سطحی نگری، جزم اندیشی و ادبیات تکفیری شاخصه های جریان تحجرگرا در حوزه

حوزه علمیه مهد آزاد اندیشی، عقلانیت و خردورزی است. طلاب از ابتدای ورود به حوزه با عبارت « نحن ابناء الدلیل» آشنا می شوند و از اساتید خود می آموزند که نظرات و افکار گوناگون را نقادانه مو شکافی کنند، آن گاه بپذیرند، یا رد کنند.

ره آورد این نقد و نظر علمی و موشکافانه، اندیشه ورزی، رشد علوم اسلامی در عرصه های مختلف و در نتیجه پویایی و شادابی حوزه های علمیه است.

در این بین اما جریانی سطحی نگر که هر از چند گاهی به تناسب شرایط و اوضاع، در حوزه های علمیه ظهور و بروز می یابد، آسیب های جدی را متوجه جریان خرد ورزی و عقلانیت اسلامی در حوزه های علمیه کرده است.

این جریان که تصریح می کند قصد دارد حوزه را به 50 سال قبل بازگرداند، چند صباحی است که با تشدید فعالیت های خود، از یک سو اختلافات شیعه و سنی را برجسته کرده و به دشمنی ها دامن می زند، از سوی دیگر در پوشش مخالفت با فلسفه و عرفان، بزرگانی را که پشتوانه های تئوریک نظام اسلامی محسوب می شوند، تخریب می کند و از سوی دیگر با طرح گفتمان «حوزه سنتی»، جدایی حوزه از نظام اسلامی را تبلیغ می کند.

حجت الاسلام علی امینی نژاد، استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه قم، در گفت و گوی تفصیلی با رسا، ضمن برشمردن ویژگی ها و ممیزه های جریان تحجرگرا، از بزرگان حوزه خواست جلوی رشد این جریان را که باعث ایجاد شکاف در حوزه و سردرگمی جامعه و کند شدن حرکت انقلاب اسلامی می شود، بگیرند.

حجت الاسلام امینی نژاد در ابتدای این گفت و گو اظهار داشت: یکی از جریانهایی که در ابعاد مختلف، برای جامعه به خصوص جامعه حوزوی، مضر است، جریان تحجر گرا است.

وی با اشاره به عرصه های فعالیت جریان تحجر گرا اظهار داشت: جریان تحجر گرا در همه حوزه های دانشی از جمله فقه، اصول ، تفسیر و مباحث تاریخی وجود دارد، اما به صورت سنتی یکی از بزرگترین شاخصه های آن، ضدیت با فلسفه و عرفان است.

بعد از رحلت حضرت امام (ره) جریان تحجرگرا مجددا به میدان آمد

استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه تصریح کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل عظمت شخصیت حضرت امام، جریاناتی مانند تحجرگرایی، غرب زدگی و تجدد گرایی طرد شده و به محاق رفتند.

وی افزود: بعد از رحلت حضرت امام(ره) با فاصله ای اندک، یکی از مخالفت های عمده با تفکر ایشان به عنوان تجدد گرایی غربی در فضای علمی دانشگاهی و سیاسی کشور مطرح شد، که همه ما سیرآن را در دهه هفتاد می شناسیم. یک دهه بعد از تجدد گرایی غرب گرا، جریان تحجرگرای حوزوی به میدان آمد. این جریان در ابتدا به صورت غیر واضح و با چراغ خاموش در لایه هایی از حوزه به فعالیت مشغول شد، اما در سال های اخیر با شدت بیشتری بروز پیدا کرده است.

استاد حوزه علمیه خاطر نشان کرد: اگر جامعه اسلامی بتواند همانند جریان تجدد گرای غربی، این جریان را نیز به سلامت پشت سر بگذارد، انقلاب اسلامی به صورت استوار و مستحکم به پیش خواهد رفت.

حجت الاسلام امینی نژاد با اشاره به اهداف جریان تحجرگرا خاطر نشان کرد: این جریان در حال حاضر در حوزه علمیه وجود دارد و در حال تشدید فعالیت خود است. در برخی از جلسات، این اشخاص تصریح داشتند که ما تصمیم داریم حوزه را به 50 سال قبل برگردانیم. حوزه 50 سال قبل، همان حوزه ای است که حضرت امام(ره) از آن می نالید. حضرت امام(ره) از جریانی که آن را تحجر گرایی می خواندند، به شدت نالان و نگران بودند. ایشان می فرمودند درد و رنجی که من از این جریان کشیدم، از دیگران نکشیدم.

استاد فلسفه و عرفان خاطر نشان کرد: امام راحل (ره) برای معرفی این جریان، نقل می کنند که پسرم، سید مصطفی در مدرسه فیضیه از ظرفی آب می خورد، عده ای آن ظرف را آب کشیدند، به دلیل این که من در حوزه فلسفه می گفتم.

استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه ادامه داد: همان طور که عرض کردم این جریان در ابعاد مختلف دانشی قابل بحث است و بنده چند ویژگی این جریان را در فضای مقابله با فلسفه و عرفان مورد بررسی قرار می دهم. هر چند اصل این ویژگی ها در همه ساحت ها تقریبا مشترک است.

سطحی نگری؛ اولین ممیزه جریان تحجر گرا

حجت الاسلام امینی نژاد اولین ممیزه این جریان را سطحی نگری دانست و گفت: در هر دانشی همان طور که مباحث سهل و آسان وجود دارد، مباحث پیچیده و سخت نیز وجود دارد که فهم آن نیازمند دقت و تعمق زیاد است، مثلا در دانش اصول فقه برخی از بحث ها واقعا سنگین و پیچیده است و فهم آن برای همه میسور نیست. در دانش های عقلی این مسأله جدی تر است.

وی ادامه داد: در این فضا توقع این است که با دقت و تأمل به نقد آموزه های فلسفی و عرفانی پرداخته شود، اما جریان تحجرگرا با نگاه بسیار سطحی با این آموزه ها مواجه می شود.

وی نمونه هایی از سطحی نگری جریان تحجرگرا را بر شمرد و خاطر نشان کرد: یکی از کسانی که در این فضا فعال است، می گوید: من وحدت شخصی وجود را ظرف ده دقیقه برای بچه های دبستانی مطرح می کنم. جالب است که بحث وحدت شخصی وجود، اوج کار فیلسوفی مثل ملا صدرا است. همچنین همه کسانی که ما آن ها را به تیز بینی و تیز یابی می شناسیم، مثل حضرت امام(ره)، علامه طباطبایی، شهید مطهری و ... بر صعوبت و پیچیده بودن این بحث تأکید کرده اند، اما این جریان می گوید من ظرف ده دقیقه آن را به بچه های دبستانی منتقل می کنم.

منتقدانی که فلسفه را نقد می کنند، اما بیش از بدایة الحکمة نخوانده اند

وی ادامه داد: یا مثلا وقتی از یکی از آقایانی که در مقام نقد فلسفه و عرفان است، سؤال می شود چه مقدار فلسفه خوانده اید، با صداقت می گوید که من بدایة الحکمه علامه طباطبایی را خوانده ام و نهایة را نیز تورقی کرده ام. این در حالی است که بدایه اولین و ابتدایی ترین کتابی است که در این مسیر خوانده می شود.

حجت الاسلام امینی نژاد تصریح کرد: ممکن است کسانی در این فضا اشکالات دقیقی را مطرح کنند، اما سؤال این است که آیا در نقد دانشی مانند فلسفه که تقریبا سخت و پیچیده است، بهره مندی از این مقدار دانش کافی است؟

استاد فلسلفه و عرفان حوزه علمیه به عنوان مثال آثار غزالی را در رد و نقد فلسفه مورد توجه قرار داد و خاطر نشان کرد: در فضای نقد فلسفه، غزالی دو کتاب نوشته است، یکی مقاصد الفلاسفه و دیگری تهافت الفلاسفه. اولی را برای این نوشته که نشان دهد از مباحث فلسفی اطلاع دارد و تهافت الفلاسفه را در نقد و رد آموزه های فلسفی نوشته است.

حجت الاسلام امینی نژاد ضمن تأکید بر سطحی نگری غزالی در نقد فلسفه اظهار داشت: با مراجعه به این دو کتاب، دانش او را در زمینه فلسفه واقعا سطح پایین می یابیم. ملاصدرا علی رغم اینکه در برخی از عرصه ها برای غزالی ارزش قائل است، در زمینه فهم فلسفی برای او ارزش قائل نیست و می گوید او در این عرصه مثل بچه ای است که زره پوشیده و می خواهد با أَبطال مبارزه کند.

وی خاطر نشان کرد: برخی از رگه های موجود در جریان تحجر در فضای نقد فلسفه و عرفان، بسیار نازل تر از غزالی در فهم و نقد فلسفه عمل می کنند.

مفاهیم و اصطلاحات فلسفی برای جریان تحجرگرا روشن نشده است

حجت الاسلام امینی نژاد تأکید کرد ممیزه دیگر جریان تحجرگرا برداشت های نادرست از اصطلاحات فلسفی و عرفانی است و افزود: برخی از این آقایان با کنایه و تمسخر می گویند که طرفداران فلسفه و عرفان ما را به نفهمیدن مفاهیم فلسفی و عرفانی متهم می کنند. بنده در اینجا دو نمونه از برداشت های این آقایان را ذکر می کنم تا خوانندگان قضاوت کنند.

وی با اشاره به جلسات بحث و گفتگو با مخالفان فلسفه و عرفان، نمونه ای از برداشت های نادرست از اصطلاحات عرفانی را برشمرد و خاطر نشان کرد: در یکی از جلسات، به آقایی که در این فضاها به شدت فعال است و دائما به بزرگان فلسفه و عرفان حمله می کند، گفتم برداشت خودتان را راجع به وحدت شخصیه وجود که در آموزه های عرفانی مطرح است، بیان کنید.

وی ادامه داد: ایشان گفت عرفا در ضمن مثال موج و دریا این بحث را توضیح می دهند و معتقدند تک تک امواج، دریا نیستند، اما مجموع تکه های امواج، دریا هستند، بر این اساس هر یک از موجودات به تنهایی خدا نیست، اما مجموع آنها خداست.

استاد حوزه علمیه قم ضمن تأکید بر نادرست بودن این برداشت، تصریح کرد: صدرالمتالهین در جلد دوم اسفار ص345 این توهم را که خدا مجموع عالم است، به جهله صوفیه نسبت داده و آن را کفر فاحش و زندقه صرف می داند و نسبت دادن آن به بزرگان عرفا را دروغ محض و افک عظیم می خواند.

محقق علوم اسلامی، ادامه داد: این شخص بر اساس همین برداشت، به عرفا حمله کرده و آنها را متهم به کفر گویی می کند، در این جلسه به وی گفتم عرفا در مورد خدا چنین دیدگاهی ندارند و این برداشت شما اشتباه است. ایشان اصرار می کرد که نظر عرفا همین است، عرض کردم در حال حاضر حداقل ده نفر از علمای طراز اول که متخصص عرفان نظری هستند در حوزه وجود دارند، شما از آنها سؤال کنید که آیا این برداشت از کلام عرفا درست است؟ قطعا همه آنها پاسخ منفی خواهند داد.

وی خاطر نشان کرد: خوب توقع است که ایشان این برداشت نادرست را اصلاح کند، اما متأسفانه باز هم شاهد هستیم که همین حرف را تکرار می کند و بر اساس آن به بزرگان عرفا حمله و حتی جسارت می کند.

واژه عینیت در عرفان اسلامی به معنای معیت در عین غیریت است

استاد فلسفه و عرفان به عنوان نمونه دیگر، به برداشت غلط از واژه عینیت اشاره کرد و گفت: کسانی که با مباحث فلسفی آشنا هستند می دانند که واژه عینیت بسیار دقیق و قابل تأمل است و در بحث های مختلفی از جمله وجود ذهنی، حرکت، علت و معلول و ...کاربرد دارد. این واژه در هر یک از این موضوعات معنای خاص خودش را دارد.

حجت الاسلام امینی نژاد کاربرد مهم واژه عینیت را تبیین رابطه حق و خلق در عرفان دانست و خاطر نشان کرد: این بحث در نقاط اوج حکمت متعالیه و عرفان مطرح می شود و کلمه عینیت در این بحث معنای ظریف و بسیار دقیقی دارد.

وی با اشاره به برداشت جریان تحجرگرا از این واژه تصریح کرد: جریان تحجرگرا این واژه را مطرح می کند و با استناد به بعضی از جملات و بدون توجه به معانی مختلف این واژه در فلسفه و عرفان، می گوید فلاسفه و عرفا معتقدند حق و خلق عین هم هستند و هیچ تفاوتی با هم ندارند.

محقق علوم اسلامی با تأکید بر نادرست بودن این برداشت اظهار داشت: عرفا چنین سخنی نمی گویند. بحث عینیتی که در کتب عرفانی مطرح است، معیّت است. عرفا معتقدند مسأله معیتی که در آیات و روایات در ارتباط با حق و خلق مطرح شده، بسیار دقیق است و بیانگر یک نوع عینیت در عین غیریت است.

حجت الاسلام امینی نژاد به سخنان حضرت علی (ع) در تبیین رابطه حق و خلق در نهج البلاغه اشاره کرد و گفت: در عبارات حضرت، همراهی و معیتی برای حق و خلق بیان شده که در عین حال که حق در تمام تار و پود اشیاء است، اما غیر آنان است. در روایات دیگری تباین حق از خلق تباین وصفی بیان شده نه تباین عزلی.

وی ادامه داد: این هنر حکمت متعالیه و عرفان اسلامی است که می تواند این معنای دقیق را توضیح دهد و آیات و روایاتی را که در این زمینه وجود دارد، تفسیر کند.

حجت الاسلام امینی نژاد با تأکید بر اینکه حکمت و عرفان اسلامی غیریت بین حق و خلق را بر نمی دارد، ادامه داد: همین آقایان عرفا که بر معیت و عینیت تأکید می کنند، در متون زیادی بر غیریت تأکید می کنند که در ادامه به دو متن اشاره می شود.

وی به سخن ابن عربی در رساله عینیتة الوجود اشاره کرد و گفت: ابن عربی بعد از توضیح وحدت شخصیه وجود، می گوید: فافهم هذا لان لا تقع فی غلط الحلولیة، لا هو فی شی و لا شی فیه و لا داخلا و لا خارجا.« این مطلب را درک کن تا به توهم حلولیت دچار نشوی، نه خدا در چیزی از اشیاء است و نه چیزی در خداست، چیزی داخل یا خارج خدا نیست»

وی با تأکید بر شباهت این سخن با فرمایش امام صادق(ع) خاطر نشان کرد: امام صادق(ع) می فرمایند: لا خلقه فیه و لا هو فی خلقه. در عین حال در فرمایش دیگری می فرمایند: هو فی کل مکانٍ. «حق تعالی در هر مکانی هست.» این جملات بیانگر معیت شدید در عین مغایرت است.

استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه به عنوان دومین نمونه، جملات امام خمینی(ره) در کتاب مصباح الهدایة را ذکر کرد و گفت: حضرت امام(ره) در این کتاب عرفانی می فرمایند: هذه الحقیقة الغیبیة غیر مربوطة بالخلق و متباینة الحقیقة عنهم و لا سنخیة بینها و بینهم اصلا و لا اشتراک ابدا.

وی خاطر نشان کرد: به خوبی روشن است که آقایان عرفا و حکما در عین حال که بر ارتباط شدید مخلوقات با خدای متعال تأکید می کنند، بر غیریت کامل آنها اصرار می ورزند و معتقدند این همان ارتباطی است که در آیات و روایات در نسبت میان حق و خلق بیان شده است، اما جریان تحجرگرا بدون توجه به معنای این اصطلاح و با یک برداشت کاملا نادرست از سخنان آنان، نسبت های ناروایی را متوجه بزرگان فلسفه و عرفان می کند.

جزمیت گرایی و تأکید تبلیغاتی بر عقلانی بودن آموزه های سطحی

حجت الاسلام امینی نژاد ممیزه دیگر جریان تحجرگرا را جزمیت گرایی شدید عنوان کرد و گفت: این جریان تأکید می کند تمام معتقدات ما عقلانی است و در مقابل، تمام آموزه های فلسفی و عرفانی وهمی و خیالی است.

وی با اشاره به این ادعا اظهار داشت: در این رابطه چند نکته و چند سؤال مطرح است: اول اینکه منظور از عقل بدیهی که در کلمات این آقایان مطرح می شود چیست؟ و ملاک آن کدام است؟

وی افزود: سؤال بعد این است که مراد از عقل و برهان چیست؟ آیا همان است که در منطق و کتاب هایی مثل برهان شفا آمده یا برهان و عقل دیگری مراد است؟ اگر چیز دیگری مراد است، خوب معنا، مبانی و ساختار های آن باید بیان شود تا به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد.

وی ادامه داد: نکته بعد این است که وقتی گفته می شود تمام مسائل فلسفی اوهام است، چگونه باید این ادعا را اثبات کرد؟ آیا برای اثبات این ادعا از عقل متعارف فلسفی استفاده می شود یا از عقل دیگری کمک گرفته می شود؟

حجت الاسلام امینی نژاد ضمن تأکید بر ضرورت بحث های ریشه ای و اساسی، تصریح کرد: توقع این است که این جریانات به جای برخوردهای جدلی و احساسی، به صورت ریشه ای و اساسی به این سؤالات پاسخ دهند. اگر به این سؤالات به درستی پاسخ داده شود و احیانا نظرات نو و ابتکاری مطرح شود، از طرف فلاسفه مورد استقبال قرار می گیرد.

وی با تأکید بر اینکه چنین بحثی در واقع کار فلسفی است، خاطر نشان کرد: فلسفه یعنی شناخت عقلانی نظام هستی و کسی که با عقل و برهان به تبیین نظام هستی بپردازد در واقع کار فلسفی انجام می دهد، ولو اینکه در لفظ از کلمه فلسفه استفاده نکند.

جریان تحجر و انحصار گرایی در فهم قرآن و حدیث

حجت الاسلام امینی نژاد چهارمین ممیزه جریان تحجر را انحصار گرایی در فهم قرآن و حدیث دانست و گفت: جریان تحجرگرا تفسیر متون دینی را مختص به خود می داند و برای گرایش ها و مکاتب دیگر این حق را قائل نیست که این یکی از خطرناکترین ویژگی های این جریان نیز محسوب می شود.

استاد حوزه علمیه با اشاره به حق بزرگان فلسفه و عرفان در تفسیر متون دینی در زمینه معارف، گفت: در حوزه های علمیه اشخاصی چون سید حیدر آملی، ملاصدرا و شاگردش فیض کاشانی، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، آسید علی آقا قاضی طباطبایی، حضرت امام(ره)، علامه طباطبایی، آیت الله جوادی آملی و آیت الله حسن زاده به تفسیر متون دینی در زمینه معارف پرداخته اند. این بزرگان همگی شرایط لازم برای اجتهاد و تفسیر متون دینی را که در حوزه ها رایج است، دارند، اگر ما برای این اشخاص حق تفسیر متون دینی را قائل نباشیم، برای چه کسی قائل می باشیم؟

وی با اشاره به گفت و گو با برخی ناقدان فلسفه و عرفان، اظهار داشت: در همان جلسه که ذکرش گذشت، یکی از موضوعات معرفتی مطرح شد و برخی از احادیث و آیات مرتبط با آن به بحث و بررسی گذاشته شد. دلالت آیات و روایات در موضوع مورد بحث در برخی موارد به حد نص و در برخی به ظهور شدید، مطابق با برداشت عرفا بود.

وی ادامه داد: بعد از اینکه این بحث مطرح شد و دلالت آیات و روایات روشن شد، آن شخص تصریح کرد نظری که شما مطرح می کنید خلاف عقل بدیهی است، در نتیجه تمام این آیات و روایات باید دست بخورد و به تأویل برود.

آموزه های ضعیف کلامی به نام معارف اهل بیت بر آیات و روایات تحمیل می شود

حجت الاسلام امینی نژاد نتیجه چنین تفکری را حاکم شدن فضای تحجر و جمود دانست و خاطر نشان کرد: اگر مراد از عقل چنین عقلی باشد و تمام آیات و روایات بر مبنای آن تفسیر شود، نتیجه طبیعی آن حاکم شدن جریان تحجر گرایی است که ضعیف ترین آموزه های کلامی را بر آیات و روایات تحمیل می کند و آن را به نام معارف اهل بیت(علیهم السلام) به خورد جامعه شیعی می دهد. به عنوان مثال نظریه امر بین الامرین که در بحث جبر و اختیار مطرح است و در روایات معصومین بیان شده است، بر اساس مبانی بسیاری از این آقایان یا به جبر و یا به تفویض منتهی می شود.

حجت الاسلام امینی نژاد با اظهار تأسف از نحوه مواجهه جریان تحجرگرا با متون دینی خاطر نشان کرد: نوع نگرش به آیات و روایات معرفتی جای کار جدی و بحث و بررسی زیاد دارد، اما این جریان فقط عقل خود را ملاک قرار می دهد و هر وقت که نتواند روایات را حل و فصل کند آن را کنار می گذارد و به این وسیله جامعه علمی را از حجم انبوهی از روایات معرفتی محروم می سازد.

ادبیات تکفیری و خشن در مواجهه با بزرگان فلسفه و عرفان

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به ویژگی دیگر جریان تحجر حوزوی گفت: خصوصیت خطرناک دیگر این جریان، ادبیات خشن و تکفیری است. کسانی که در جریان مسائل هستند می دانند که این ادبیات در سال های اخیر شدت پیدا کرده است. این ادبیات ما را به یاد ادبیات سلفیه و وهابیت می اندازد.

وی تصریح کرد: جریان تحجرگرا به صراحت می گوید همه آنچه که فلاسفه و عرفا می گویند خلاف ضروریات دین و کفر محض است. انسان تعجب می کند که چگونه این آقایان به خود اجازه می دهند برخی از علمای طراز اول شیعه را که مقبول همگانند و به این معارف گرایش پیدا کرده اند، متهم به کفر کنند؟

حجت الاسلام امینی نژاد به مواجهه خطرناک جریان تحجر با علما اشاره کرد و گفت: جالب است اخیرا وقتی که به نحوه مواجهه این جریان با علما اعتراض شده است، این آقایان در نوشته ای بیان کردند که ما عقیده علما را تکفیر می کنیم؛ نه خود آنها را. این چیز بسیار عجیبی است.

وی ادامه داد: یا اینکه می گویند سخنان فیلسوفانی مانند ملاصدرا و آیت الله جوادی آملی که حوزه ها به دانش بالای ایشان در دین شناسی و تفسیر قرآن معترفند، کفر محض است، اما خود این آقایان چون به این مسأله ملتفت نیستند، حکم به ارتداد آنها نمی شود.

وی ضمن هشدار به تبعات چنین دیدگاهی خاطر نشان کرد: بر فرض که تکفیر عقیده غیر از تکفیر شخص باشد، قدم بعدی چیست؟ خوب لابد این آقایان در قدم بعدی می گویند چون ما ایشان را ملتفت کردیم، پس اگر بر حرف های خود اصرار بورزند، حکم به کفر آنها می کنیم.

وی افزود: همان شخص تصریح می کند که تمام کتاب های آیت الله جوادی آملی باید از حوزه ها جمع شود. خوب اگر به شخصی مثل ایشان اجازه داده نشود که در زمینه مسائل معرفتی اظهار نظر کند، پس چه کسی باید حرف بزند؟ آثار اجتماعی چنین نگرشی چیست؟ آیا حداقل نتیجه این برخوردها ایجاد ناامنی علمی برای بزرگان نیست؟

فلسفه و عرفان؛ نیاز جامعه اسلامی در برابر اندیشه های انحرافی و معنویت های کاذب

حجت الاسلام امینی نژاد ویژگی دیگر جریان تحجر را عدم توجه به نیازهای واقعی جامعه اسلامی و جامعه جهانی دانست و خاطر نشان کرد: امروزه جامعه ما در معرض هجوم افکار گوناگون قرار گرفته است که تنها سلاح مقابله با آن، فلسفه اسلامی است. مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند اگر ما فلسفه اسلامی با گرایش صدرایی را در حوزه ها کنار بگذاریم، حوزه در مقابل شبهات سیل گونه خلع سلاح می شود. ایشان در کلامی دیگر می فرمایند ما با فقه نمی توانیم به این شبهات پاسخ دهیم.

وی با اظهار تعجب از کسانی که عَلَم مخالفت با فلسفه و عرفان اسلامی را بلند کرده اند، اظهار داشت: اگر ما به نمونه های تاریخی زمان خودمان نگاه کنیم، اهمیت فلسفه اسلامی را به خوبی درمی یابیم.

وی افزود: از یاد نبرده ایم که در پیش از انقلاب جریان ماتریالیستی و مادی گرایی می رفت تا فضای دانشگاهی و علمی را در کل کشور فرا بگیرد. در آن شرایط علامه طباطبایی و استاد شهید مطهری در فضای معرفت اسلامی قدم برداشتند و مانند کوه در برابر جریان مادی گرا ایستادند و با تألیف آثاری مانند اصول فلسفه و روش رئالیسم، نقش غیر قابل انکاری در طرد این جریان فکری ایفا کردند.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به دقت نظر استاد شهید مطهری در نقد افکار انحرافی تصریح کرد: آیت الله مصباح نقل می کردند که وقتی استاد مطهری تصمیم گرفت ماتریالیسم را نقد کند، ابتدا آثار آنها را عمیقا مطالعه کرد، به طوری که وقتی اصول ماتریالیسم را تقریر می کرد، بزرگان این جریان اعتراف می کردند که از آنها بهتر این اصول را بیان می کند.

فلسفه اسلامی و مقابله با جریان غرب گرا در دهه هفتاد

وی با اشاره به نمونه ای دیگر از تلاش فلاسفه اسلامی در مقابله با افکار انحرافی اظهار داشت: در سال های نه چندان دور بویژه دهه هفتاد که افکار غرب گرا در ابعاد مختلف به طرف کشور هجوم آورد و همه مراکز علمی را تحت تأثیر قرار داد، آنچه که در مقابل این هجمه شدید به میدان آمد فلسفه اسلامی بود.

استاد حوزه علمیه قم ضمن تأکید بر نقش آیت الله مصباح و آیت الله جوادی در مقابله با انحرافات در دهه های اخیر، اظهار داشت: کوشش های بی دریغ حضرت آیت الله مصباح و هدایت گریهای حضرت آیت الله جوادی و مجموعه شاگردان ایشان، جلوی شبهاتی را که می رفت اصل دین و اساس حوزه ها را تخریب کند، گرفت و این تلاش ها هنوز هم ادامه دارد. در طول این سال ها چه کسی می توانست در برابر این هجمه ها بایستد و اساسا از چه کسانی انتظار بود که در این میدان وارد شوند؟

حجت الاسلام امینی نژاد ادامه داد: این نمونه هایی از تاریخ چند دهه اخیر است که اهمیت فلسفه اسلامی را در مقابله با جریانات فکری انحرافی نشان می دهد. با این وجود اگر ما علم مخالفت با فلسفه و عرفان را بلند کنیم، برای حوزه ها چه سلاحی باقی می ماند؟

وی ضمن تأکید بر کارکرد عرفان اسلامی در مقابله با عرفان های کاذب تصریح کرد: الان ما هجوم سیل وار عرفان های کاذب را به کشور و دانشگاه ها شاهد هستیم، به طوری که بسیاری از مسئولین فرهنگی را نگران کرده است. خوب اگر ما عرفان اسلامی را که چندین قرن با مذاق علمای طراز اول شیعه چک شده، نفی کنیم، چه چیزی داریم که به جوانان تشنه معنویت ارائه کنیم؟

حجت الاسلام امینی نژاد با اظهار تأسف از بحث و جدل های بیهوده در حوزه علمیه، حاکم شدن این فضا را باعث غفلت از نیازهای واقعی جامعه اسلامی دانست و اظهار داشت: متأسفانه امروز به جای اینکه همت ها و تلاش ها صرف حل مشکلات جامعه اسلامی شود، صرف درگیری های داخل حوزه می شود که نتیجه ای جز فرسایش نیروها را به دنبال ندارد.

حجت الاسلام امینی نژاد در پایان این گفت و گو با مخاطب قرار دادن حوزویان به خصوص بزرگان حوزه، خاطر نشان کرد: آحاد حوزویان و بزرگان حوزه باید ضمن آسیب شناسی فلسفه و عرفان، جلوی رشد تحجر گرایی، جسارت و توهین به بزرگان شیعه و حرکاتی که بی تردید به تکفیر صریح آنها منجر خواهد شد را بگیرند، در غیر این صورت باید منتظر حاکم شدن فضای تحجر و تنفر، گرایش های حاد کلیسایی قرون وسطایی، رشد تعصب های کور، متوقف شدن تحقیقات علمی و دینی عمیق، ایجاد شکاف در حوزه و سردرگمی جامعه و در نتیجه کند شدن حرکت انقلاب اسلامی باشیم.
/923/گ401/ر