حوزه ظرفیت های عظیمی در تمدن سازی دارد که به آن کم توجهی شده است

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، منورهسادات شایستهخو، رئیس کمیسیون تخصصی خواهران شورای عالی حوزه علمیه خراسان در نشست علمی دهمین نمایشگاه تخصصی کتب حوزوی و معارف اسلامی با تشکر از دستاندرکاران برگزاری نمایشگاه کتاب، گفت: برپایی نشستهای علمی فرصتی ارزشمند برای تبادل اندیشههای معرفتی و معنوی است و هدف آن بررسی جایگاه و نقش حوزههای علمیه در شکلگیری و ترویج خطوط اصلی تمدن نوین اسلامی میباشد و آنچه امروز باید در صدر اولویتهای حوزویان قرار گیرد در حقیقت بازشناسی مأموریتهای اصیل حوزه و تطبیق آن با شرایط جدید جهان اسلام است.
بیانیه رهبر معظم انقلاب؛ سند مأموریتی حوزههای علمیه
وی با اشاره به بیانیه مهم رهبر معظم انقلاب در صدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم گفت: این بیانیه در امتداد منشور روحانیت امام خمینی(ره) صادر شده و به منزله یک سند مأموریتی برای همه حوزویان به شمار میآید.
شایستهخو افزود: هر طلبه و استاد حوزه باید همواره این بیانیه را در کنار خود داشته و به آن مراجعه کند زیرا خطوط اساسی حرکت حوزه در دهههای پیشرو در همین بیانیه ترسیم شده است و مقام معظم رهبری در این سند پنج اصل اساسی را برای حوزههای علمیه برشمردهاند.
اصول تمدنسازی اسلامی و نقش اجتهاد پویا در آینده حوزه
شایستهخو در تشریح این ۵ اصل گفت: این اصول بیانیه رهبر معظم انقلاب شامل مرکزیت علمی با تخصصهای معین، تربیت نیروی انسانی کارآمد برای هدایت اخلاقی و دینی جامعه، حضور در خط مقدم مقابله با تهدیدهای دشمن، تولید و تبیین اندیشه اسلام در حوزه نظامات اجتماعی و سیاسی و ایفای نقش قله نوآوریهای تمدنی و آیندهنگری در چارچوب پیام جهانی اسلام است.
وی در تبیین جایگاه حوزههای علمیه در مسیر تمدنسازی اسلامی تأکید کرد: همانگونه که انقلاب اسلامی از متن حوزه برخاست، تمدن نوین اسلامی نیز باید با محوریت حوزه شکل گیرد و این نهاد اصیل نه صرفاً محل تدریس و تحصیل بلکه خاستگاه تولید معرفت دینی و ترسیم خطوط کلان تمدنی است.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: تمدن نوین اسلامی به عنوان یک نظام فکری و اجتماعی نیازمند بنیانهای نظری و عملی است که تنها از مسیر اجتهاد پویا و روزآمد حوزههای علمیه قابل دستیابی خواهد بود و اگر حوزویان با این نگاه آیندهنگرانه برنامهریزی و حرکت کنند، تعلیم و پژوهش و تبلیغ آنان نیز در این چارچوب قرار خواهد گرفت.
وی در توضیح مبانی نظری این نقشآفرینی گفت: مبانی دینی و اعتقادی همچون آیات قرآن کریم که نقش امت اسلامی را در هدایت بشر یادآور میشود و حدیث شریف ثقلین که بر تمسک همیشگی به قرآن و عترت تأکید دارد، به همراه نظریه ولایت فقیه که به دست امام خمینی (ره) پایهگذاری و در نظام جمهوری اسلامی جاری شد ستونهای اصلی این مبنا هستند.
مدیر مدرسه علمیه نرجس(سلاماللهعلیها) اضافه کرد: در کنار آن مبانی علمی و روششناختی همچون اجتهاد پویا برای پاسخگویی به مسائل نوپدید، توانایی نظامسازی اجتماعی بر اساس فقه و فلسفه اسلامی و تولید علوم انسانی اسلامی مبتنی بر جهانبینی توحیدی قرار دارد که همگی وظیفه حوزهها را در مسیر تمدنسازی روشن میسازد.
وی افزود: تحقق این مأموریت خطیر نیازمند روشهای کارآمد است و چهار روش کلیدی در این میان اهمیت ویژهای دارد که نخستین آن تولید علم و معرفتسازی است و برای این منظور باید میراث علمی تمدن اسلامی بازخوانی و با نیازهای امروز تطبیق داده شود و در عین حال توسعه رشتههای میانرشتهای همچون فقهالاقتصاد و فقهالاجتماع صورت گیرد.
شایستهخو تاکید کرد: باید پژوهشکدههای تخصصی تأسیس شود تا حوزه از ایستایی خارج و به پویایی و حرکت علمی برسد، دومین روش تربیت نیروی انسانی متخصص است که با طراحی سرفصلهای جدید و ایجاد رشتههای تخصصی متناسب با نیاز تمدنی و همچنین ارتقای مهارتهای مدیریتی و ارتباطی طلاب محقق خواهد شد و در این مسیر حوزه باید مدیران و متخصصان عرصههای نوین علوم اسلامی را تربیت کند.
وی ابراز کرد: سومین روش، گفتمانسازی و فرهنگسازی است که با بهرهگیری از رسانهها و فضای مجازی و نیز تولید آثار هنری و ادبی تمدنی و برگزاری کرسیهای آزاداندیشی عملی خواهد شد و چهارمین روش تعامل سازنده با نهادهای علمی است به گونهای که حوزه با دانشگاهها، مراکز پژوهشی و نهادهای بینالمللی ارتباط برقرار کرده و در پروژههای کلان علمی و حتی پارکهای علم و فناوری با هویت اسلامی مشارکت کند.
روشها و راهکارهای عملی برای تحقق حوزه تمدنساز
این پژوهشگر حوزه علمیه خراسان همچنین با اشاره به مدل پیشنهادی خود برای حوزه تمدنساز گفت: تحقق این نقشآفرینی نیازمند سه لایه مکمل است که در لایه زیرساختی تحول در برنامههای درسی و روشهای آموزشی با حفظ سنتهای اصیل ضروری است و در لایه میانی ایجاد نهادهای واسط برای ارتباط مستمر حوزه با جامعه و دولت باید دنبال شود و در لایه عملیاتی اجرای پروژههای کلان تمدنی با محوریت حوزه علمیه به عنوان معمار اصلی تمدن اسلامی نوین باید در دستور کار قرار گیرد.
وی سه پیشنهاد عملی را نیز مطرح کرد و افزود: تشکیل شورای عالی تمدن نوین اسلامی با محوریت مراجع عظام تقلید، تدوین سند راهبردی نقش حوزه در تمدنسازی با استناد به بیانیه رهبر معظم انقلاب و اختصاص بودجه ویژه به پژوهشهای تمدنی از جمله اقداماتی است که اگر تحقق یابد میتواند نقش حوزههای علمیه را در ترسیم و ایجاد تمدن نوین اسلامی برجسته سازد و به ثمر برساند.
شایستهخو ابراز امیدواری کرد که به برکت تلاش مشترک علما و پژوهشگران و نیز به یمن توجهات رهبر معظم انقلاب اسلامی هرچه سریعتر شاهد تحقق حوزه پیشرو و سرآمد مورد نظر ایشان باشیم.