ها و میان مردم شکل می‌گیرد اگر طلبه از متن زندگی مردم فاصله بگیرد، طبیعی است که اعتماد و سرمایه اجتماعی حوزه کاهش پیدا کند تبلیغ حضور میدانی می‌خواهد و این حضور، اصلی‌ترین پل میان حوزه و جامعه است.

وی افزود: در تاریخ معاصر نیز هر جا روحانیت در کنار مردم بوده، اعتماد عمومی افزایش یافته است؛ از نهضت مشروطه تا انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس بنابراین فاصله‌گرفتن از متن جامعه بزرگ‌ترین آسیب برای حوزه است.

تبلیغ سنتی و اقتضائات روز

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرسولی با بیان اینکه تبلیغ سنتی به‌تنهایی پاسخگوی نیاز امروز جامعه نیست، گفت: منبر و محراب همچنان جایگاه خود را دارند، اما کافی نیستند نسل امروز بیش از آن‌که پای منبر بنشیند، پای گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذراند اگر حوزه در این میدان حاضر نباشد، عرصه به دست جریان‌های بی‌پایه و شبهه‌افکن خواهد افتاد.

وی ادامه داد: تبلیغ امروز نیازمند زبان جدید، قالب‌های هنری متنوع و بهره‌گیری از رسانه‌های نوین است اگر طلبه‌ای تنها به سخنرانی سنتی اکتفا کند، به‌سرعت از میدان اثرگذاری خارج می‌شود.

نگرانی‌های رهبری از غفلت حوزه در عرصه تبلیغ

این استاد حوزه در بخش دیگری از گفت‌وگو به دغدغه‌های رهبر انقلاب درباره تبلیغ دینی اشاره کرد و اظهار داشت: تأکید مکرر ایشان بر تبلیغ به‌دلیل شناخت عمیق از شرایط فرهنگی کشور است معظم‌له بارها هشدار داده‌اند که اگر حوزه در صحنه تبلیغ حاضر نباشد، دستگاه‌های رسانه‌ای دشمن ذهن جوانان را در اختیار می‌گیرند این هشدار باید جدی گرفته شود و محور سیاست‌گذاری آموزشی حوزه قرار گیرد.

وی افزود: رهبر انقلاب در حقیقت می‌خواهند روحانیت را متوجه این نکته کنند که غیبت حوزه در میدان تبلیغ مساوی است با غیبت دین در فضای عمومی این خطری است که هیچ‌گاه نباید دست‌کم گرفته شود.

راهکارهای ارتقا تبلیغ

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرسولی در ادامه چند راهکار برای تحول تبلیغی در حوزه برشمرد و گفت:
۱. گره‌زدن آموزش‌های حوزوی با مهارت‌های عملی تبلیغی.
۲. ایجاد کرسی‌های تخصصی تبلیغ در حوزه‌های علمیه.
۳. بهره‌گیری از ظرفیت هنر، فیلم، ادبیات و رسانه‌های نوین.
۴. برگزاری اردوهای تبلیغی کارورزی در طول سال تحصیلی.
۵. پشتیبانی مادی و معنوی از مبلغان در میدان عمل.

وی خاطرنشان کرد: طلاب باید فرصت تجربه میدانی پیدا کنند همان‌طور که یک پزشک بدون کارورزی نمی‌تواند وارد میدان درمان شود، طلبه هم بدون تجربه تبلیغی، مبلّغ موفقی نخواهد شد.

ضرورت مخاطب‌شناسی و نیازسنجی

این استاد حوزه در پایان بر اهمیت شناخت مخاطب تأکید کرد و گفت: تبلیغ مؤثر بدون شناخت مخاطب ممکن نیست یک جوان دانشجو دغدغه‌های متفاوتی با یک کشاورز روستایی دارد همان‌طور که زبان کودک با زبان یک کارمند تفاوت دارد اگر تبلیغ به نیازها و زبان هر قشر پاسخ ندهد، شنیده نمی‌شود.

وی افزود: حوزه باید مخاطب‌شناسی را به‌عنوان علمی جدی در برنامه آموزشی خود بگنجاند طلبه‌ای که جامعه هدف خود را نشناسد، حتی اگر عمیق‌ترین مطالب علمی را هم بیان کند، نمی‌تواند تأثیری ماندگار بر مخاطب بگذارد.