تفسیر تاریخ به قصد القای دیدگاه‌هایی که آن را حق می‌دانیم
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام رسول جعفریان، امروز، سی‌ام آبان در همایش علمی کاربردی تبلیغ، ویژه مبلغان محرم‌الحرام 1390 در سالن همایش‌های بین‌المللی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نسبت به تأثیر انگیزه‌های مذهبی در تفسیر عاشورا و خطرات آن هشدار داد و خواستار تحقیق رخداد عاشورا در بستر تاریخ شد.
وی با اشاره به تفسیرهای متفاوتی که از عاشورا بیان می‌شود، اظهار داشت: برخلاف تصورات اولیه، خطبا، مبلغان، نویسندگان و تاریخ‌نگاران تفسیر یک دستی از عاشورا نداشته و تنها به کلیات اکتفا کرده‌اند و در این‌باره هم اختلاف‌نظرهای زیادی وجود دارد.
رییس کتابخانه مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که تاریخ‌نگاران باید افزون بر توجه به تاریخ واقعی به اطلاعات خود نیز که برگرفته از مجموعه تحصیل، آموخته‌ها و ذهنیت‌هایی که از محیط سیاسی پیرامونی گرفته شده توجه کنند بر تاریخ‌نویسی صحیح برگرفته از واقعیت تأکید و از تاریخ مذهبی به عنوان منبع معرفت دینی یاد کرد.
وی با اشاره به مشکلات پیش آمده در تاریخ‌نگاری مذهبی و دینی یادآور شد: براساس گفتمان حاکم و ذهنیت‌های برگرفته از آن، این انگیزه در مبلغان ایجاد شده که تاریخ را به ابزاری برای تحرک بیشتر مردم و وفاداری آنها به دین تبدیل کنند که این خطر بزرگی است؛ هرگز نباید تاریخ را به قصد القای دیدگاه‌هایی که آن را حق می‌دانیم، تفسیر کنیم.
حجت‌الاسلام جعفریان با تأکید بر توجه به مفهوم دانایی و تطبیق آن با واقعیت، تصریح کرد: دانایی تطبیق با واقع است، مبلغان باید وفادار به علم و دانایی باشند، هر مقدار که می‌توانند برای نزدیک شدن به واقعیت تلاش کنند و با خارج شدن از ذهنیت‌های بیهوده، گرفتار تفسیرهای متفاوت نشوند.
وی با بیان این‌که روش علمی تاریخ، داستان و قصه گفتن نیست و قرار نیست مردم را به هر قیمتی دیندار کنیم، گفت: مبلغان نباید گرفتار تفسیرهای متفاوت شوند و برای این‌که از حاکمیت ذهن‌های نادرست و گفتمان‌های جاری خلاص شوند باید با ایمان کامل به دانایی، تاریخ را مطالعه کنند.
این نویسنده حوزوی ادامه داد: یک مبلغ هنگامی که ذهن را مجرد و خالی کرده و وفادار به علم باشد و فارغ از مسال دینی به درستی عمل کند به واقعیت روش علمی نزدیک می‌شود و بهتر است برای خلاصی از ذهنیت‌های مختلف به سراغ منابع برود و با روش‌های علمی منابع را مطالعه کند و یاد بگیرید؛ آن هم نه به شکل سرهم بندی کردن و آسمان و ریسمان بافتن.
وی در بخش دوم سخنان خود با طرح سؤالی مبنی بر این‌که تفسیرهای ارایه شده از عاشورا چه میزان بر منابع متکی است و آیا با واقع سنجی دینی همراه است، ابراز داشت: منبری‌ها همواره در معرض این آسیب جدی هستند و تحت تأثیر جدل قرار گرفته‌اند چراکه نگاهشان به مخاطب، آموزشی و نصیحت‌گرایانه است.
حجت‌الاسلام جعفریان با بیان این‌که برداشت‌های برخی مبلغان به آن سبب که می‌خواهند همه چیز را با حوادث روز تطبیق دهند، دیگر منطبق با واقع نیست، هشدار داد: متأسفانه الفاظ روز را با پژوهش‌های تاریخی و اصول حاکم بر روش‌های فعلی را با اصولی که واقعا باید از عاشورا بفهمیم، مخلوط می‌کنیم و این خطرناک است.
وی اظهار داشت: واقعه عاشورا را با حوادث روز تطبیق می‌دهیم و از آنجا که دنبال تأسیس حکومت اسلامی هستیم پافشاری می‌کنیم که امام حسین(ع) برای حکومت قیام کرد و از آنجا که با عربستان سعودی در ستیزیم، عاشورا را به وادی شهادت سوق می‌دهیم؛ به برداشت‌های سیاسی از حوادث تاریخ اسلام آلوده شده‌ایم.
این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: هرگز مخالف آن نیستم که بخواهیم از واقعه عاشورا استفاده‌های سیاسی کنیم، اما باید این امر در چارچوب صحیحی انجام شود و مراقب باشیم که به برداشت‌های اشتباه آلوده نشویم و بی‌جهت و بدون توجه، همه چیز روز را با همه چیز تاریخ اسلام تطبیق ندهیم.
وی بر مطالعه تاریخ انبیای الهی در قرآن کریم تأکید کرد و با بیان این‌که در قرآن از لحاظ روش فقهی تعیین تکلیف نمی‌شود، باید چارچوب فقهی و حقوقی داشت و یا تنها به اخلاقیات استناد کرد، افزود: فقها به خوبی تشخیص داده‌اند و می‌دانند بحث‌های حقوق کردن مشکل است و باید در جان و مال مردم احتیاط کرد؛ چراکه آنجا نمی‌توان به چهار واقعه تاریخی استناد کرد بلکه باید استناد حقوقی و فقهی داشت.
حجت‌الاسلام جعفریان ادامه داد: اگر منبرمان در استفاده از عاشورا، سقیفه و امام حسین(ع) در حد این است که آدم‌های خوب و بد را تشخیص دهیم و یک سری اخلاقیات را در مکتب اهل بیت(ع) با جریان بنی‌امیه جدا کنیم و نشان دهیم که مذهب ما متکی بر حدیث نبوی است، بی‌راهه نرفته‌ایم، اما صحیح نیست که از باب تکلیف شرعی، استفاده سیاسی روزمره کنیم.
وی همچنین با اشاره به حاکمیت ذهنیت‌های متفاوت بر تاریخ‌نویسی و انگیزه‌های مختلف برای تفسیر عاشورا، تصریح کرد: امروز هرکسی از موقعیت جامعه برداشت‌های متفاوتی دارد در حالی که اینجا حاکم داریم و رهبری باید تصمیم بگیرد که زمان جنگ است یا صلح نه این‌که هرکسی برداشت خاصی داشته باشد و بخواهد ارایه دهد.
رییس کتابخانه مجلس شورای اسلامی گفت: هیچ راهی نداریم جز این‌که متون را دقیق بخوانیم و چاره‌ای نداریم جز این که در برداشت‌ها و سیره اهل بیت(ع) وفادار به سیره فقهی و حقوق باشیم تا برداشت‌های اشتباه نکنیم؛ باید مراقب باشیم تا دچار تفسیرهای مختلف نشویم وگرنه زمانی می‌رسد که عاشورا تنها برای گریستن مطرح و یا از آن به جنگ با اشرار تفسیر شود.
وی با بیان این‌که بدون تسلط بر منابع و بدون تسلط بر شرایط تاریخی نمی‌توان قضاوت درستی داشت، اضافه کرد: زمانی از این شرایط خلاص می‌شویم که به علم، دانایی و تطبیق با واقع وفادار باشیم و فرقی بین تاریخ‌های مختلف نگذاریم؛ برنامه‌های مستمری برای شناخت متون و منابع و درک روشنی نسبت به صدر اسلام داشته باشیم.
حجت‌الاسلام جعفریان با اشاره به این‌که برخی افراد تاریخ‌نگار عجیب و غریبی هستند و مانند کسانی که در عرصه سیاست با حرف‌های جدید تصور عمومی را بر هم می‌زنند، بر چیزهای عجیب و غریب تمسک می‌کنند، بر منبع شناسی و شناخت صحیح روش تحقیق از سوی مبلغان حوزوی تأکید کرد. /920/ پ201/ع